Co to jest dom autonomiczny

Dom autonomiczny to pomysł dwóch osób. Twórcami są: 

• Doktor Ludomir Duda – termodynamik absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Autor kilkunastu patentów w tym rewelacyjnej w skali światowej mgłowej technologii gaszenia pożarów Telesto®. Pionier ekologicznego budownictwa i rolnictwa, popularyzator idei budownictwa energooszczędnego, inicjator budowy pierwszej w Polsce korzeniowej oczyszczalni ścieków dla budynku użyteczności publicznej. Organizator i pierwszy prezes Fundacji Poszanowania Energii.
• Zofia Wahlberg – pochodzi z Daleszyc. Współwłaścicielka Olimax New Technology, firmy produkującej nawozy i absorbanty oraz Instytutu Budownictwa Autonomicznego Wahlberg i Spółka

Zrównoważony w sensie środowiskowym budynek będzie wyposażony w technologie aktywnego pozyskiwania energii odnawialnej na potrzeby domu w odróżnieniu od budynków pasywnych. Ścieki oczyszczane będą we własnej oczyszczalni, woda deszczowa będzie w całości wykorzystana na działce. Konieczne będzie tylko podłączenie do sieci wodociągowej i elektrycznej - głównie w celu sprzedaży nadwyżek produkowanego w kolektorach i przez mikroturbinę wiatrową prądu.

Utrzymanie tego domu nic nie kosztuje

Pierwszy autonomiczny dom powstanie w województwie świętokrzyskim. Jedynym źródłem energii elektrycznej i cieplnej dla budynku będą słońce i wiatr. Jedyne dodatkowe źródło ciepła to kominek. – Jego budową zainteresowani są Szwedzi, ale ja się uparłam, że to będzie tutaj – mówi Zofia Wahlberg, która wspólnie z doktorem Ludomirem Dudą stworzyła projekt takiego domu. Jego największą zaletą jest samowystarczalność energetyczna.

Zobacz również: Projekty domów energooszczędnych

– Mój udział w projekcie domu zaczął się od dachu a konkretnie od pomysłu na pokrycie jednej jego strony mchem – wyjaśnia pani Zofia.– To świetny izolator termiczny.

Zofia Wahlberg wspólnie z Krystyną Bojko prowadzi firmę Olimax NT zajmującą się produkcją nawozów i absorbantów. – Ale zainteresowania mamy znacznie szersze, na przykład konopie siewne, które mają bardzo wszechstronne zastosowanie jako paliwo energetyczne, izolator, włókno a także roślina lecznicza. Próbuję przekonać świętokrzyskich rolników, że ich uprawa się opłaca, ale na razie w całym województwie nie ma nawet jednej plantacji. Pewnie dlatego, że potrzebne są duże areały, a ludziom trudno się skrzyknąć i współpracować. Mam nadzieję, że z autonomicznym domem pójdzie lepiej.

Dom to wspólny pomysł Olimaxu i doktor Ludomira Dudy, termodynamika zafascynowanego technologiami, które pozwalają oszczędzać energię, wodę. – Poznaliśmy się przez znajomych, którzy mają hybrydową oczyszczalnię ścieków. Ludomir zaprojektował kilka fantastycznych rozwiązań, na przykład oczyszczalnię korzeniową, która z powodzeniem działa od 20 lat – dodaje Wahlberg.

Razem, już jako Instytut Budownictwa Autonomicznego Wahlberg i Spółka opracowali projekt domu, który wykorzystuje słoneczną energię do ogrzewania, podgrzewania wody, sam wytwarza prąd. – Nie stosujemy żadnych nowych technologii, wykorzystujemy te, które są znane od kilkunastu lat, tyle, że połączyliśmy je w całość – mówi doktor Duda. Turbina wiatrowa i kolektory hybrydowe produkują ciepło i prąd wystarczające do ogrzania budynku rodzinnego. Ciepło jest kumulowane w zasobnikach pod domem. Dodatkowym źródłem ciepła jest kominek z płaszczem wodnym, w którym wystarczy napalić raz na 4–5 dni w okresie, kiedy nie ma słońca.

