Nicienie – co to jest i czy mogą zaszkodzić naszym roślinom? Sprawdź, które nicienie są szkodnikami i jak je zwalczać

Niewiele żywych organizmów może pochwalić się taką różnorodnością gatunkową jak zaliczane do bezkręgowców nicienie. Te szczególne zwierzęta mają obłe, wydłużone ciała i są pozbawione układu szkieletowego. Większość z nich to maleńkie robaki, osiągające najwyżej kilka milimetrów długości, ale zdarzają się też prawdziwe „giganty”, dorastające nawet do kilku metrów. Poza zróżnicowanym rozmiarem i wyglądem, nicienie różnią się też trybem życia i dietą. Niektóre bytują w wodzie, inne w organizmach żywych, a jeszcze inne w glebie lub roślinach. Większość z nich to pasożyty, ale bywają też gatunki pożyteczne lub obojętne dla środowiska. W ogrodzie możemy spotkać nicienie ze wszystkich trzech grup, choć oczywiście najgroźniejsze są pasożyty roślin, które potrafią wyrządzić w uprawach duże szkody.

Poważną trudność w ich identyfikacji stanowi wygląd, rozmiar i środowisko życia, gdyż zwykle są to stworzenia bardzo małe, często półprzeźroczyste, bytujące w glebie lub w roślinach, dlatego ciężko jest dostrzec je gołym okiem. Najlepszym sposobem na ich wytropienie jest uważna obserwacja roślin, gdyż ich infekcja nicieniami daje szereg objawów. Do grona najgroźniejszych nicieni należą niszczyki, mątwiki, korzeniaki, węgorki oraz guzak północny.

Wśród niszczyków najpopularniejszy jest niszczyk zjadliwy, mający postać cienkiego, półprzeźroczystego robaka długości ok. 1-1,5 mm, żerującego w podziemnych (cebuli) i nadziemnych (liściach) częściach rośliny. W ciągu roku szkodnik może wydać kilka pokoleń, a zimuje w resztkach pożniwnych. Ma też kilka ras, atakujących różne gatunki roślin, ale najbardziej uciążliwa z nich jest rasa cebulowa, bytująca na roślinach cebulowych i powodująca u nich gąbczenie wnętrza cebuli i gnicie piętki oraz deformację liści, które stają się poskręcane, niewyrośnięte i pożółkłe.

Z kolei z mątwików szczególnie uciążliwy jest mątwik burakowy, atakujący korzenie buraków i roślin kapustnych. Szkodnik jest maleńki, nitkowaty lub pękaty (zależy to od płci) i bytuje w glebie. Jego larwy żerują na korzeniach. Objawami ich obecności są słabo wybarwione i łatwo więdnące liście buraków oraz liczne, drobne „guzki” na korzeniach.

Kolejny problem to korzeniaki, które mają na ogół półprzeźroczyste ciała i niewielki rozmiar. Atakują zarówno rośliny ozdobne, jak i sadownicze. Żerują na korzeniach, powodując redukcję systemu korzeniowego oraz wystąpienie na nich nekrotycznych plam i bulwkowatych zgrubień.

Uciążliwe są też węgorki, szczególnie węgorek truskawkowiec. Ten szkodnik rozwija się z kolei na liściach, powodując powstawanie na nich ciemnych plam między nerwami, a następnie prowadząc do brązowienia, karlenia i deformacji liści, a czasem też obumierania całych roślin.

Z kolei guzak północny to szkodnik bardzo wszechstronny, atakujący różne gatunki roślin i powodujący powstawanie na ich korzeniach guzkowatych zgrubień. Zaatakowane rośliny mają utrudniony dostęp do wody i składników pokarmowych, dlatego są niewyrośnięte i łatwo więdną. Silnie porażone zamierają.

Jak widać, nicienie, choć malutkie, mogą wyrządzić w ogrodzie duże szkody, dlatego trzeba z nimi walczyć na różne sposoby. Najlepiej zacząć od profilaktyki, polegającej na przestrzeganiu zmianowania, zbieraniu i niszczeniu resztek pożniwnych, sadzeniu zdrowego materiału rozmnożeniowego, koszeniu liści truskawek po zbiorach i usuwaniu chwastów.
Dobrym sposobem na ograniczenie liczebności nicieni jest też uprawa roślin fitosanitarnych, działających na nie odstraszająco (np. aksamitka, musztardowiec) oraz stosowanie wywarów z roślin (np. z czosnku, tymianku), biopreparatów (np. Nematado Biocontrol lub firmy Agrecol Natura) lub preparatów opartych na cukrach. Można wprawdzie pójść na skróty i zgodnie z internetowymi „poradami” użyć do zwalczania nicieni zwykłego cukru, ale to dość ryzykowny eksperyment, dlatego lepiej skorzystać z profesjonalnego produktu na bazie cukru, jak np. BioMass Sugar.
Skuteczną bronią przeciwko nicieniom są też aktualnie polecane środki chemiczne, ale należy stosować je jedynie w ostateczności, gdyż niszczą nie tylko nicienie, ale też organizmy pożyteczne.