Jak zmniejszyć rachunki za ogrzewanie domu. Poradnik

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wiemy, że w Polsce aż 50% gospodarstw domowych wykorzystuje ogrzewanie na paliwa stałe (głównie węgiel i drewno), a 40% pobiera ciepło z sieci. Jedynie 10% gospodarstw ogrzewa dom gazem ziemnym. Pozostała niewielka część opiera się na paliwach ciekłych (gaz, olej opałowy) i innych źródłach ciepła. Rozwiązania ekologiczne są
jeszcze mniej popularne – kolektory słoneczne wykorzystuje jedynie jedno gospodarstwo domowe na 300, a pompy ciepła – jedno na 3000. Ogrzewanie elektryczne stosuje się sporadycznie, raczej do dogrzewania pomieszczeń niż jako główne źródło ciepła. 

Techniki ogrzewania gospodarstw domowych w Polsce

Źródło: GUS

Ogrzewanie jest drogie, a będzie jeszcze droższe

W badaniu GUS przeanalizował również koszty ogrzewania mieszkań w przeliczeniu na metr kwadratowy powierzchni w zależności od źródła ciepła (uwzględniono jedynie zakup paliwa, bez kosztów instalacji oraz eksploatacji). Nośnikami o najniższych kosztach zakupu okazały się węgiel kamienny i gaz ziemny – odpowiednio 20 i 27 zł/m2. W środku stawki znalazło się ciepło z sieci 30 zł/m2. Najdroższe są olej opałowy i energia elektryczna – 40 zł/m2. Po przeanalizowaniu tabeli cen paliw widać wyraźnie, że energia na ogrzewanie jest coraz większym obciążeniem naszych domowych budżetów.

Dowiedz się: Jak działają infrapanele, czyli ogrzewanie na podczerwień 

Co zrobić, aby zmniejszyć skutecznie koszty ogrzewania?

O tym, jak możemy w domu zaoszczędzić ciepło, mówi Roman Strzelczyk, kierownik działu technicznego Rettig Heating.

Spoglądając na coraz wyższe rachunki za ciepło często myślimy o inwestycji w nowoczesne technologie i modernizacje. Takie zmiany w perspektywie dalszego wzrostu cen, obniżą koszty ogrzewania. Do wyboru mamy sporo sposobów na zmniejszenie zużycia energii potrzebnej do ogrzewania:

• nowoczesne kotły grzewcze,
• alternatywne sposoby pozyskania energii,
• modernizacja instalacji grzewczej,
• wymiana grzejników,
• ocieplenie domu.

Równie ważny jest sposób, w jaki użytkujemy instalację grzewczą. Często z powodu braku wiedzy nie wykorzystujemy w pełni możliwości rozwiązań, którymi dysponujemy w domu. Efektywność istniejącej instalacji poprawimy poprawnie ją użytkując. I nie poniesiemy dodatkowych inwestycji.

Jak możemy zaoszczędzić na ogrzewaniu

1. Docieplenie domu – od tego trzeba zacząć

Nasze rachunki za ogrzewanie zależą przede wszystkim od zapotrzebowania budynku na ciepło. Wpływ na to ma m.in. wiek budynku, stan i wielkość okien, liczba i powierzchnia ścian zewnętrznych itd. Czynniki te decydują o tym, w jakim tempie i ile ciepła tracimy. W Polsce przeważająca liczba mieszań powstała w latach 1961–1980. Budynki te nawet po dociepleniu nie są tak energooszczędne, jak domy budowane według najnowszych standardów. Mimo to termomodernizacja budynku to podstawa. Docieplając dom możemy zaoszczędzić nawet 40% kosztów ogrzewania.

A co z wpływem okien na ilość zużywanej energii cieplnej? Średnio przyjmuje się, że ucieka przez nie od 15 do 25% ciepła. Wpływ na wielkość strat ciepła ma zarówno szczelność okien, jak i ich powierzchnia. Każdy, kto ma lub miał stare okna wie, jak bardzo może wiać przez nieszczelności. Dlatego uszczelnienie okien lub wymiana ich na nowe, to wydatek w pełni uzasadniony.

Zobacz również poradnik: Wymiana okien w domu lub mieszkaniu

Straty ciepła ograniczymy też, gdy zamontujemy okiennice lub zewnętrzne rolety. Jest tylko warunek. Musimy zamykać je na noc, a także zasłaniać w zimie okna po zmroku. Oczywiście na zapotrzebowanie na ciepło wpływ ma również stopień przeszklenia pomieszczenia (czyli stosunek powierzchni okien do powierzchni ścian). Co to oznacza w praktyce? Wtedy w pomieszczeniu musimy zaprojektować ogrzewanie o większej mocy. Jest to uzasadnione np. w salonie z dużym przeszklonym wyjściem na taras, zamiast jednym dwuskrzydłowym oknem.

