Mieszkanie komunalne i socjalne - jak dostać na nie przydział. Kto ma pierwszeństwo i jakie warunki musi spełnić?

Osoby, które nie mają własnego mieszkania najczęściej albo mieszkają kątem u rodziny, albo wynajmują jakieś lokum. Jeżeli znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, wykluczającej wzięcie kredytu bankowego, nie znaczy to, że nie mają szansy na mieszkanie. W takim przypadku rozwiązanie może stanowić mieszkanie z zasobów gminy, czyli mieszkanie komunalne lub mieszkanie socjalne.

To Cię zainteresuje: Ile kosztuje wynajem mieszkania i o ile podrożeje w 2020 roku

Mieszkanie komunalne i socjalne – podobieństwa i różnice

Zarówno mieszkania komunalne, jak i lokale socjalne, należą do gminy. Ponadto jedne i drugie są wynajmowane na czas nieoznaczony (z czasem niektóre gminy umożliwiają wykup mieszkania komunalnego przez najemców). Nie są to jednak tożsame lokale. Mieszkanie komunalne zasadniczo niczym nie odbiega od tego, jakie można kupić czy wynająć na wolnym rynku. Mieszkanie socjalne natomiast to lokum zwykle o obniżonym standardzie. Taki lokal socjalny może mieć zatem np. części wspólne, np. kuchnię do dyspozycji kilku rodzin czy wspólne łazienki. Pokoje przechodnie, piece kaflowe, pomieszczenia wymagające kapitalnego remontu, znajdujące się w starej zabudowie, zlokalizowanej na obrzeżach miejscowości, to w przypadku lokali socjalnych niemal standard.

O tym, komu przysługuje mieszkanie komunalne bądź socjalne, stanowią przepisy. To przede wszystkim Ustawa z 21.06.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. To także uchwały, podejmowane przez miasta czy gminy, w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu tegoż miasta lub gminy.

Przeczytaj też:Będzie mniej licytacji komorniczych? Propozycje zmian przedstawił wiceminister sprawiedliwości

Jak dostać przydział na mieszkanie komunalne albo mieszkanie socjalne

Nie jest tak, że każda osoba czy rodzina, która nie ma własnego mieszkania (i je obecnie np. wynajmuje), może pójść do urzędu miasta albo do urzędu gminy i złożyć w nim pismo o przydział mieszkania gminnego. Gminy ustalają zasady przyznawania mieszkań komunalnych oraz socjalnych. Liczą się przede wszystkim aktualne warunki lokalowe zainteresowanego i jego rodziny, jego sytuacja życiowa oraz dochody.

Gmina określa wysokość dochodów uprawniających do otrzymania lokalu. Przykładowo: w przypadku ubiegania się o mieszkanie komunalne, miesięczny dochód z okresu ostatniego roku kalendarzowego, poprzedzającego rok złożenia wniosku, w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego, nie może przekroczyć 150 procent minimalnego wynagrodzenia, natomiast w przypadku rodziny (czyli większej liczby osób zgłoszonych we wniosku do wspólnego zamieszkania) dochód ten nie może być wyższy niż 110 proc. minimalnego wynagrodzenia w przeliczeniu na każdą osobę zgłoszoną do wspólnego zamieszkania.

Inne kryteria dotyczą osób, starających się o pozyskanie lokalu socjalnego. Przykład: miesięczny dochód w przypadku jednej osoby (samotnie gospodarującej) nie może przekroczyć 45 proc. minimalnego wynagrodzenia, zaś w sytuacji większej liczby osób zgłoszonych we wniosku do wspólnego zamieszkania, nie może to być więcej niż 35 proc. minimalnego wynagrodzenia w przeliczeniu na osobę w rodzinie. Gmina zwraca także uwagę na obecnie zajmowany metraż. Przykładowo, uprawnionymi mogą być osoby, u których na jedną zamieszkującą osobę przypada nie więcej niż 6 metrów kwadratowych powierzchni pokoi, a gdy jest to osoba samotna, to nie może być więcej niż 12 m kw. powierzchni pokoi.

Sprawdź: Czy można liczyć na rekompensaty za podwyżkę cen prądu? Wyjaśniamy

Gdzie składa się wnioski i jak wygląda rozpatrywanie wniosków

Gminy co roku określają termin, w jakim należy złożyć dokumenty dotyczące ubiegania się o mieszkanie komunalne czy socjalne. Komplet dokumentów przeważnie składa się w administracji domów miejskich/gminnych lub jej odpowiedniku, w zespole obsługi mieszkańców czy rejonie obsługi najemców.
Każdy wniosek jest indywidualnie rozpatrywany przez tzw. komisję mieszkaniową, powołaną przez urząd miasta czy urząd gminy. Taka komisja zbiera się przykładowo raz na kwartał. Nazwiska osób, co do których komisja wydała decyzję pozytywną (a więc zgodziła się przyznać wnioskodawcom lokum z zasobów miasta czy gminy) trafiają na listę uprawnionych. Sami zaś uprawnieni dostają informację mailem, sms-em albo tradycyjną pocztą o przyznaniu im mieszkania lub odrzuceniu ich wniosku o mieszkanie. Listy powstają z uwzględnieniem kolejności wynikającej z pierwszeństwa zawierania umów najmu. Muszą one zostać zatwierdzone przez prezydenta miasta czy burmistrza.

