Kasze – zdrowe, pyszne i dające wiele możliwości. Jak je przyrządzić? Przepisy

Polecamy nasze przepisy na różne gatunki kaszy. 

W zależności od przeznaczenia, prawie każdą kaszę można ugotować na trzy sposoby: do sałatki i kaszotta przyda się raczej sypka, do kotletów wykorzystamy bardziej kleistą półsypką, a do kremów i na kostkę do zupy to tylko gęsta rozklejona kaszka, której nadać można praktycznie dowolny kształt. Niezależnie od sposobu przygotowania, każdą kaszę należy przed gotowaniem oczyścić: grube, z pełnych ziaren jak pęczak, czy jaglaną opłukać dokładnie w wodzie i odsączyć, a drobniejsze i gryczaną odsiać z mącznego pyłu.

Warto przeczytać: Jak zwalczyć robaki w w mące, kaszy, ryżu i cukrze 

Ugotowane na sypko ziarna zachowują kształt i jędrność. Zawarta w nich skrobia nie napęczniała na tyle, by spowodować pęknięcie otoczki. By uzyskać odpowiedni efekt, należy trzymać się kilku prostych zasad:

1. Kaszę wrzucamy zawsze na wrzącą wodę, dzięki czemu na powierzchni krup wytwarza się od razu osłonka ze ściętego białka.
2. Nie przesadzamy z ilością wody: dwie części wody na jedną część kaszy, to optymalne proporcje.
3. Do gotowania dodajemy niewielką ilość tłuszczu, który osadza się na powierzchni ziarenek, oddzielając je od siebie.
4. Gotujemy na średnim lub małym ogniu nie dłużej niż przez 15 minut, a gdy ziarna wchłoną wodę, pozwalamy im „dojrzeć" pod przykryciem ok 10-15 minut, po którym to czasie delikatnie mieszamy, by nie uszkodzić ziarenek. W czasie dojrzewania garnek powinien stać w ciepłym miejscu. Do wypróbowania też metoda babć: zawinięcie garnka w gazety i ręcznik lub koc.

Zobacz, co wartościowego znajduje się w kaszach, które są najpopularniejsze i kto, mimo wszystko, powinien na nie uważać.

Źródło: Agencja TVN/x-news

Kasze gotowane na półsypko mają niejednorodną strukturę: część ziarenek zachowuje niezmieniony kształt, pozostałe zostają zniekształcone wskutek rozerwania ich ścianek przez nadmiernie napęczniałą skrobię. Wylewa się ona na zewnątrz i skleja pozostałe ziarenka. Powstała masa jest elastyczna i pozwala się formować. A jak uzyskać taki efekt? Po prostu:

• stosując nieco większą ilość wody, oraz
• gotując kilka minut dłużej.

Wystarczy szklankę kaszy wsypać do 2,5 szklanek wrzącej wody i gotować ok. 20 minut.

Gęsta gorąca masa oblepiająca łyżkę, a po ostygnięciu całkowicie scalona, z łatwością dająca się kroić nożem, to kasza ugotowana na gęsto. Taki efekt osiągamy gotując kaszę jeszcze dłużej, w większej ilości wody (ok. 3 szklanek wody na szklankę kaszy) oraz namaczając ją wstępnie w wodzie lub mleku, by napęczniała. Doprowadzamy do wrzenia na małym ogniu i na jeszcze mniejszym gotujemy przez kilka do kilkunastu minut. Zawarta w ziarenkach skrobia w trakcie gotowania mocno pęcznieje, osłonki pękają i rozgotowują się, a w efekcie otrzymujemy gęstą masę. Nie każda kasza jednak nadaje się do takiej obróbki: gęsta jęczmienna, jaglana lub gryczana są po prostu niesmaczne.

