Uprawiasz rośliny? A wiesz, co to jest aeracja, mulczowanie, drenaż, kutner albo okulizacja? Polecamy praktyczny słowniczek ogrodnika

Kiedy szukamy informacji o uprawie roślin, ich pielęgnacji, ochronie przed chorobami i szkodnikami, czasem napotykamy na dość specjalistyczne pojęcia. Są też przypadki, że niektóre słowa w ogrodnictwie mają dość specyficzne znaczenie. Oto krótki słownik przydatnych pojęć dla początkujących ogrodników i nie tylko.

• Aeracja – inaczej napowietrzanie; zabieg pielęgnacyjny trawnika, polegający na nakłuwaniu darni.
• Akarycydy – środki zwalczające roztocza, które są szkodnikami roślin (m.in. przędziorki).
• Azotowe nawozy – nawozy bogate w azot, które stymulują rozwój części zielonych roślin. Stosuje się je tylko do końca lipca.

• Bazaltowa mączka – to pył skalny i rozdrobnione fragmenty skał, będące produktem ubocznym obróbki skał bazaltowych; w ogrodnictwie jest stosowana jako naturalny nawóz mineralny, ale też m.in. zaprawa do nasion, środek przeciw mszycom i ślimakom.
• Biohumus – inaczej wermikompost; to naturalny nawóz, będący produktem dżdżownic kalifornijskich. Najczęściej jest sprzedawany w postaci płynnej, ale bywa też w sypkiej.
• Bonsai – sztuka tworzenia zminiaturyzowanych drzew i krzewów przez odpowiednie cięcie i inne zabiegi; również sama odpowiednio uformowana roślina, uprawiana w pojemniku.
• Bulwa – zgrubiała część korzenia lub pędu, w której roślina gromadzi substancje odżywcze .
• Bylina – roślina wieloletnia, najczęściej jej części nadziemne zanikają na zimę.

• Cebula – przekształcony pęd podziemny, w którym roślina gromadzi substancje odżywcze. Cebule zbudowane są z przekształconych liści.
• Cebule przybyszowe – młode cebule, które tworzą się z głównej, tzw. matecznej cebuli.

• Dolistne nawozy – nawozy, które stosuje się w formie oprysku na liście roślin ogrodowych i domowych, są to najczęściej nawozy interwencyjne, które nie zastępują nawożenia doglebowego.
• Drenaż – przepuszczalna warstwa, która umożliwia odprowadzenie wody, najczęściej stosowana w doniczkach, ale też w uprawie ogrodowej.
• Dwuletnia roślina – roślina, która kwitnie w drugim roku życia (ale najczęściej rośnie kilka lat).
• Dwupienna roślina – rośliny, które kwiaty męskie oraz żeńskie tworzą na osobnych roślinach. Jeśli chcemy, by takie rośliny owocowały, musimy posadzić zarówno rośliny żeńskie, jak i męskie. Do takich roślin należy m.in. rokitnik.

• Epifity – rośliny, które w naturze rosną na drzewach, do popularnych epifitów należą np. niektóre storczyki (w tym falenopsisy). Epifity nie są pasożytami drzew.

• Gutacja – zjawisko wydalania nadmiaru wody i soli mineralnych w postaci kropel przez liście rośliny. Potocznie to zjawisko bywa określane jako „płacz roślin”.

• Fitosanitarne rośliny – rośliny, które poprawiają stan gleby.
• Fotosynteza – proces wytwarzania związków organicznych z nieorganicznych przy udziale światła, sposób „odżywiania” się roślin.
• Fungicydy – środki zwalczające choroby grzybowe.

• Herbicydy – środki chwastobójcze.
• Hybryda – inaczej mieszaniec dwóch (lub więcej) gatunków, odmian lub rodzajów roślin.
• Hydroponika – uprawa roślin w wodzie.

• Insekcydy – środki owadobójcze.
• Inspekt – rodzaj pojemnika z dostępem światła, który zapewnia wyższą temperaturę roślinom, szczególnie wczesną wiosną.

• Jesienne nawozy – nawozy, które zawierzają zmniejszoną dawkę azotu, ale większą fosforu i potasu; stosuje się je jesienią, odżywiają rośliny oraz ułatwiają im przetrwanie zimy.

• Keramzyt – spieczone kulki gliny, w ogrodnictwie to materiał stosowany m.in. jako drenaż.
• Kłącze – przekształcony podziemny pęd, zwykle zgrubiały.
• Kompost – rodzaj nawozu organicznego, powstaje w wyniku rozkładu materii organicznej (głównie odpadków roślinnych); wzbogaca glebę w próchnicę.
• Kutner – drobne włoski pokrywające liście, pędy, a nawet owoce niektórych roślin, chronią roślinę przed niekorzystnymi warunkami i parowaniem wody.

