Rdza róży i malwy. Groźna choroba grzybowa, która niszczy rośliny. Jak wygląda rdza roślin i jak ją zwalczać

Rdze to bardzo powszechne choroby, ale za ich rozwój u poszczególnych roślin odpowiadają różne gatunki grzybów (np. za rdzę róży odpowiada Phragmidium mucronatum i P. tuberculatum, rdzę malwy wywołuje Puccinia malvacearum, a rdzę traw m.in. Puccinia striiformis). Rdze w zależności od powodującego je gatunku grzyba, mają nieco inny cykl rozwojowy i mogą zasiedlać tylko jedną roślinę (rdze jednodomowe) lub wykorzystywać w trakcie rozwoju dwa gatunki roślin, z których pierwszym żywicielem jest zwykle gatunek dziki, a drugim roślina uprawna. To tzw. rdza dwudomowa jej przykładem jest rdza wejmutkowo-porzeczkowa, wywoływana przez Cronartium ribicola czy rdza gruszy, powodowana przez Gymnosporangium sabinae, gdzie pierwszym żywicielem patogenu jest jałowiec sabiński). Z tego względu rdze mogą powodować infekcje w różnych terminach (rdze jednodomowe atakują rośliny wczesną wiosną, rdze dwudomowe natomiast latem).

Choć rdze są powszechne, ze względu na różnorodność wywołujących je patogenów mogą wymagać nieco innych działań ochronnych. Jeśli więc na naszych roślinach pojawi się rdza, należy bliżej poznać chorobę, aby wiedzieć, jak z nią walczyć tym bardziej, że rdza jest trudna do całkowitego wytępienia. Zabiegi ochronne zwykle hamują jej rozwój, ale całkiem jej nie zwalczają, dlatego to profilaktyka odgrywa kluczową rolę w ograniczeniu jej występowania.

Do najczęściej porażanych przez rdzę roślin należą m.in. malwy. Pierwsze objawy infekcji pojawiają się u nich wczesną wiosną i mają postać drobnych, okrągłych, żółtych plamek, widocznych na najniżej położonych liściach. Plamki szybko zaczynają się powiększać i pojawiać na pozostałych liściach oraz pędach i pąkach kwiatowych. Na dolnej stronie liści, zaczynają rozwijać się brunatno-rdzawe zgrubienia, zawierające zarodniki grzyba, które szybko się rozprzestrzeniają i zajmują cały spód liścia. Porażony liść żółknie i zamiera.

W walce z chorobą najważniejsza jest profilaktyka, polegająca m.in. na niszczeniu porażonych roślin oraz chwastów z rodziny ślazowatych (np. ślaz dziki), uprawie zdrowych sadzonek, pochodzących ze sprawdzonego źródła, unikaniu nadmiernego zagęszczenia roślin oraz moczenia ich liści podczas podlewania. Należy też starannie zbierać i niszczyć wszystkie opadłe części chorych roślin (nie dajemy ich na kompost!). W razie potrzeby można też skorzystać z jednego z polecanych na chorobę środków ochrony roślin (obecnie jest to np. Saprol Hobby Długo Działający, Limocide, Amistar 250 SC).

Trochę inaczej wygląda natomiast rdza róży. Wprawdzie jej pierwsze objawy także pojawiają się wiosną, ale są ulokowane na dolnej stronie liści i mają postać wypukłych, żółtopomarańczowych wyrostków, zawierających zarodniki. Następnie w miejscu wyrostków na górnej stronie liścia pojawiają się żółte, nieregularne plamy, a w miarę rozwoju choroby na spodzie liścia kolejne zgrubienia i różne rodzaje zarodników (m.in. czarne), gdyż rdza róży jest jednodomowa i przechodzi pełny cykl rozwojowy na jednej roślinie, wydając wszystkie rodzaje zarodników. Infekcja powoduje deformację pędów, liści i pąków kwiatowych róż, a także przedwczesne opadanie liści. Porażone rośliny gorzej znoszą zimę, a w kolejnym sezonie słabiej kwitną. Chorobie sprzyja ciepła (ok. 18-21˚C) i wilgotna pogoda.

Podobnie jak w przypadku poprzedniej rdzy, w ochronie róż przed rdzą najważniejsza jest profilaktyka, czyli unikanie nadmiernego zagęszczenia krzewów oraz moczenia ich liści podczas podlewania, usuwanie i niszczenie wszystkich porażonych części rośliny, uprawa odmian i gatunków mniej podatnych na rdzę oraz grabienie i niszczenie opadłych jesienią liści.

Do ochrony róży przed rdzą można też wykorzystać jeden z aktualnie polecanych preparatów (np. Substral Kompleksowa Ochrona 2w1 Róże, Discus 500 WG, Fungimat Koncentrat). Grzyby wywołujące rdzę róży i malwy, to patogeny jednodomowe, nieco inaczej walczy się natomiast z patogenami dwudomowymi, które do pełnego cyku rozwojowego potrzebują dwóch gospodarzy.