Czarcie kręgi mogą pojawić się na trawniku! Co to jest i czy jest niebezpieczne? Sprawdź, jak się tego pozbyć

Czarci krąg (czarcie koło) to regularny pierścień utworzony przez grzyby lub kolisty pas trawy w odmiennym odcieniu niż pozostała część trawnika albo łąki. Mogą one powstawać w lasach i na polanach, ale też parkach oraz w ogrodach. Nie zawsze krąg jest widoczny w całości, czasem ma postać łukowatą.
Czarci krąg lub czarcie koło to nazwy, które budzą złe skojarzenia, a nawet strach. Ich wygląd może również skłaniać do zastanowienia się nad ich naturalnością. Bo regularny krąg grzybów lub trawy wygląda niepokojąco...

Czarcie kręgi zauważano od wieków. Grzyby rosnące w regularnych kręgach powszechnie łączono z działaniem ciemnych mocy. Najczęściej wiązano je z miejscem, gdzie tańczą czarownice, elfy lub wróżki. Według niektórych wierzeń – miały wyznaczać przestrzeń zamieszkałą przez wróżki. Po angielsku nazywano je fairy rings (krąg wróżek), po niemiecku i francusku – kręgami czarownic (Hexenringe, ronds de sorcières). Natomiast w Tyrolu wierzono, że takie kręgi pozostawia ognisty ogon smoka.
Według popularnych przesądów czarcich kręgów nie wolno było niszczyć, a nawet naruszać, niebezpieczne było także wejście do wnętrza. Osoba, która odważyła się na to, mogła stracić wzrok, albo zostać wciągnięta w wykańczający taniec magicznych istot, co dla zwykłego śmiertelnika mogło się skończyć nawet śmiercią.

Czarci krąg, choć wygląda tajemniczo, ma zupełnie naturalne pochodzenie, a tworzą go grzyby, które jednak nie zawsze są widoczne, bo najważniejsze procesy zachodzą w glebie. Wszystko zaczyna się od pojedynczych strzępek grzybni lub zarodników, które trafiają w określone miejsce. Rozwija się grzybnia (czyli podziemna część grzyba), która zaczyna się koliście rozrastać. Następnie mogą się wydarzyć różne rzeczy, w zależności od gatunku grzyba:

• ziemia zajęta przez grzybnię zostanie wyjałowiona, a więc w centrum kręgu trawa będzie zamierać. Dzieje się tak dlatego, że niektóre grzyby wytwarzają substancje hamujące rozwój roślin oraz wchłanianie wody przez glebę. Natomiast na obrzeżu kręgu powstaje pierścień ciemniejszej trawy, czasem podwójny. Takie „działanie” ma np. popularny w Polsce twardzioszek przydrożny. To tzw. krąg typu I;
• może też się zdarzyć, że czarci krąg utworzą nieszkodliwe dla trawnika grzyby. Najczęściej pojawiają się one w okresach suszy. Na trawniku widoczny jest krąg ciemniejszej trawy, a gdy popada deszcz, mogą również pojawić się owocniki grzybów. To krąg II typu;
• bywa też, że na trawniku pojawia się po prostu krąg grzybów, bez żadnego wpływu na trawę. To krąg III typu.

Sprawdź też: Czarcie miotła może pojawić się na drzewie. Zobacz, co to jest i co robić

Czarcie kręgi tworzy około 60 gatunków grzybów zarówno trujących, jak i jadalnych. Do popularnych gatunków należą m.in.:

• muchomory czerwone,
• pieczarki,
• czubajki (w tym kanie),
• gąski,
• purchawki,
• tęgoskóry,
• lejkówki,
• czy wspomniane twardzioszki, które po angielsku są nawet znane jako grzyby czarcich kręgów (fairy ring champignon).

Pamiętamy, że owocniki, czyli naziemne części grzybów, nie zawsze są widoczne. Wyrastają one tylko w sprzyjających warunkach, takich jak temperatura i wilgotność, natomiast grzybnia pod ziemią rozwija się przez cały czas.

Czarci krąg oznacza tyle, że musimy… zająć się pielęgnacją trawnika. Bo czarcie koła pojawiają się przede wszystkim na tych trawnikach, które są przesuszone i brakuje w nich azotu. Rozwojowi czarcich kręgów sprzyja też warstwa tzw. filcu, która pojawia się na starszych i zaniedbanych murawach (to obumarłe źdźbła i korzenie traw, które zalegają w trawniku). Ponadto najczęściej powstają w miejscach, gdzie w glebie znajduje butwiejące drewno. To się zdarza, jeśli zakładamy trawnik w ogrodzie w pobliżu lasu lub tam, gdzie rosły drzewa i nie oczyściliśmy odpowiednio terenu.

Sprawdź: Jak przygotować ziemię pod trawnik? Zadbaj o to, bo trawa nie będzie dobrze rosła!

Aby się pozbyć czarcich kręgów, trzeba zadbać o trawnik. Konieczne zabiegi to:

• aeracja i wertykulacja, które napowietrzą trawnik i pozwolą pozbyć się warstwy filcu; robi się je wiosną, a aerację można także wykonać późnym latem;
• regularne podlewanie trawnika,
• regularne zasilanie trawnika nawozami mineralnymi, w bogatymi w azot (uwaga: można je stosować tylko do sierpnia, później należy użyć tzw. nawozu jesiennego).

Jeśli kręgi są szczególnie uciążliwe i powodują zniszczenie trawy (czyli typu I), można też sięgnąć po fungicydy (środki grzybobójcze), np. Miedzian. Ale podstawą jest wzmocnienie trawnika.

Wybrane źródła
Fairy ring
Prończuk, M., Czarcie kręgi i grzyby kapeluszowe na trawnikach — przegląd literatury, nr 237/238 Biuletyn Instytutu Hodowli I Aklimatyzacji Roślin 2005