Polscy budowlańcy wiedzą coraz mniej i coraz gorzej zdają egzaminy na uprawnienia budowlane. Potrzebne zmiany na politechnikach?

Wiele ról w budownictwie wymaga nie tylko odpowiednich uprawnień, ale przede wszystkim specjalistycznej wiedzy. Uczelnie techniczne alarmują jednak, że poziom kształcenia na kierunkach budowlanych od lat spada, co widać m.in. po zdawalności egzaminów państwowych.

– Wyraźnie spadły wyniki zdawalności egzaminów państwowych na uprawnienia budowlane. Średnia zdawalność egzaminów w specjalnościach konstrukcyjno-budowlanej i drogowej spadła o ponad 10 proc. Przed reformą [likwidującą jednolite studia magisterskie – przyp. red.] ponad 95 proc. osób zdawało ten egzamin, obecnie to niespełna 83 proc. w 2021 roku – mówi Adam Podhorecki, członek Prezydium Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa i przewodniczący Rady Sektorowej ds. Kompetencji w Budownictwie.

Jeśli spojrzeć na ogólną zdawalność wszystkich egzaminów na uprawnienia budowlane, rzeczywiście można zauważyć trend spadkowy. Wyjątkowo silne tąpnięcie odnotowano w 2014 r., gdy strona uprawnienia budowlane.pl podsumowała jesienny egzamin pisemny następująco:

– Wynik pozytywny osiągnęło zaledwie 78,8 proc. zdających, co jest dużym zaskoczeniem, gdyż w poprzednich latach zdawalność kształtowała się na poziomie 95 proc.

Jesienią 2016 r. ta sama strona podawała już, że w przypadku zdawalności egzaminu ustnego widać od kilku lat „systematyczny spadek”, a jesienią 2018 r. pisano o egzaminach ustnych:„zdawalność z roku na rok systematycznie spada”. Później zdawalność zaczęła się stabilizować, choć na niższym poziomie niż dwie dekady temu.

– Widzimy, że z roku na rok poziom wiedzy absolwentów Wydziału Budownictwa bardzo często nie spełnia oczekiwań rynku i można odnieść wrażenie, że w okresie kształcenia studentów na studiach jednolitych magisterskich, wiedza i kompetencje absolwentów lepiej odpowiadały na te oczekiwania – mówi Andrzej Szarata, Dziekan Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej.

W związku z potrzebą poprawy poziomu kształcenia pod koniec 2022 r. do Ministerstwa Edukacji i Nauki trafił projekt zmian w prawie. Przygotowali go wspólnie przedstawiciele uczelni akademickich, Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie oraz Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Środowisko domaga się przede wszystkim przywrócenia jednolitych pięcioletnich studiów magisterskich na kierunkach budowlanych. Miałyby one istnieć równolegle z obecnym systemem studiów dwustopniowych (3 + 2 lata). Studenci mogliby więc wybierać między tymi dwiema opcjami.

W ocenie przedstawicieli środowiska to właśnie likwidacja jednolitych pięcioletnich studiów z zakresu budownictwa w 2017 r. (na mocy ustawy z 2005 r.) była jedną z ważniejszych przyczyn pogorszenia poziomu kształcenia na uczelniach technicznych. Był to element ogólnoeuropejskiej reformy znanej jako Proces Boloński, rozpoczętej jeszcze w 1999 r. Autorzy propozycji zmian w prawie podkreślają jednak, że w wielu innych krajach, które wprowadziły podobny system studiowania 3 + 2 lata pozostawiono – inaczej niż w Polsce – jednolite studia pięcioletnie na kierunku „budownictwo”. Zdaniem środowiska naukowego i branży przywrócenie tej opcji w naszym kraju pozwoliłoby lepiej kształcić przyszłych inżynierów budownictwa.

– Budownictwo w Polsce to jedna z najważniejszych gałęzi gospodarki, musimy wspólnie dbać o to, by jakość kadr trafiających na rynek pracy była jak najwyższa. Skoro wszystkie strony widzą podobny problem, myślę, że nie możemy się zastanawiać, czy wprowadzać niezbędne zmiany, tylko jak zrobić to najefektywniej – ocenia Mariusz Dobrzeniecki, prezes PIIB i jeden z autorów projektu zmian w prawie.

Warto dodać, że proponowane zmiany w prawie dotyczącym nauczania na politechnikach nie są jedynymi postulatami środowisk związanych z budownictwem. Branża budowlana wielokrotnie zwracała też uwagę m.in. na potrzebę dbania o jakość usług w przypadku montażu fotowoltaiki, za który – z racji dużego popytu – biorą się czasem osoby z niedostateczną wiedzą, co może mieć dla klientów opłakane skutki (np. zwiększone ryzyko pożaru). Podobnie jest w sektorze remontowym, gdzie klientowi łatwo czasem trafić na „fachowców” o wątpliwych kwalifikacjach, czemu mogłaby zaradzić profesjonalizacja zawodu.

– Rynek fachowców w Polsce jest bardzo dynamiczny. Zawód ten nie jest niestety uregulowany i na rynku pojawia się spora grupa osób, która nie do końca trzyma się standardów najwyższej jakości – podkreśla Paweł Kisiel, prezes Grupy Atlas. – Konieczna jest więc inwestycja w szkolnictwo zawodowe, dalsza edukacja środowiska branżowego w zakresie utrzymywania standardów jakości, jak też zachęcenie młodych ludzi, do tego, by związali swoją przyszłość z branżą budowlaną.