Sprawdź: Jak przyspieszyć robienie kompostu? Polecamy skuteczne metody

• Mieszaniec – patrz hybryda.
• Mikoryza – związek roślin z grzybami, w ogrodnictwie stosuje się tzw. szczepionki mikoryzowe, które m.in. wzmacnia odporność roślin na działanie szkodników, chorób czy suszę.
• Moluskocyd – środek ślimakobójczy.
• Mulczowanie – pokrywanie podłoża między ściętymi roślinami; często stosuje się mulczowanie trawnika, czyli pozostawianie rozdrobnionego pokosu trawy na nim.

• Nawożenie przedsiewne – stosowanie nawozu wiosną przed siewem roślin.
• Nawożenie pogłówne – nawożenie w trakcie wegetacji roślin.
• Nematocyd – środek zwalczający nicienie.

• Odczyn ziemi – inaczej poziom pH, wskazuje na kwasowość lub zasadowość gleby. Wiele roślin wymaga odczynu kwasowego (pH poniżej 7), a niektóre obojętnego lub zasadowego (inaczej wapiennego lub alkalicznego) – pH powyżej 7.
• Odkłady – sposób rozmnażania roślin, który polega na ukorzeniu pędów bez oddzielania ich od rośliny.
• Okulizacja – inaczej oczkowanie, to sposób rozmnażania roślin, który polega na zaszczepieniu tzw. oczka, czyli pąku liściowego (niekiedy z fragmentem pędu). W ten sposób rozmnaża się np. róże.

• Perlit – rozdrobniona skała pochodzenia wulkanicznego, którą stosuje się jako dodatek do podłoża (najczęściej przy uprawie doniczkowej), sprawia, że ziemia jest bardziej przepuszczalna.
• pH poziom – patrz odczyn ziemi.
• Pikowanie – przesadzanie siewek roślin w czasie robienia rozsad.
• Płodozmian – inaczej zmianowanie; coroczna, zaplanowana na kilka kolejnych lat zmiana miejsca uprawy poszczególnych warzyw w warzywniku.
• Poplon – uprawa warzyw lub innych roślin o krótkim okresie wegetacji po zebraniu plonu głównego, np. uprawa rzodkiewki po zbiorach czosnku.
• Przedplon – uprawa warzyw o krótkim okresie wegetacji (i najczęściej odpornych na zimno) przed plonem głównym (czyli roślinami o dłuższym okresie wegetacji i najczęściej ciepłolubnych), np. uprawa sałaty przed ogórkami.

• Rozłogi – wydłużone pędy roślin, które płożą się po ziemi (lub rosną pod nią), wyrastają z nich nowe rośliny.
• Rozsada – przygotowanie sadzonek z nasion; najczęściej robi się to wiosną dla roślin, które są wrażliwe na zimno i mają długo okres wegetacji (np. pomidory, papryka). Rozsady przygotowuje się w odpowiednich warunkach.
• Rozsadnik – wydzielone miejsce w ogrodzie, gdzie przygotowuje się rozsady roślin odpornych na zimno lub takich, których sadzonki robi się latem (np. kwiatów dwuletnich i niektórych warzyw), rodzaj ogrodowej „szkółki” dla roślin.

• Sadzonka – młoda roślina zdolna do samodzielnego wzrostu.
• Siewka – początkowy etap wzrostu rośliny, kiedy zaczyna wytwarzać korzenie oraz liścienie.
• Skaryfikacja – w ogrodnictwie to przygotowanie nasion do kiełkowania przez uszkodzenie ich powierzchni. Takiego zabiegu wymagają niektóre gatunki, jak np. cytrusy.
• Soliter – najczęściej drzewa lub krzewy oraz niektóre byliny, które najpiękniej wyglądają posadzone pojedynczo.
• Stratyfikacja - w ogrodnictwie to przygotowanie nasion do kiełkowania przez przechłodzenie; wymaga tego np. lawenda.
• Sukulent – roślina, która gromadzi wodę w liściach, pędach lub korzeniach; sukulentami są np. kaktusy, grubosze, zamiokulkasy.
• Susza fizjologiczna – sytuacja, kiedy roślina nie może pobierać wody z gleby, pomimo że występuje ona w podłożu (zdarza się np. w przypadku roślin zimozielonych, które podczas mrozów nie mogą pobierać wody z zamarzniętej gleby).
• Szczepienie – sposób rozmnażania roślin, polegający na tym, że szlachetne i bardziej wrażliwe odmiany łączy się z bardziej wytrzymałą tzw. podkładką. Często stosowana w uprawie drzew i krzewów ozdobnych i owocowych.

• Topiar– „roślinna rzeźba”; najczęściej krzew dekoracyjnie uformowany przez odpowiednie cięcie.

• Wermikompost – patrz biohumus.
• Wertykulacja – zabieg pielęgnacyjny trawnika polegający na nacinaniu darni; ma na celu usunięcie tzw. filcu, pozostałości resztek traw i korzeni.
• Węzeł – inaczej oczko, zgrubiałe miejsce na łodydze, z którego wyrastają liście i kwiaty.
• Wilk – młode pędy wyrastające z gałęzi drzew, krzewów i niektórych bylin pionowo w górę; szybko rosną, ale nie tworzą się na nich owoce, dlatego wilki należy usuwać.

• Zraz – zdrewniały pęd, służący do rozmnażania roślin przez szczepienie.