Zmiana głównego najemcy mieszkania komunalnego z rodziców na dzieci - tak wygląda

Sytuacja z życia wzięta: samotna matka z córką mieszkają w 1-pokojowym, 26-metrowym mieszkaniu komunalnym w centrum dużego miasta. Gmina im je przyznała ponad 40 lat temu. Obie panie są tutaj tak długo zameldowane. Wdowa ma 73 lata, a córka jedynaczka – 51. Starsza kobieta żyje z emerytury, a młodsza jest rencistką. Córka nie ma męża ani dzieci. Nie ma też szans, żeby zaciągnąć kredyt i kupić sobie kawalerkę. Wiadomo jednak, że po śmierci mamy córka nadal będzie mogła zajmować obecne mieszkanie.

Nie ma wprawdzie zasady dziedziczenia w odniesieniu do mieszkań komunalnych i socjalnych (czyli tych o obniżonym standardzie), ale istnieje możliwość zmiany najemcy lokalu. Nie można w tym przypadku mówić również o przepisaniu mieszkania. Rzecz polega na rozwiązaniu umowy najmu lokalu z dotychczasowym głównym najemcą i zawarcie jej z nowym najemcą. To znaczy, że kończy się umowa podpisana z rodzicem (lub małżeństwem, którzy są współnajemcami), a zostaje zawarta umowa z nowym najemcą, czyli ich dzieckiem.

Nie każdy może starać się o pozostanie nowym najemcą po zmianie dotychczasowego. Z takiej opcji mogą skorzystać np. współmałżonkowie nie będący dotychczas współnajemcami, dzieci najemcy, dzieci współmałżonka, a także osoby, na które najemca zobowiązany był płacić alimenty. Zgodnie z Ustawą o ochronie praw lokatorów z 2001 roku (z późniejszymi zmianami), o takie mieszkanie może starać się ponadto osoba, która faktycznie pozostawała we współżyciu z głównym najemcą. Procedura rusza za życia dotychczasowego najemcy albo po jego śmierci.

Przeczytaj również: Jak się ubiegać o mieszkanie z zasobów gminy 

Istotny jest fakt rzeczywistego zamieszkiwania lokalu komunalnego rzez osobę, która ma niejako przejąć umowę najmu. Kolejny warunek: osoba chcąca zostać głównym najemcą np. po rodzicach, nie może posiadać innego mieszkania, np. kupionego na kredyt albo za gotówkę. Musi także wykazać, że jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że nie jest w stanie kupić sobie mieszkania na wolnym rynku. Trzeba będzie zatem przedstawić wysokość osiąganych dochodów. Należy też udowodnić, że najemcę będzie stać na terminowe regulowanie opłat związanych z mieszkaniem.

Wszystko zależy w gestii gminy. To z nią pertraktuje osoba starająca się o najem mieszkania komunalnego po rodzicach. W imieniu gminy występuje zwykle Zakład Nieruchomości Komunalnych, Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Nieruchomościami lub Administracja Domów Komunalnych (albo ich odpowiednik). Do gminy bowiem należą te lokale, a nie do najemców, którzy je zajmują. No chyba, że mieszkania zostały wykupione przez lokatorów. Urzędnicy, zanim podejmą decyzję, rozpoznają sytuację kandydata. Mogą np. przeprowadzić wywiad środowiskowy, a więc złożyć wizytę sąsiadom i podpytać, czy zainteresowany najmem rzeczywiście tutaj mieszka, a jeśli tak, to jak długo. Wskazane, aby mieszkał minimum od 5 lat.

Wniosek składa się do gminy. Decyzja powinna zostać wydana w ciągu miesiąca od złożenia dokumentów. Czas wydłuży się, jeśli np. będzie brakowało zaświadczeń czy innych dokumentów. Jeżeli przyjdzie odmowa zawarcia umowy, gmina musi wskazać przepisy, na jakie się powołała, wydając taką decyzję. Może okazać się także, że starający się o podpisanie umowy był tzw. trudnym, konfliktowym lokatorem, który dokonywał zniszczeń w budynku, i gmina nie przyzna mu lokalu. Gmina jest również zobowiązana do wydania pouczenia o możliwości odwołania się zainteresowanego od decyzji oraz termin, w którym może on to zrobić.

Warto wiedzieć: Szczegóły rządowego programu mieszkaniowego „Mieszkanie Plus" 

Zdarza się, że osoby, które otrzymały odmowę, po śmierci głównego najemcy nadal zajmują mieszkanie gminne. Czynią to bezprawnie. Jeżeli gmina to potwierdzi, nielegalnego lokatora czeka eksmisja. Zacznie się od tego, że urząd przyśle upomnienie (nakaz) o opuszczenie lokalu. Procedura trwa zazwyczaj latami. Sąd wydaje decyzję o eksmisji, a wszelkie koszty związane z przymusową wyprowadzką będzie musiał pokryć właśnie dziki lokator.