To ogrzewanie działa nawet bez prądu. Jeden wybór obniży twoje rachunki

RegioDom: Na początku wyjaśnijmy kwestię zanieczyszczenia powietrza – przecież podczas spalania drewna powstają zanieczyszczenia (pyły PM 2,5, dioksyny, furany, formaldehyd, metale ciężkie i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne)?

Wojciech Perek: Każda aktywność człowieka wiąże się z emisją do powietrza, gleby i wody szkodliwych substancji. Czy jeździmy samochodem, który emituje spaliny i pyły w wyniku ścierania się opon i klocków hamulcowych i który jest źródłem emisji zanieczyszczeń na etapie produkcji i utylizacji, czy też kiedy produkujemy żywność albo kiedy używamy detergentów podczas sprzątania domu lub też gdy produkujemy pompy ciepła, transportujemy je z Chin do Europy, montujemy, a na koniec utylizujemy.

Bezpieczne dla zdrowia i życia człowieka poziomy emisji poszczególnych substancji wyznaczają właściwe normy. W przypadku spalania drewna w kominkach (miejscowych ogrzewaczach pomieszczeń) taką normą jest Ekoprojekt.

Ekoprojekt (Ecodesign) to rozporządzenie Komisji Europejskiej, które wymaga badania emisji 4 rodzajów substancji: pyłów, tlenku węgla, tlenków azotu i gazów organicznych. Metale ciężkie występują w drewnie w tak śladowych ilościach, że nie stanowią zagrożenia dla życia, ani zdrowia ludzkiego. Podobnie inne wymienione substancje, tj. furany, formaldehyd i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, które ze względu na swoje śladowe występowanie w spalinach powstałych w wyniku spalania drewna, zostały ujęte w jednej grupie „gazów organicznych”.

Badania wykazały, że wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne występują w spalinach w ilościach 100 do 1000-krotnie mniejszych niż dopuszczają to normy. Sam ekspert alarmów smogowych, prof. Kleczkowski z krakowskiej AGH potwierdził, że w tych ilościach są to substancje nieszkodliwe. Pamiętajmy, że o szkodliwości danej substancji decyduje nie jej występowanie, lecz koncentracja. Przykładowo 0,01 g substancji leczniczej jest neutralne dla organizmu, 1 g jest lekarstwem a 10 g może być trucizną. Ciekawostką jest, że prawdziwymi generatorami węglowodorów aromatycznych są ogniska, grille i wędzarnie. To właśnie dzięki tym substancjom nasze kiełbaski i karkóweczki są tak smakowite. Przy grillu oraz w papryce lub bakłażanie z grilla przyjmujemy jednorazowo znaczne ilości węglowodorów aromatycznych, ale czy ktokolwiek się tym przejmuje?

Jakich kominków czy pieców na drewno lub pellet można używać i czy można w nich palić również w województwach, gdzie obowiązują uchwały antysmogowe?

Generalna zasada jest taka, że wszędzie (poza Krakowem) można bez ograniczeń używać miejscowych ogrzewaczy pomieszczeńspełniających wymogi Ekoprojektu. Uchwały antysmogowe wprowadzają jedynie pewne ograniczenia dla używania starych kominków, ale nie wszędzie i nie dla wszystkich. I tak:

• w województwach podlaskim i warmińsko-mazurskim nie ma uchwał antysmogowych. Mieszkańcy tych województw mają taką samą sytuację prawną jak wszyscy pozostali mieszkańcy UE, czyli mogą użytkować stare kominki bez ograniczeń,

• w województwach pomorskim, dolnośląskim i lubelskim uchwały antysmogowe nie przewidują terminów granicznych dla używania starych kominków, zatem tam również nie ma ograniczeń dla ich używania,

• w Małopolsce, Wielkopolsce, Świętokrzyskim i na Śląsku można użytkować stare kominki jeśli mają sprawność minimum 80%,

• w województwach pomorskim, lubuskim, wielkopolskim, łódzkim, opolskim i świętokrzyskim nie ustalono jeszcze terminów do kiedy można używać starych kominków,

• wszędzie można też użytkować stare kominki, jeśli zostaną one wyposażone w urządzenie redukujące emisję pyłów do poziomów ekoprojektowych.

Trzeba pamiętać, że uchwały antysmogowe zakazują jedynie eksploatacji (użytkowania) niektórych kominków w określonych terminach. Wszelkie informacje o obowiązku wymiany bądź likwidacji starych kominków są fałszywe.

Coraz bardziej popularne są mini domki – czym je ogrzewać, żeby było tanio i wygodnie?

Ogrzewanie drewnem zawsze było i będzie najtańszym i najbardziej ekologicznym sposobem ogrzewania. Do szybkiego ogrzania małych powierzchni, jak np. domki letniskowe świetnie nadają się proste i tanie piecyki wolnostojące. Do stałego ogrzewania małych domów, w których mieszkamy, lepsze są kominki i piece z akumulacją, która pozwala na dokładanie drewna 1-2 razy na dobę, magazynuje ciepło, a następnie stopniowo je oddaje przez długi czas po wygaśnięciu ognia.