2. Nowoczesna instalacja grzewcza i sprawne urządzenia

Kolejne elementy, na które trzeba zwrócić uwagę przy termomodernizacji, to system ogrzewania i wentylacja. Usprawnienie obu tych systemów pomoże nam w „walce" o ciepło w domu. Nowoczesne kotły, ekologiczne źródła ciepła, wydajna instalacja wentylacyjna z odzyskiem ciepła oraz nowoczesne grzejniki – to klucz do sukcesu. Pamiętać należy także o regularnych przeglądach instalacji. Zadbać trzeba nie tylko o kocioł ale i o grzejniki, tak aby były w pełni sprawne i odpowietrzone. Starajmy się utrzymywać całość instalacji w optymalnym trybie pracy, coroczny przegląd przed sezonem grzewczym powinien być naszym stałym nawykiem.

3. Rodzaj i umiejscowienie grzejników

Kaloryfery są ostatnim ogniwem w domowym systemie grzewczym. To one oddają ciepło bezpośrednio do pomieszczeń, a ich usytuowanie i użytkowanie w istotny sposób wpływa na wysokość rachunków. Jeśli w mieszkaniu pracuje jeszcze stary typ grzejników żeberkowych, pomyślmy nad ich wymianą (np. na grzejniki płytowe). Grzejniki starego typu mają większą pojemność wodną, co oznacza, że w instalacji krąży o wiele więcej wody. A trzeba ją ogrzać i to właśnie nas najwięcej kosztuje.

Należy montować grzejniki o odpowiedniej bezwładności cieplnej z możliwością zastosowania zaworów termostatycznych (grzejnik o odpowiedniej bezwładności cieplnej szybciej „reaguje" na zmiany: to znaczy, że urządzenie szybciej stygnie, gdy przepływ ciepłej wody przez grzejnik jest ograniczony i szybciej się nagrzewa, gdy pracuje z pełną mocą).

Dla oszczędności ciepła ważne jest usytuowanie grzejnika w pomieszczeniu. Kierujemy się tu główną zasadą – grzejnik najlepiej sprawdza się tam, gdzie występują największe straty ciepła. Takie miejsca to przede wszystkim ściany zewnętrzne i przeszklenia (okna, balkony).

Warto przeczytać: Montaż grzejników – jak prawidłowo je rozmieścić 

Pamiętajmy przy tym, że umieszczenie grzejnika na ścianie wewnętrznej zmniejsza jego moc i to nawet o 10%. Urządzenie powinno więc zawsze znajdować się pod oknem. Jeśli w mieszkaniu lub domu mamy duże okna czy przeszklone ściany (np. z drzwiami na taras), pomyślmy o zastosowaniu grzejników niskich lub umieszczonych w podłodze. Z kolei przy całkowicie przeszklonej ścianie polecane są grzejniki kanałowe. Są one ukryte w podłodze.

Grzejniki powinny być zamontowane w odpowiedniej odległości od podłogi i parapetu – musi ona wynosić minimum 10 cm. Urządzenia z elementami konwekcyjnymi najlepiej montować pod parapetem. Strumień ciepłego powietrza wypływający przez górną osłonę grzejnika typu grill jest bowiem „zaginany" przez parapet i kierowany do środka pomieszczenia. Ponadto za grzejnikami można zamontować dodatkowo specjalne ekrany odbijające ciepło. Pozwalają one zaoszczędzić około 4% kosztów ogrzewania.

4. Grzejniki odsłonięte to nawet 20% mniejsze straty ciepła

Niezależnie od modelu grzejnik montujemy tak, aby nic się z nim nie stykało. Nigdy nie zastawiajmy go meblami i nie przykrywajmy dekoracyjnymi osłonami! Długie zasłony, meble zasłaniające grzejniki i zamontowane na grzejnikach suszarki na pranie mogą być przyczyną nawet 20% strat ciepła. Odkryte grzejniki w normalnych warunkach stanowią gwarancję, że ciepło może rozchodzić się w pomieszczeniach bez przeszkód. A grzejnik osiąga moc grzewczą przewidzianą przez projektanta instalacji.

