Sałata łodygowa, czyli głąbik krakowski. Jak uprawiać tę nietypową sałatę i jak ją jeść? Poznajcie sałatę szparagową

Sałata łodygowa (Lactuca sativa L. var. angustana) bywa uważana za odmianę sałaty siewnej lub osobny gatunek. Jest znana także jako:

• sałata szparagowa,
• sałata pędowa,
• oraz sałata krakowska (Lactuca cracoviensis).

Mówi się na nią też głąbiki krakowskie lub głąbik krakowski (to również nazwa jednej z jej odmian).

Sałata łodygowa jest popularna w Azji, głównie w Chinach, skąd prawdopodobnie pochodzi (możliwe też, że wywodzi się z regionu Morza Śródziemnego). Jednak w bliżej nieznanych okolicznościach stała się szczególnie popularna w okolicach Krakowa. Już w połowie XIX wieku pisano, że tam uprawia się ją od dawna. Można więc głąbik krakowski potraktować jako regionalny, polski przysmak i warzywo.

Sałata kojarzy nam się przede wszystkim z jadalnymi liśćmi, a często również z krągłymi główkami, niemal pozbawionymi łodyg. Głąbik krakowski jest zaprzeczeniem tego stereotypu. Z tej sałaty wykorzystuje się przede wszystkim mięsistą łodygę, która może dorastać do 50 cm wysokości. Jadalne i smaczne są również młode liście. Są one mocno wydłużone i wyrastają dokoła wysokiego pędu. Kształt liści oraz zabarwienie łodygi (białe lub czerwonawe) może się różnić w zależności od odmiany, ale nawet w obrębie tej samej bywa dosyć zmienne.

Z sałaty łodygowej można jadać młode liście. Najczęściej na surowo, w sałatach czy na kanapkach. Aby wykorzystać zasadniczą część, sałatę trzeba wyrwać lub wykopać. Uwaga: trzeba to zrobić, zanim roślina zakwitnie, bo potem jej łodyga będzie mniej smaczna, a przy tym łykowata.
Łodygę obiera się ze skórki, a potem można ją jeść na surowo lub w przeróżnych daniach. Pozbawiony liści pęd wygląda jak szparag i można go podobnie przyrządzać. Głąbik krakowski można też gotować, dusić, smażyć, dodawać do zup, potrawek, serwować z różnymi sosami, albo tylko z masłem i bułką tartą. Pędy sałaty łodygowej można także kisić, podobnie jak ogórki (ta kiszonka była popularna już w XIX wieku).

Sałata łodygowa nie jest wymagająca i dobrze udaje się w ogrodach. Można ją także uprawiać na balkonach, ale w dużych donicach, bo to spora roślina i ma głębokie korzenie. Sałata szparagowa doceni słoneczne miejsce oraz żyzną, próchniczą ziemię. Ponieważ lubi ziemię przepuszczalną, ale w miarę wilgotną, miejsce pod jej uprawę dobrze jest zasilić kompostem, który dobrze wpłynie na strukturę podłoża. Z zabiegów pielęgnacyjnych trzeba pamiętać o jej podlewaniu (nie lubi mokrej ziemi, ale najlepiej rośnie i tworzy soczystą łodygę, jeśli nie jest przesuszona) oraz standardowym odchwaszczaniu ziemi.

Nasiona sałaty łodygowej są dostępne w sklepach (również internetowych), kosztują 2-3 zł za paczkę. Najczęściej można kupić sałatę łodygową Karola lub Purpurat (to nazwy odmian).

Głąbik krakowski można uprawiać z rozsady lub siewu prosto do gruntu. Jest ona dość odporna na zimno.

• Siew na rozsady: od połowy marca do końca marca
• Sadzenie do gruntu: druga połowa kwietnia
• Siew do gruntu: od połowy marca do połowy kwietnia oraz przełom czerwca i lipca (bardziej polecany jest termin wiosenny, latem sałata będzie wymagała systematycznego nawadniania, może też być bardziej podatna na niektóre choroby).
• Rozstawa: odległości między roślinami powinny wynosić ok. 25x25 cm. Jeśli sałaty z siewu zejdą zbyt gęsto, trzeba je przerwać.

Polecamy: Kalendarz siewu 20 popularnych warzyw ogrodowych. Co posiać na rozsadę, a co do gruntu i kiedy to zrobić?

Sałata łodygowa rośnie szybko, ale nie można jej siać w dowolnym terminie. Wynika to z faktu, że latem, kiedy dzień jest długi, szybko zakwita. A wtedy nie nadaje się do jedzenia. Dlatego trzeba ją siać albo wczesną wiosną (na tzw. przedplon), albo latem na tzw. poplon. Po wczesnych zbiorach miejsce po niej można zapełnić np. ogórkami, czy innymi warzywami, które późno się sadzi.