Oczywiście wygoda to kwesta względna i indywidualna. Właściciele działek, sadów, ogrodów i lasów pozyskują drewno przy pracach pielęgnacyjnych. Takie drewno, zależnie jak na to patrzymy, jest pożytkiem bądź odpadem, ale zawsze jest darmowym opałem. Ogrzewanie drewnem kawałkowym wymaga pewnego nakładu pracy. Oczywiście nie namawiam tu do zastąpienia siłowni cięciem, rąbaniem, noszeniem i układaniem drewna, ale dla wielu ludzi jest to sposób na aktywność na świeżym powietrzu.

Dla osób ceniących sobie wygodę dobrym rozwiązaniem mogą być urządzenia na pellet, które zasypujemy co jakiś czas, które odpalają się automatycznie i które utrzymują zadaną temperaturę za pomocą sterowników elektronicznych. Wszystkie pozostałe systemy ogrzewania oparte na użyciu prądu lub paliw kopalnych działają same, ale są bardziej kosztowne i obciążone większym śladem węglowym.

O wszystkim powinny decydować indywidualne uwarunkowania, upodobania i rachunek ekonomiczny.

Nie da się jednak zaprzeczyć, że kominki, piece, kuchnie i kozy na drewno to urządzenia niezależne od energii elektrycznej, działające zawsze i niezastąpione w sytuacjach awaryjnych. Dlatego budując dom, warto pomyśleć o kominie, który jest niezbędny do działania takiego urządzenia.

Kiedy kominek jest opłacalnym źródłem ciepła? Czy i jak sprawdzi się do ogrzewania domu jednorodzinnego o powierzchni ok. 120 mkw.

Kominki i piece są najbardziej opłacalne w sytuacji, gdy dysponujemy własnym drewnem, które pozyskujemy z własnego lasu, bądź przy okazji prac pielęgnacyjnych w sadzie lub ogrodzie. W pozostałych przypadkach, tj. gdy drewno trzeba kupić, nadal ogrzewanie nim należy do najtańszych sposobów, ale wymaga pewnego nakładu pracy.

W nowoczesnym energooszczędnym budownictwie ogrzanie 120 mkw. wymaga spalenia maksymalnie 3 kg drewna na godzinę. Najtrudniej ogrzać cały dom zwykłym piecem wolnostojącym lub kominkiem konwekcyjnym. Takie urządzenie ogrzewa tylko pomieszczenie i otwartą przestrzeń, w której jest zainstalowane. Dużo lepiej działa ono w połączeniu z rekuperacją, która odprowadza nadmiar ciepła z pomieszczenia z kominkiem i wyrównuje poziom ciepła w całym budynku.

Natomiast systemem przeznaczonymi do ogrzewania całego budynku jest tzw. system dystrybucji gorącego powietrza, polegający na tym, że gorące powietrze z kominka lub pieca jest rozprowadzane do wszystkich pomieszczeń za pomocą wentylatora i kanałów.

Drugim rozwiązaniem jest kominek lub piec z płaszczem wodnym, gdzie nośnikiem ciepła jest woda. Taki kominek zasila całą instalację centralnego ogrzewania: kaloryfery, system ogrzewania podłogowego, bufor i zbiornik z ciepłą wodą użytkową. Zaletą kominka lub pieca z płaszczem wodnym jest możliwość funkcjonowania we wszystkich rozwiązaniach hybrydowych: z dowolnym kotłem CO lub z pompą ciepła. Wadą ogrzewania tego typu jest uzależnienie od dostępu do energii elektrycznej.

Posiadanie kominka na drewno jest wręcz nieocenione w sytuacjach awaryjnych. W razie braku prądu lub awarii głównej instalacji grzewczej to kominek lub piec na drewno są urządzeniami, które zapewnią nam ciepło.

Jak wygląda kwestia kominków i pieców na drewno w kontekście standardów energetycznych Warunków Technicznych 2021?

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zawiera przepisy dotyczące bezpośrednio miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń. Zgodnie z tym rozporządzeniem budynek, który ze względu na swoje przeznaczenie wymaga ogrzewania, powinien być wyposażony w instalację ogrzewczą lub inne urządzenia ogrzewcze niebędące piecami, trzonami kuchennymi lub kominkami.

Przepis ten oznacza wyłącznie to, że nie można zaprojektować budynku, w którym jedynym źródłem ciepła będzie jedno w wymienionych urządzeń. Powyższe regulacje cofają nas w rozwoju technologicznym, gdyż:

• po pierwsze, urządzenia te od setek lat samodzielnie ogrzewały domy i nie ma powodu, by nie czyniły tego w dalszym ciągu,

• a po drugie, urządzenia takie jak piece, wkłady kominkowe z płaszczem wodnym na drewno lub pellet niczym nie różnią się – co do zasady działania – od kotłów na biomasę.

Co więcej, miejscowe ogrzewacze pomieszczeń przenoszące ciepło bezpośrednio do powietrza działają zawsze, niezależnie od dostępu do energii elektrycznej, przez co są jedynymi urządzeniami grzewczymi zapewniającymi faktyczne bezpieczeństwo energetyczne.