Warto wiedzieć: Większe dopłaty do kredytów na energooszczędne domy i mieszkania 

Dom może być budowany w jednej z trzech technologii: ściany z betonu ocieplane styropianem lub z prasowanego drewna także ocieplane styropianem, doktor Duda właśnie zgłosił wniosek by opatentować tę technologię. – Opracowujemy także zastąpienie styropianu konopiami siewnymi – dodaje Wahlberg. – Taki dom zestawia się błyskawicznie – w ciągu dnia. Stoi on nie na fundamentach, które nie wiadomo jak dobrze izolowane wyprowadzają ciepło, ale na płycie, która świetnie izoluje.

Nagrodzony projekt domu

Projekt domu otrzymał w ubiegłym roku dwie znaczące nagrody Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Polish Green Building Council, które doceniły jego zalety. Nie oni jedni. Projekt i technologia zachwyciły Szwedów.
– W przyszłym tygodniu mamy spotkanie na uniwersytecie w Lund, Szwedzi są wykorzystać naszą technologię do budowy akademików – mówi Wahlberg. – Międzynarodowy Instytut Ochrony Środowiska prosi o projekt modułowego domu w tej technologii o powierzchni około 20 metrów kwadratowych, który można by stawiać na przykład na terenach nawiedzonych trzęsieniami ziemi. Zrobimy to, ale najpierw dom musi powstać tutaj.

Pani Zofia pochodzi z Daleszyc. Stąd w 1981 roku wyjechała do Szwecji. – Miałam 25 dolarów, czteroletnią córkę i dobrą znajomość angielskiego. Zawdzięczałam ją mojej nauczycielce Marii Makowskiej. Postanowiłam pojechać za chlebem – mówi o tamtej decyzji. Po dwóch latach świetnie mówiła po szwedzku i pracowała jako tłumacz, między innymi na policji pomagając kontaktować się z rodakami, którzy popadali w tarapaty.

– Z tłumaczeń, poznawania coraz to nowych ludzi wzięło się moje zainteresowanie nawozami i absorbantami – wyjaśnia. – Olimax stworzyłyśmy we dwie, z Krystyną Bojko w 1997 roku w Szwecji. Teraz działamy tam i tu, pod Kielcami.

Olimax sprzedaje swoje produkty po całym świecie, jest w Australii i Nowej Zelandii, w ubiegłym tygodniu Wahlberg podpisała kontrakt w Dubaju. Zdobyła fundusze i rozbudowuje bazę w Bilczy, by produkować nawozy mikroelementowe z wykorzystaniem nanowody.

– Autonomiczny dom to kolejny pomysł. Chcę żeby powstał tutaj, bo stąd mi nogi wyrosły i tu ciągnę z powrotem – mówi Zofia Whalberg.

Rozmowy z władzami województwa, którym zaproponowaliśmy taką inwestycję – budowę przykładowego domu trochę trwały, ale ostatecznie wybrano lokalizację: dom stanie w Podzamczu Chęcińskim na terenie Regionalnego Centrum Naukowo-Technologicznego. Każdy będzie mógł przekonać się jak to działa.

Swego entuzjazmu dla pomysłu budowania domów autonomicznych nie kryje marszałek województwa świętokrzyskiego Adam Jarubas.
– Bardzo mi zależy, by u nas powstał pierwszy taki dom w Polsce – mówi. – Idealnie wpisuje się w naszą strategię zielonej gospodarki a także w priorytety Unii. W kolejnym okresie Unia Europejska dofinansowywać będzie działania związane z efektywnością energetyczną, takie jak dom autonomiczny.

Marszałek podkreśla jeszcze jedną istotną zaletę domu: to, że jest tani w utrzymaniu i budowie. Metr domu o powierzchni 140 metrów kwadratowych (bez białego montażu, ale ze wszystkimi instalacjami, kolektorami i turbiną) kosztuje do 3,5 tysiąca złotych. – To jest propozycja dla młodych ludzi – mówi marszałek.– Taniej można wybudować własny dom. W ten sposób obalamy też stereotyp, że coś co jest oszczędne w użytkowaniu wymaga ogromnych nakładów.

Pieniądze na budowę da województwo i prace powinny się rozpocząć jeszcze w tym roku. Wewnątrz będzie działało laboratorium termodynamiki. – Chodzi o to by każdy mógł je zwiedzić, samemu przekonać się o kosztach utrzymania takiego domu, by zobaczył jak nasze pomysły sprawdzają się w praktyce i zaczął tak budować z korzyścią dla własnej kieszeni i środowiska – dodaje Zofia Wahlberg.