Będą tanie kredyty hipoteczne dla kupujących pierwsze mieszkanie – zapowiedział rząd. Co już wiadomo o planowanym rozwiązaniu?

We wrześniu 2022 r. podczas licznych spotkań z wyborcami prezes Prawa i Sprawiedliwości po raz pierwszy zapowiedział nowy program mieszkaniowy rządu. Na razie nie jest on do końca sprecyzowany – rozważanych jest wiele rozwiązań. Jednym z pomysłów wymienionych przez Jarosława Kaczyńskiego były nisko oprocentowane kredyty hipoteczne dla „młodych rodzin”.

– W tej chwili ocenia się możliwości, że to mogłoby być 50 tys. rodzin rocznie – podał Kaczyński cytowany przez PAP.

Jak wspomniał prezes PiS, oprocentowanie nowych kredytów miałoby być bardzo niskie, rzędu 2 proc., co jest dziś wartością niespotykaną na rynku. Byłaby to znaczna pomoc w zakupie mieszkania dla osób, które obecnie nie mogą sobie na to pozwolić w związku z wysokimi cenami nieruchomości i niską zdolnością kredytową.

Zapowiedzi Jarosława Kaczyńskiego potwierdził w listopadzie Piotr Uściński, wiceminister rozwoju i technologii. Jak ujawnił przedstawiciel rządu, trwają już prace nad wprowadzeniem tanich kredytów. Obecnie resort analizuje sytuację na rynku mieszkaniowym.

– Zauważamy, że inwestorzy wstrzymują się z rozpoczynaniem budów. To jest związane z rynkiem kredytowym. Mniej osób decyduje się na wzięcie kredytów ze względu na wysokie stopy procentowe. Stąd propozycje Jarosława Kaczyńskiego, nad którymi pracujemy – mówi cytowany przez PAP Uściński.

Na razie rząd nie ujawnia zbyt wielu szczegółów. O nowym rozwiązaniu wiadomo tyle, że:

• można będzie uzyskać kredyt hipoteczny o niskim oprocentowaniu na zakup nieruchomości,
• oprocentowanie może wynieść zaledwie 2 proc. (nie będzie to oprocentowanie stałe),
• nowy kredyt będzie dostępny dla osób dokonujących zakupu mieszkania po raz pierwszy,
• dzięki niskiemu oprocentowaniu taki kredyt nie tylko byłby tańszy, ale i łatwiejszy do uzyskania (niższe raty, a więc wyższa zdolność kredytowa w oczach banku),
• według szacunków z nowego rozwiązania mogłoby korzystać ok. 50 tys. rodzin rocznie,
• nowy program mieszkaniowy miałby zostać wdrożony po wyborach w 2023 r., w kolejnej kadencji.

Można również wysunąć pewne przypuszczenia. Dotychczasowa polityka prorodzinna rządu i wzmianka Kaczyńskiego o tym, że szykowany jest kredyt dla „młodych rodzin” mogą sugerować, że przy staraniu się o nisko oprocentowany kredyt może mieć znaczenie posiadanie potomstwa. Tak jest np. w rządowym programie „Mieszkanie bez wkładu własnego”, gdzie urodzenie się drugiego lub kolejnego dziecka pozwala uczestnikowi uzyskać umorzenie części kredytu.

Kredyty hipoteczne z niską stopą procentową bez wątpienia cieszyłyby się popularnością wśród nabywców mieszkań. Część ekspertów wskazuje jednak na potencjalne zagrożenia związane z tym pomysłem.

– Warto się (...) zastanowić, czy oprocentowanie kredytów na poziomie 2 proc. nie jest nadmiernie hojnym rozwiązaniem, które mogłoby skłaniać do nadużyć – zauważa Bartosz Turek, główny analityk HRE Investments. – Chodzi o to, że mogłyby być podpisywane fikcyjne umowy, aby zdeponować uzyskane w ten sposób pieniądze na lokacie, która byłaby wyżej oprocentowana niż kredyt.

Ekspert HRE Investments dostrzega też jednak potencjalne zalety – nowy program mógłby nie tylko zachęcać do zakupu mieszkania, ale też skłaniać Polaków do powiększenia rodziny.

– Już oprocentowanie niższe niż 6–7 proc. w skali roku powinno przekładać się na wzrost zainteresowania kredytami mieszkaniowymi. (…) Niższe oprocentowanie – nawet na poziomie zaledwie 2 proc. w przypadku rodzin wielodzietnych – mogłoby być natomiast zastosowane jako element prorodzinny programu – wskazuje Turek.

To, na ile nowy program kredytowy faktycznie się sprawdzi, będzie zależało od konkretnych rozwiązań, jakie zaproponuje rząd. Nie ulega wątpliwości, że politycy pracujący nad nową ustawą powinni uważnie przyjrzeć się programom mieszkaniowym z poprzednich lat i wyciągnąć z nich wnioski. Przykładowo w programie „Mieszkanie dla Młodych” (2014–2018) nie obowiązywało kryterium dochodowe przy ocenie kandydatów – o rządowe wsparcie mogły zabiegać nawet osoby bardzo zamożne, co było wielokrotnie krytykowane.

– W ocenie NIK pomoc państwa w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych powinna być kierowana do osób, których dochody uniemożliwiają zakup lub wynajem własnego mieszkania. Zasadne jest zatem, aby przy tworzeniu programów wspierających politykę mieszkaniową wprowadzone zostały odpowiednie progi dochodowe – wskazywała w 2017 r. Najwyższa Izba Kontroli.