5. Ogrzewanie podłogowe się opłaca

Komfort cieplny i niskie koszty eksploatacji to powody, dla których ogrzewanie podłogowe jest coraz bardziej popularne w naszych domach. Co prawda koszt instalacji tego rozwiązania jest wyższy od standardowego, ale niższe rachunki za ogrzewanie zrekompensują to nam. Ogrzewanie podłogowe podnosi komfort cieplny w pomieszczeniu na tyle, że można obniżyć temperaturę powietrza w nim nawet o 2°C. A zmniejszając temperaturę wewnątrz z 20 do 18°C możemy zoszczędzić do około 12%.

Przeczytaj również: Ogrzewanie podłogowe wodne – plusy i minusy 

Możliwości podłogówki wykorzystamy, jeśli zadbamy o odpowiednią posadzkę. Musi ona dobrze przewodzić ciepło. Najlepsze są płytki ceramiczne oraz kamienne. Można także układać niektóre panele podłogowe i wykładziny dywanowe (są oznaczone specjalnym symbolem informującym, że nadają się na ogrzewane posadzki), a – przy małym zapotrzebowaniu na ciepło – nawet niezbyt grube okładziny drewniane.

6. Termostaty – to wymierne korzyści niskim kosztem

Oszczędny grzejnik bezwzględnie powinien być wyposażony w termostat. Tymczasem według danych GUS nie ma ich w ponad połowie gospodarstw domowych! Najbardziej popularne są zawory termostatyczne montowane na grzejnikach (37% gospodarstw domowych). Termostaty centralnie regulujące temperaturę w mieszaniu występują w 5,8% domów, a indywidualne sterowanie dla każdego pomieszczenia występuje jedynie w 2,9% gospodarstw domowych.

Bez termostatu przepływ ciepłej wody przez grzejnik jest stały, a tym samym zużycie ciepła i nasze rachunki nie zmienią się. Nawet gdy w pomieszczeniu jest za gorąco – grzejniki nadal grzeją.

Sterowanie przepływem wody za pomocą termostatów, pomaga oszczędzić ciepło. Umożliwia też utrzymanie stale komfortowej temperatury. Dzięki termostatowi nastawiamy odpowiadającą nam temperaturę np. 21ºC. Jeśli temperatura w pomieszczeniu przekroczy tę wartość, to automatycznie następuje ograniczenie przepływu ciepłej wody przez grzejnik. W efekcie utrzymujemy pożądaną temperaturę, a grzejnik nie pracuje stale z tą samą mocą.

Warto przeczytać: Zawory c.o. – gdzie je stosujemy i jakie pełnią zadanie 

Dzięki termostatom możemy np. ustawić niższą temperaturę w nocy (przyjmuje się, że korzystniej dla zdrowia jest spać w pomieszczeniu chłodniejszym o 2–3°C, choć wszystko zależy od indywidualnych upodobań użytkowników) i w godzinach, w których jesteśmy poza domem.

7. Temperatura optymalna – komfort i oszczędność

Wykorzystuj możliwości regulacji temperatury w ciągu doby i dostosuj ten cykl do trybu życia i potrzeb mieszkańców. W pomieszczeniach użytkowych optymalna temperatura to 20–21°C. Nie ogrzewajmy mieszkania powyżej tego poziomu. Czemu? Bo, gdy na zewnątrz temperatura jest w granicach zera, a w mieszkaniu są 23°C, to tracimy o 15 proc. więcej ciepła niż przy 20°C.

Nie dopuszczajmy jednocześnie do zbyt dużego wychłodzenia mieszkania. Ponowne jego ogrzanie trwa długo i zużywa sporo energii. Dlatego utrzymujmy w mieszkaniu w miarę stałą temperaturę.

8. Wietrzenie pomieszczeń – najlepiej szybko i krótko

Jeśli mamy urządzenie sterujące przepływem ciepłej wody w grzejniku (termostat) stosowanie do temperatury w pomieszczeniu, pamiętajmy o „zakręceniu" grzejników zanim zaczniemy wietrzyć – jeśli tego nie zrobimy, a pomieszczenie oziębi się po otwarciu okien - termostat nasili pracę grzejnika, żeby utrzymać nastawioną temperaturę. Wietrzmy krótko, ale intensywnie.

9. Pomieszczenia dobrze wietrzone i bez wilgoci

Starajmy się nie dopuszczać do tego, że w mieszkaniu jest dużo wilgoci. Zadbajmy o sprawny system wentylacji. Gotujmy zawsze pod przykryciem, zamontujmy wydajny okap kuchenny, ograniczmy długie kąpiele w bardzo gorącej wodzie, by ograniczyć jej parowanie.