Od niej zaczniemy, bo to prawdziwa królowa kasz: jest niebywale zdrowa i nadaje się niemal do wszystkiego. Jeśli ją odpowiednio ugotować. Bo po prostu wrzucona na wrzątek może zrazić nieprzyjemną goryczką psującą smak potraw. Bez niej jest łagodna, właściwie neutralna. Oto przepis na dobrze ugotowaną kaszę jaglaną w kilku prostych krokach:

1. Odmierz odpowiednią ilość kaszy i namocz ją w zimnej wodzie.
2. Przesyp na sitko, przepłucz jeszcze zimną wodą
3. Sparz porządnie wrzątkiem
4. Odsączoną przerzuć na suchą patelnię i lekko upraż.
5. Wrzuć do wrzącej, lekko osolonej wody z dodatkiem niewielkiej ilości tłuszczu (np. masła lub oleju kokosowego).

Zamiast namaczać, możemy ją po prostu bardzo dokładnie opłukać pod bieżącą wodą (ok. 3 minut) i przelać wrzątkiem. Można też pominąć prażenie, choć jest to etap sprawiający, że kasza rozwija swoje właściwości rozgrzewające organizm, co ma znaczenie szczególnie w okresie jesienno-zimowym i gdy zmagamy się z infekcjami. A o tym, że pozyskiwana z prosa kasza jaglana jest świetnym posiłkiem przez cały rok przesądzają jej właściwości. Przede wszystkim jest silnie zasadotwórcza, dlatego polecana wszystkim wielbicielom mięsa, słodyczy i innych zakwaszających organizm smakołyków.

Przeczytaj: Jak przygotować wartościowe śniadanie

Rozgrzewa, wspomaga usuwanie śluzu przy infekcjach dróg oddechowych, świetnie wspiera układ odpornościowy, wyrównuje wydzielanie kwasu żołądkowego, co docenią cierpiący na nadkwasotę i zgagę. Do tego nie uczula, nie zawiera glutenu i stanowi świetne źródło stopniowo uwalnianej energii. Cud po prostu. A jak ją jeść? Oto kilka sposobów

• Zamiast bułki w kotletach i pulpetach
• **Ugotowaną kaszę można z powodzeniem wykorzystać do mielonych kotletów zamiast zamulającej bułki czerstwej lub tartej albo do gołąbków jako zamiennik części ryżu. Jej smak jest w zasadzie niewyczuwalny, a zmienia jedynie nieco konsystencję. I oto tradycyjny przysmak polskiej kuchni staje się o niebo zdrowszy.
• Z owocami na śniadanie. Pokrój dowolne owoce, wymieszaj je w miseczce. Do dojrzewającej w garnku ugotowanej kaszy można dodać trochę ulubionej przyprawy – ziarenek wanilii, cynamonu, listek świeżej kolendry itp. Wymieszaj owoce z kaszą, opcjonalnie dopraw łyżeczką miodu et voila: pyszne i zdrowe śniadanie dla dzieci i dorosłych gotowe. Jest jeszcze inna wersja – owoce najpierw prażymy na patelni, dodajemy do nich rozgniecionego banana i dopiero kaszę. Wersja pierwsza jest bardziej „sałatkowa", ta przypomina krem.
• Jako dodatek do zupy. Dowolną zupę jarzynową można wzbogacić, dodając do niej kilka łyżek ugotowanej kaszy jaglanej. Danie dostanie dodatkową dawkę zdrowej energii, nie zmieniając smaku. Warto w ten sposób wprowadzać ją do jadłospisu dzieci.
• Zamiast ziemniaków do obiadu.
• W zapiekankach. Na patelni podsmażamy dowolne dodatki: mięso, np. kurczaka, boczek lub kiełbasę, cebulę, por i inne warzywa w dowolnej konstelacji: włoszczyznę, dynię, brokuła, brukselkę, groszek, kukurydzę, fasolkę, czy pokrojony jarmuż, dusimy krótko z niewielką ilościa wody lub bulionu. Dodajemy pomidory z puszki lub przecier pomidorowy. W dużej misce mieszamy z ugotowaną kaszą, doprawiamy do smaku solą, pieprzem, ziołami. Przekładamy całość do naczynia żaroodpornego. Na wierzchu można ułożyć ser. Zapiekamy w temp. ok. 180 st. C dopóki ser się nie rozpuści i lekko zrumieni. Do tego przepisu można też wykorzystać kaszę gryczaną, jęczmienną albo ryż.
• W deserach – np. prosty krem czekoladowy do pieczywa zamiast nutelli – świeżo ugotowaną kaszę blendujemy na gładką masę, dodając kakao, cukier, miód lub syrop klonowy i opcjonalnie dojrzałe banany oraz mielone orzechy.