Kto ma pierwszeństwo w otrzymaniu mieszkania komunalnego albo socjalnego

Osoby, które znalazły się na liście oczekujących na przydział, otrzymują wskazania według kolejności. Gmina proponuje im mieszkania zgodnie z wcześniej ustalonymi kryteriami odnośnie przyszłego zajmowanego lokum.

Niektóre osoby znajdują się niejako w uprzywilejowanej sytuacji i mają pierwszeństwo w otrzymaniu mieszkania komunalnego bądź lokalu socjalnego. W przypadku mieszkań komunalnych, są to m.in. niepełnosprawni, ofiary przemocy domowej, mieszkańcy budynków, nadających się do opróżnienia i rozbiórki, osoby mieszkające w altanach na terenie ogródków działkowych, osoby, które straciły mieszkania w pożarze albo w wyniku zalania (np. powódź), bezdomni przebywający w schroniskach czy wychowankowie domów dziecka lub innych placówek opiekuńczo-wychowawczych, opuszczający te placówki po uzyskaniu pełnoletności.

Na przydział lokalu socjalnego natomiast większe szanse mają m.in. osoby, posiadające wyrok sądu o przymusowym opróżnieniu obecnie zajmowanego lokalu i jednocześnie o przysługującym prawie do innego lokalu, czyli lokalu socjalnego; osoby, którym została wypowiedziana umowa najmu, jeśli nie przysługuje im tytuł prawny do innego lokalu lub domu mieszkalnego; osoby, które zajmują dany lokal, ale bez umowy i bez tytułu prawnego do niego.

Polecamy: Zmiany w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów

Wniosek o przydział mieszkania z zasobów gminy – co zawiera

Zainteresowany najmem lokalu, wchodzącego w skład zasobu mieszkaniowego gminy, musi złożyć odpowiednie dokumenty, w tym wniosek. Ten wniosek zawiera m.in.
• dane personale wnioskodawcy,
• adres zamieszkiwania,
• dane osób, które wraz z wnioskodawcą zamieszkałyby w przyznanym przez gminę mieszkaniu,
• pismo od właściciela albo zarządcy budynku/mieszkania, w którym mieszka wnioskodawca – informacja o tym mieszkaniu, np. jego metraż, krótki opis warunków lokalowych, wysokość czynszu,
• deklaracja o średniej wysokości dochodów wnioskodawcy i jego rodziny z trzech ostatnich miesięcy, poprzedzających dzień złożenia wniosku,
• oświadczenie o przyznanych zasiłkach i świadczeniach wnioskodawcy i jego rodziny (np. renta, emerytura, zasiłek macierzyński, alimenty),
• oświadczenie o braku tytułu prawnego do innego lokalu mieszkalnego w tej samej lub pobliskiej miejscowości.
Komisja analizuje tylko kompletne wnioski.

Czas oczekiwania na przydział

Uwaga! Umieszczenie zainteresowanego na liście osób uprawnionych do wskazania mieszkania komunalnego lub socjalnego przez gminę nie jest jednoznaczne z tym, że ten uprawniony dostanie mieszkanie zaledwie w ciągu kilku dni. Większość gmin w Polsce boryka się z niedoborem mieszkań, a liczba uprawnionych do tych lokali w wielu gminach rośnie, zatem powstaje długa kolejka oczekujących na przydział. Zdarza się, że trzeba czekać 3-4 lata na przydział, a nawet dłużej. Gminy próbują skrócić czas oczekiwania. W tym celu na swoich portalach umieszczają w specjalnych zakładkach oferty, które mogą zostać obejrzane jedynie przez uprawnionych, tzn. osoby z listy. To najczęściej są pustostany do remontu, które zainteresowani mogą otrzymać wcześniej, o ile te lokale spełniają oczekiwania uprawnionych. Warunek jest jednak taki, że zainteresowany musiałby we własnym zakresie doprowadzić to lokum do stanu zamieszkania, płacąc za remont z własnych pieniędzy.

Osoby, znajdujące się na listach osób oczekujących na zawarcie umowy najmu, przed upływem roku od złożenia ostatniego wniosku, muszą złożyć ponowny wniosek, z uaktualnionymi danymi. Jeżeli tego nie zrobią, będzie to równoznaczne z ich rezygnacją z miejsca na liście. Może zdarzyć się również tak, że oczekującemu na przydział poprawiła się sytuacja mieszkaniowa w ciągu minionych 12 miesięcy, chociażby niespodziewanie otrzymał mieszkanie w spadku po zmarłym dalekim krewnym. W takim wypadku spadkobierca nie spełnia już wymogów, więc zostanie skreślony z listy osób oczekujących na mieszkanie komunalne lub mieszkanie socjalne.