Społeczna część pakietu mieszkaniowego została przyjęta przez rząd – ogłosiło Ministerstwo Rozwoju. Chodzi o pakiet nowych przepisów, które wprowadzają m.in. dopłaty do czynszu dla osób, którym z powodu pandemii obniżyły się dochody. Nadal trwają z kolei prace nad drugą, komercyjną częścią pakietu, dzięki której mają pojawić się m.in. ulga w podatku PIT na zakup pierwszego mieszkania oraz rozwiązanie o nazwie „lokal za grunt".
Pakiet mieszkaniowy przyjęty w połowie. Skorzystają TBS-y i najemcy
Pakiet mieszkaniowy obejmuje kilkanaście ustaw, które w założeniu mają poprawić sytuację mieszkaniową w Polsce. Składa się on z dwóch części, z których pierwsza – społeczna – została w lipcu 2020 r. przyjęta przez rząd. Jak poinformował wiceminister rozwoju Robert Nowicki w rozmowie z „Pulsem Biznesu", cały pakiet ma wejść w życie jesienią 2020 r., zapewne zaraz po wakacjach.
Przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju pakiet ma na celu ułatwić wynajem mieszkania osobom o niskich i średnich dochodach, a także wesprzeć budownictwo społeczne (m.in. mieszkania budowane przez Towarzystwa Budownictwa Społecznego). Dla osób, które będą partycypować w kosztach budowy mieszkań społecznych (np. w TBS-ach), pojawi się także możliwość najmu z dojściem do własności.
Dopłaty do czynszu – kto i jak może z nich skorzystać?
Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie dopłat do dodatków mieszkaniowych dla najemców dotkniętych skutkami pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Każdy, kto spełnia warunki uprawniające do otrzymania dodatku mieszkaniowego (m.in. określona wysokość dochodów), będzie mógł starać się o dopłatę:
- maksymalna wysokość dopłaty to 1500 zł miesięcznie (do 75 proc. czynszu),
- dopłata przyznawana będzie na 6 miesięcy,
- środki będą pochodzić z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19,
- w 2020 r. na dopłaty przeznaczono kwotę ok. 420 mln zł.
Przeczytaj: Dom na wsi. Ile kosztuje spełnienie tego marzenia?
Żeby otrzymać dopłatę do czynszu, wnioskodawca będzie jednak musiał wykazać, że przez trzy poprzednie miesiące jego średnie miesięczne dochody obniżyły się o co najmniej 25 proc. w stosunku do dochodów z 2019 r. Plusem jest z kolei fakt, że dopłaty mogą być przyznane także za już minione miesiące – za okres od dnia wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Wnioski o dopłaty można będzie składać do końca roku.
Wakacje czynszowe, najem z dojściem do własności i inne zmiany w TBS-ach
Kolejnym ważnym elementem pakietu mieszkaniowego są wakacje czynszowe w TBS-ach. Po spłacie kredytu przez TBS lokatorzy będą mogli uzyskać czynsz niższy nawet o 20 proc. Na tym jednak nie koniec – dla lokatorów TBS z wyższą partycypacją w kosztach budowy pojawi się możliwość zmiany umowy najmu na umowę najmu z dojściem do własności.
Nowe przepisy mają także zachęcać TBS-y do modernizowania już istniejących budynków.
– Uelastycznione zostaną zasady dotyczące czynszu w przypadku inwestowania przez TBS w odnawialne źródła energii, termomodernizację lub w poprawę dostępności dla seniorów i osób niepełnosprawnych – podaje Ministerstwo Rozwoju cytowane przez tvn24.pl.
Łatwiejsze ma się stać także remontowanie. Część społeczna pakietu mieszkaniowego wprowadza premie remontowe na budynki TBS, których wiek przekracza 25 lat. To duża zmiana, ponieważ wcześniej premię można było uzyskać tylko na remont budynku wzniesionego przed 1961 rokiem.
Dodatkowo umożliwiono także Krajowemu Zasobowi Nieruchomości wnoszenie gruntów do TBS-ów, co powinno zwiększyć liczbę dostępnych działek i ułatwić budowanie kolejnych mieszkań.
Program „Mieszkanie na start" – dopłaty do czynszów i dojście do własności
Częścią pakietu mieszkaniowego są też dopłaty do czynszów wypłacane w ramach rządowego programu „Mieszkanie na start". Chodzi o mieszkania wybudowane lub odnowione przez gminy we współpracy z inwestorami. Najemcy takich lokali, którzy spełnią określone przez gminę kryteria, otrzymają dopłaty, dzięki którym ich czynsz najmu będzie niski. Pojawi się również opcja dojścia do własności.
– Dopłaty do czynszów będą szansą dojścia do własności nowego mieszkania także dla osób bez zdolności czynszowej – czytamy w komunikacie cytowanym przez tvn24.pl. – Dopłaty do czynszu będą dostępne również dla lokatorów mieszkań wynajmowanych od inwestora przez gminę i podnajmowanych lokatorowi.