Kasza kukurydziana: uboższa w witaminy, bez glutenu
Ten drobny grysik o apetycznej złotej barwie jest stosunkowo ubogi w witaminy, choć zawiera np. dużo witaminy A i cenny selen, wspomagający układ odpornościowy oraz tarczycę. Kasza kukurydziana jest bezglutenowa i lekkostrawna. Mamałyga, czy tradycyjna włoska polenta to całkiem smaczne efekty jej wykorzystania.

Wiele zastosowań ma również popularna i doskonale wszystkim znana kasza manna, zwana popularnie grysikiem. Ta drobna pszenna kaszka występuje dodatkowo w postaci błyskawicznej, czyli poddanej wstępnej obróbce termicznej, dzięki czemu nie wymaga długotrwałego gotowania.

Polecamy poradnik:Jak wybrać chleb nie tylko dla smaku, ale i zdrowia 

Zwykliśmy ją kojarzyć z dietą dziecięcą albo przy dolegliwościach żołądkowych, bo jest bardzo lekkostrawna. Zdecydowanie warto jednak włączyć ją do codziennego menu wszystkich członków rodziny. Jest nie tylko świetnym źródłem energii, ale również witaminy PP oraz witamin z grupy B, (w tym kwasu foliowego), potasu, żelaza, magnezu, a także – jako jedyna z kasz – cennego jodu, na którego niedobory cierpi coraz więcej Polaków. Jak jej używać w kuchni?

Większość kojarzy ją zapewne ugotowaną na mleku z dodatkiem soku owocowego, często podawaną na deser w przedszkolach. Zastosowań ma jednak dużo więcej, a oto kilka podpowiedzi:

• zamiast mąki lub bułki tartej w panierce.
• Jako dodatek do zup: ugotowana na gęsto na wodzie z dodatkiem soli lub w bulionie, wylana na głęboki talerz do wystygnięcia. Wystudzoną kroimy na niewielkie kwadraty. Doskonale smakuje np. z czystą zupą z suszonych grzybów lub rosołem.
• Śmietankowa kaszka manna na deser: zagotowujemy szklankę mleka z szczyptą soli, łyżeczką cukru (np. trzcinowego), odrobiną masła; pół szklanki zimnego mleka mieszamy z kremową śmietanką 30% i rozprowadzamy w niej dwie łyżki grysiku. Wlewamy do gotującego się mleka i gotujemy, stale mieszając, 2–3 minuty. Najlepiej smakuje schłodzona. Deser można wzbogacić owocami, syropem klonowym albo startą, bądź roztopioną czekoladą.
• Krem uniwersalny do ciast i deserów: 4 kopiaste łyżki kaszy manny, gotujemy w 1,5 szklanki mleka i odstawiamy, by zupełnie przestygła. Dwa żółtka ucieramy z 100 g cukru na puszystą masę; wciąż ucierając dodajemy 200 g miękkiego masła, a na końcu stopniowo ugotowaną kaszę. Ubijamy, aż masa będzie lekka i puszysta, bez grudek kaszy. Na koniec dodajemy ulubiony olejek, np. migdałowy lub pomarańczowy. W wersji dla ciężarnych i małych dzieci nie dodajemy żółtek: masło uciera się z cukrem, a następnie dodaje kaszkę.
• Kotlety z grysiku to doskonała przekąska, dodatek do warzyw i mięs albo samodzielne danie: kaszę gotujemy na gęsto na bulionie; całkowicie ostudzoną przekładamy do miski, dodajemy surowe jajko, trochę startego żółtego sera, posiekany drobno szczypiorek, natkę pietruszki, do smaku ulubione zioła, zgnieciony przez praskę czosnek. Można też dodać starte na drobnej tarce pietruszkę, marchewkę i seler. Jeśli masa jest zbyt rzadka, można dodać trochę bułki tartej lub suchego grysiku. Formujemy kotlety, obtaczamy w bułce tartej lub suchym grysiku, smażymy na złoto.

