Mieszkania i osiedla bez barier. Czego osoby z niepełnosprawnościami szukają u deweloperów?

Mieszkania na ogół projektowane są z myślą o osobach młodych, zdrowych i w pełni sprawnych. Tymczasem na rynku mieszkaniowym są też m.in. osoby z niepełnosprawnościami i osoby starsze, a więc klienci o zupełnie innych potrzebach. Znalezienie osiedla, które wychodzi tym potrzebom naprzeciw, nie jest łatwe, ale czasem się udaje.

Polskie prawo uwzględnia potrzeby osób z niepełnosprawnościami w obrębie budownictwa mieszkaniowego. Jak mówi art. 5 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego:

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy (…) projektować i budować (…), zapewniając (...) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne (...), w tym osoby starsze.

Bardziej szczegółowe wytyczne dla deweloperów można znaleźć w odpowiednich rozporządzeniach ministra infrastruktury. Jak czytamy w przepisach, budynek mieszkalny i jego otoczenie muszą zapewniać m.in.:

• co najmniej jedno wejście do budynku umożliwiające dostęp osobom z niepełnosprawnością,
• dojazd do budynku po utwardzonej nawierzchni, drogą szeroką na przynajmniej 1,5 m, której nachylenie nie może przekroczyć wartości określonej w prawie,
• odpowiednią szerokość bram (min. 2,4 m) i furtek (min. 0,9 m) w ogrodzeniu oraz brak progów w tych miejscach,
• nieograniczony dostęp do windy dla osób na wózkach inwalidzkich,
• odpowiednio oznakowane miejsca parkingowe o szerokości przynajmniej 3,6 m i długości przynajmniej 6 m,
• w budynkach bez windy – metodę dostępu (pochylnia, dźwig) do mieszkań położonych na parterze oraz do wszystkich kondygnacji z pomieszczeniami użytkowymi, z których muszą korzystać osoby z niepełnosprawnościami,
• śmietniki, z których osoby z niepełnosprawnościami będą mogły bez trudu korzystać.

Warto zwrócić uwagę, że prawo gwarantuje osobom z niepełnosprawnością swobodny dostęp tylko do mieszkań na parterze – wyższych pięter to nie dotyczy, co może być problemem w budynku bez windy.

Polskie prawo określa też, jakie udogodnienia muszą oferować mieszkania przystosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Chodzi m.in. o wymogi dotyczące kabiny prysznicowej (powierzchnia min. 2,5 m kw. oraz szerokość min. 1,5 m), szerokości drzwi do łazienki, stosowania progów oraz kształtu i wymiarów przedpokoju.

Większość deweloperów przy budowie nowych osiedli nie wychodzi poza nakazane prawem minimum. Tymczasem realne potrzeby osób z niepełnosprawnościami często wykraczają poza to, co zawarto w przepisach. Jak podaje raport Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, dla takich osób najistotniejsze są dostosowane do szczególnych wymagań łazienki (59 proc. badanych, w tym 74 proc. osób z dysfunkcją ruchu) oraz ułatwienia w dostępie do lokalu mieszkalnego (42 proc., w tym ponad połowa osób z dysfunkcją ruchu).

Jeśli chodzi o ten ostatni punkt, na osiedlach nieraz są z nim kłopoty – dostęp do mieszkań blokują rozmaite bariery architektoniczne. Jak podają eksperci firmy SKANSKA, poszukiwane przez osoby z niepełnosprawnościami rozwiązania to m.in.:

• odpowiednia przestrzeń manewrowa dla wózków na korytarzach,
• domofony i włączniki świateł na odpowiedniej wysokości,
• drzwi i bramy o odpowiedniej szerokości,
• pozbawione progów wyjścia na balkon.

Zadbanie o brak barier architektonicznych jest o tyle istotne, że według PFRON aż 63 proc. osób z niepełnosprawnością, które w momencie badania mieszkały z rodzicami czy opiekunami, chciało w przyszłości żyć samodzielnie. Co więcej, aż 30 proc. tych osób wskazuje na potrzebę dostosowania mieszkań do swoich potrzeb. Taką potrzebę wyrażają głównie osoby z dysfunkcją ruchu (43 proc.) oraz z dysfunkcją wzroku (29 proc.).

Warto dodać, że opisane udogodnienia przydają się nie tylko osobom z niepełnosprawnością. Są także ogromnym ułatwieniem dla osób starszych, a także np. rodziców małych dzieci, którzy często muszą manewrować wózkiem.

Choć rynek mieszkaniowy powoli dostosowuje się do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, coraz częściej zdarzają się osiedla bez barier. Niektórzy deweloperzy wychodzą poza ustawowe minimum, czego przykładem może być osiedle Holm House na warszawskim Mokotowie. Na każdym z dwóch pierwszych etapów osiedla 40 proc. mieszkań pozbawiono barier architektonicznych. Łącznie daje to liczbę 151 mieszkań na 373 lokale ogółem. Inwestycja firmy SKANSKA uzyskała certyfikat „Obiekt bez barier”, wydawany przez Fundację Integracja.

– Coraz większa grupa klientów kupuje mieszkania z myślą o rodzicach i szuka wtedy budynków certyfikowanych przez Integrację – mówi Jarosław Bogucki, dyrektor ds. rozwoju Integracja LAB. – (…) Obecnie zainteresowanie certyfikowanymi obiektami widać również w innych częściach kraju [niż Warszawa – przyp. red.], m.in. w Trójmieście i we Wrocławiu.

Innym przykładem osiedli bez barier są inwestycje firmy Dolcan w Warszawie. Na osiedlach takich jak Rudy Rydz, Konik Polny czy Kamyk Zielony mieszkania dla osób z niepełnosprawnościami znajdują się na parterze i poza standardowymi udogodnieniami oferują też własny ogródek, łatwo dostępny dzięki szerokim przesuwnym drzwiom tarasowym. Dodatkowo miejsca parkingowe dla niepełnosprawnych zaprojektowano jak najbliżej wejścia.

Warto wspomnieć także o osiedlu Rembertowska Park firmy Mak Dom w Poznaniu. Projekt osiedla konsultowano z Wielkopolskim Związkiem Inwalidów Narządu Ruchu, dzięki czemu jest ono pozbawione barier architektonicznych. Z udogodnień warto wymienić m.in. windę zjeżdżającą aż do garażu, nisko zamontowane okna oraz przestrzenie do manewrowania wózkiem wszędzie tam, gdzie mogłoby to być trudne.

Tych kilka przykładów pokazuje, że osobom z niepełnoprawnościami coraz łatwiej jest znaleźć na rynku mieszkanie dostosowane do swoich potrzeb. Nadal jednak takie osiedla są nieliczne, a jeśli już powstają, to wyłącznie w największych miastach.