Inny, równie ważny aspekt, w jakim kominki i piece na drewno wpływają na realizację standardów energetycznych WT 2021 to fakt, że są to urządzenia wykorzystujące prawdziwe OZE (odnawialne źródło energii). Ta właściwość powoduje, że ich uwzględnienie w projekcie budowlanym łatwo i w znacznym stopniu obniża współczynnik energii pierwotnej.

Dzięki zainstalowaniu w obiekcie kominka, pieca czy piecyka wolnostojącego na drewno architekt i projektant instalacji grzewczej może uwzględnić w obliczeniach wskaźnik WI = 0,2 (czyli poziom właściwy dla kominka, pieca, piecyka wolnostojącego) i zadeklarowany przez inwestora średnio tygodniowy czas użytkowania takiego urządzenia, co pozwoli utrzymać współczynnik energii pierwotnej, narzucony przez WT2021 dla budynków jednorodzinnych, na poziomie poniżej 70 kWh/(mkw./rok).

Zastosowanie systemów hybrydowych, w tym z kominkiem opalanym drewnem (biomasa), obniża zapotrzebowanie energii pierwotnej. W praktyce możliwe jest zredukowanie zapotrzebowania na energię nawet o 20–30%. To dzięki kominkom i obniżeniu współczynnika WI rośnie klasa energetyczną budynku.

Jak wyglądają przepisy dotyczące otwartych kominków i tradycyjnych pieców kaflowych (również w kontekście uchwał antysmogowych)?

W przypadku pieców kaflowych są dwie możliwości budowy:

• korzystając z fabrycznego paleniska posiadającego certyfikat potwierdzający spełnienie wymogów zawartych w dyrektywie 2015/1185 zwanej Ekoprojektem,

• budowa urządzenia zaprojektowanego wg normy PN-EN 15544.

W przypadku kominków otwartych możemy budować zgodnie z normą PN-EN 15544.

Uchwały antysmogowe odnoszą się głównie do wymogów Ekoprojektu dla urządzeń produkowanych seryjnie, natomiast w przypadku urządzeń rzemieślniczych mamy do czynienia z odrębnymi normami, co w uchwałach nie jest poruszane.

Czy takie tradycyjne piece mają rację bytu we współczesnym budownictwie?

Piec jako urządzenie, nadal ma rację bytu, a nawet jeszcze bardziej niż kiedyś. Zaliczany jest do kategorii „miejscowy ogrzewacz pomieszczeń” wraz z kominkami i piecykami wolnostojącymi (kozami).

Charakteryzuje się on długim czasem grzania (oddawania ciepła), do 24 godzin, przy jednokrotnym załadunku w ciągu dnia. W konsekwencji oszczędzamy paliwo, którym jest drewno kawałkowe lub biomasa drzewna, np. brykiet.

Bryłę pieca można budować w różnych konfiguracjach: od klasycznych (np. piece trójskrzyniowe Secesyjne), poprzez proste bryły, np. w stylu art déco, do nowoczesnych form kilkubryłowych. Należ zaznaczyć, że jest jednym z materiałów, który można wykorzystać do obudowy pieca, jest kafel piecowy.

Dobrze wykonany piec kaflowy może służyć przez dziesięciolecia, a nawet stulecia. W nowoczesnym budownictwie najlepiej sprawdza się w połączeniu z innymi systemami (np. ogrzewaniem podłogowym), jako dodatkowe źródło ciepła. Ale w wielu domach działa jako główne i podstawie źródło ciepła.

Jaki jest koszt budowy tradycyjnego pieca kaflowego?

Przedział cenowy, dotyczący budowy pieca kaflowego jest bardzo duży. Jest on wypadkową różnych zmiennych, w tym mi.in;

• Wielkości pieca – czy ma ogrzewać jedno pomieszczenie, czy cały dom.

• Materiałów budowlanych użytych do budowy pieca – ich rodzaju i jakości.

• Rodzaju kafli –proste kafle mogą kosztować od 100 zł/szt., a ręcznie malowane nawet 500 zł/szt. i więcej.

• Złożoności projektu – czy to prosty piec, czy np. z dodatkowym kominkiem lub piekarnikiem.

• Kosztu pracy zduna – różni fachowcy w Polsce biorą od 10 000 zł do 20 000 zł za samą robociznę.

Modernizacja małego, starego pieca kaflowego może wynosić od 6 000 zł, a w wykonanie z kafli porozbiórkowych około 9 000 zł. Budowa małego, pieca z nowych kafli wynosi od ok. 19 000 zł do 25 000 zł, a dużego od ok. 30 000 zł do 45 000 zł. Górna granica jest nieokreślona i może wynieść nawet kilkaset tysięcy złotych.

Średni, całkowity koszt budowy pieca kaflowego wynosi: od 20 000 zł do nawet 50 000 zł. Dolna granica to prosty piec z tańszymi kaflami, górna – obejmuje bardziej skomplikowane, designerskie projekty.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź RegioDom codziennie. Obserwuj RegioDom.pl!