Inne kasze pszenne: kuskus i bulgur
Drobny, łatwy w przygotowaniu kuskus produkuje się z twardej pszenicy durum. Jest ona wstępnie poddana obróbce termicznej, dlatego nie wymaga gotowania. Zalewa się ją po prostu gorącym bulionem, wodą lub rzadkim sosem i pozostawia pod przykryciem. Jest dobrym źródłem energii, ale pozbawionym błonnika i z niewielką ilością witamin.

Pod tym względem jej przeciwieństwem jest – również wytwarzana z pszenicy durum – kasza bulgur. Pochodzi z Bliskiego Wschodu i na polskich stołach dopiero zaczyna karierę, choć tam, skąd pochodzi, znana jest od przeszło 4000 lat. Bogata w kwas foliowy i inne witaminy, potas, fosfor i magnez, stanowi też świetne źródło błonnika. Nie zapominajmy o świetnym smaku. Warto wprowadzić ją do jadłospisu na stałe.

Dowiedz się równieżjak wybrać dobry chleb.

Niepozorna z wyglądu roślina o białych drobnych kwiatkach przywędrowała do nas z Tatarami, stąd potoczne nazywanie kaszy gryczanej „tatarką". Znają ją chyba wszyscy, choć specyficzny smak, zapach i wygląd nie zjednuje sobie masowej popularności. A szkoda, bo to doskonałe źródło białka, złożonych węglowodanów, witamin i błonnika, a także cennych flawonoidów. Smakosze najbardziej cenią sobie kaszę gryczaną prażoną, ugotowaną na sypko, al dente. Można ją przed gotowaniem dodatkowo podprażyć na patelni, ale nie należy jej płukać.
Świetnie komponuje się z sosami mięsnymi i warzywnymi, ale można ją wykorzystać i na kilka innych sposobów:

• Samodzielne danie: ugotowana na sypko kasza gryczana z omastą z cebulki lub podsmażonego boczku i kefirem. Pycha. Choć niekoniecznie dietetycznie.
• Nadzienie do pierogów przygotowujemy z dwóch szklanek ugotowanej kaszy gryczanej, 200 g tłustego twarogu z dodatkiem dwóch łyżek roztopionego masła. Twaróg należy zmielić w maszynce do mięsa lub dokładnie rozgnieść widelcem. Składniki farszu dokładnie mieszamy i doprawiamy solą i pieprzem.
• Kasza gryczana z warzywami: kaszę gotujemy na sypko, na patelni podsmażamy pokrojny por i cebulkę, dodajemy startą marchew, pietruszkę i kawałek selera, podsmażamy razem przez minutę, dodajemy kaszę i mieszamy. Serwujemy jako osobne danie lub dodatek do dań mięsnych lub warzywnych.

Kasza krakowska przypomina kolorem gryczaną niepaloną i posiada wszelkie jej właściwości odżywcze. Dla wielu ważniejsze jednak będzie to, że ma całkiem inny smak – delikatny i dość neutralny. Jest też znacznie drobniejsza. Bardziej jak perłowa. Przygotować ją można na słodko albo słono – jak kto lubi. Wady ma dwie: po pierwsze bardzo trudno ją dostać. Ponoć wraca do łask, ale bardziej widać to na blogach kulinarnych niż sklepowych półkach. Druga wada jest taka, że bardzo łatwo się rozgotowuje, więc chcąc ją ugotować choćby na półsypko, trzeba się trochę natrudzić, nacierając ją białkiem i susząc przed gotowaniem. Taka rozgotowana jednak również ma swoje – przepyszne – zastosowanie.

• Dodatek do rosołu lub innych zup: ugotowaną na gęsto i ostudzoną kaszę kroimy w kostkę, podobnie jak można to zrobić z grysikiem. Dodatek nie tylko smaczny, ale znacznie zdrowszy od makaronu z białej mąki.
• Deser dla dziecka jak kaszka manna – ugotowana na mleku z dodatkiem cukru lub innych przypraw.
• Kasza krakowska to też podstawa do wykonania pysznego i słynnego królewskiego deseru – ulubionego Anny Jagiellonki. Jest bardzo pracochłonny, ale smak w pełni wynagradza trud przygotowania.

Quinoa, czyli komosa ryżowa
Uważana przez wielu za kaszę, w rzeczywistości nią nie jest. Nie ma to jednak większego znaczenia, bo przygotowuje się ją podobnie. Coraz bardziej doceniana w naszej kuchni ze względu na swoje właściwości prozdrowotne, jest jednak dość droga i pewnie dlatego nadal mało rozpowszechniona. Do zup, deserów, dań z warzywami i różnymi rodzajami mięs.

Lubisz eksperymentować w kuchni i odżywiać się zdrowo? Przeczytaj nasz przewodnik po mąkach

Najzdrowszy jest pęczak, czyli pełne ziarna jęczmienia. Nieoczyszczone, pełne tego, co w jęczmieniu najlepsze i najbardziej wartościowe. Wiejska to łamany pęczak o różnej gramaturze krup: gruba, średnia lub drobna. Perłowa najlepiej prezentuje się na talerzu dzięki temu, że jest również polerowana. Jęczmień cenimy ze względu na duże ilości wysmuklającego i regulującego trawienie błonnika, niacyny (wit. PP), która prócz tego, że obniża poziom cholesterolu we krwi, to jeszcze poprawia wygląd skóry. Do tego mamy sporą ilość witamin z grupy B, K, E oraz mikroelementy: krzem, cynk, wapń, mangan i miedź.

W kuchni polskiej to niezastąpiony dodatek do krupniku, ale spełni się też w innych zadaniach:

• Kaszotto z pęczaku robi się bardzo prosto: na patelni z odrobiną masła klarowanego lub oliwy prażymy suche ziarna przez ok. minutę. Następnie zalewamy gorącym bulionem w proporcji 2:1, przykrywamy i na niewielkim ogniu gotujemy, aż kasza całkowicie wchłonie płyn. Oddzielnie podsmażamy, a następnie dusimy dodatki: mięso, warzywa, grzyby. Całość mieszamy i gorące serwujemy. Doskonałe połączenie daje botwina z delikatnymi polikami wołowymi albo grzyby z dowolnym czerwonym mięsem.
• Pęczak lub kasza perłowa ugotowane na sypko można dodawać do sałatek. Doskonale komponują się z kurczakiem (pieczonym, smażonym, wędzonym) i innymi mięsami, fetą, fasolą, czarnymi oliwkami, świeżym szpinakiem i wieloma innymi dodatkami.
• Kasza wiejska to świetna baza kotletów w dodatkiem jajka, twarogu lub fety, posiekanych ziół.

Jak wiele innych produktów, kasze zyskują przy bliższym poznaniu. Gdy używa się ich w kuchni nawykowo i intuicyjnie, staje się to prawdziwą przyjemnością. Nader zdrową i smaczną.