Z pakietu mieszkaniowego skorzystają także gminy
Z nowych przepisów powinny się także ucieszyć gminy. Poza wspomnianymi już zmianami dotyczącymi TBS-ów samorządy mogą się odtąd starać o wyższe bezzwrotne dopłaty z Banku Gospodarstwa Krajowego na:
- budowę mieszkań czynszowych w TBS – kiedyś dopłata mogła pokryć do 20 proc. kosztów inwestycji, teraz nawet 35 proc.,
- budowę i remont mieszkań komunalnych – dopłata może pokryć do 50 proc. kosztów inwestycji.
Co więcej, zmieniono zasady finansowania. Przedtem gmina musiała najpierw z własnych środków opłacić budowę czy remont, a dopiero potem mogła starać się o zwrot części kosztów. Sprawiało to, że biedniejsze gminy w praktyce nie mogły skorzystać z dopłat. Teraz pieniądze będą wypłacane już na etapie realizacji inwestycji, a nie dopiero po jej zakończeniu.
Nowe prawo umożliwi także uzyskanie przez gminy dofinansowania na tworzenie w budynkach komunalnych powierzchni wspólnych dla seniorów.
Część komercyjna pakietu mieszkaniowego. Ulga w PIT na zakup mieszkania i budowę domu
Na tym kończą się zmiany w prawie, które rząd już przyjął. Kolejne ma wprowadzić po wakacjach jeszcze nieukończona komercyjna część pakietu mieszkaniowego. Jedną z ważniejszych będzie ulga w PIT na kupno pierwszego mieszkania lub budowę pierwszego domu. Jak podawano w maju, ulga będzie przeznaczona dla osób do 35. roku życia. Wysokość ulgi zależałaby m.in. od wielkości rodziny, a także od poziomu kosztów w budownictwie mieszkaniowym.
Jak podał resort rozwoju, według stawek na koniec 2019 r. nowa ulga pozwoliłaby odliczyć od dochodu:
- podatnik singiel – 4 597 zł,
- podatnik z jednym dzieckiem – 5 746,25 zł,
- podatnik z dwójką dzieci – 6 895,50 zł,
- podatnik z trójką dzieci – 8 044,75 zł.
- małżeństwo bezdzietne – 9 194 zł,
- małżeństwo z jednym dzieckiem – 10 343,25 zł,
- małżeństwo z dwójką dzieci – 11 492,50 zł,
- małżeństwo z trójką dzieci – 12 641,75 zł.
Sprawdź: Nowe mieszkania tanieją. Ile minimum potrzeba, żeby kupić mieszkanie od dewelopera?
Jak widać, nie są to duże kwoty, zwłaszcza w obliczu obecnych cen mieszkań. Jak zaznacza w rozmowie z „Pulsem Biznesu" wiceminister rozwoju, nowa ulga ma nie tyle zachęcić Polaków do kupowania i budowania, co wspomóc ich np. w wykończeniu nieruchomości.
Lokal za grunt, społeczne agencje najmu i kooperatywy mieszkaniowe
Kolejne przygotowywane rozwiązanie nazwano roboczo „lokal za grunt". Chodzi w nim o wsparcie budownictwa komunalnego w gminach. Jak wyjaśnia wiceminister Nowicki, gminy, które mają spory zasób ziemi pod zabudowę, będą przeznaczały te grunty na sprzedaż dla deweloperów. W zamian za to deweloperzy po postawieniu budynku przekażą gminie część wybudowanych mieszkań w ramach rozliczenia kosztów zakupu gruntu. Lokale te zasilą pulę mieszkań komunalnych lub socjalnych.
Resort rozwoju planuje też wprowadzić w Polsce rozwiązanie znane z krajów zachodnich, czyli społeczne agencje najmu. Będą to instytucje pośredniczące w wynajmie mieszkań, tworzone przez organizacje pożytku publicznego we współpracy z samorządami. Ich celem będzie pomoc osobom, które wpadają w tzw. lukę czynszową – nie stać ich na wynajem po cenach rynkowych, ale zarazem zarabiają za dużo, by móc otrzymać mieszkanie komunalne lub socjalne.
Zobacz: Ile ma na życie przeciętny Polak? Niewiele, a dwie trzecie wydaje na stałe opłaty
Społeczne agencje najmu będą wynajmowały mieszkania od właścicieli (osób fizycznych) na długi okres, np. 5 lub 10 lat, co pozwoli wynegocjować niższy czynsz najmu. Następnie lokale te będą udostępniane pod wynajem osobom potrzebującym na zasadach ustalonych przez gminę. Dzięki temu lokator uzyska niższe koszty wynajmu, a właściciele mieszkań będą mogli spać spokojnie – jeśli najemca przestanie płacić, koszty pokryje społeczna agencja najmu.
– Ponadto agencja będzie obsługiwała wynajmowane mieszkania, czyli będzie naprawiała ewentualne usterki – dodaje wiceminister rozwoju w rozmowie z „Pulsem Biznesu".
Na koniec warto wspomnieć, że w pakiecie mieszkaniowym znajdą się też przepisy ułatwiające tworzenie kooperatyw mieszkaniowych. Chodzi o grupy osób, które chcą wspólnie wybudować własnymi siłami budynek wielorodzinny. Po zmianach w prawie kooperatywy będą mogły m.in. nabywać grunty publiczne na preferencyjnych zasadach. Uzyskają też status instytucji prawnych, co powinno zwiększyć ich wiarygodność w oczach banków i ułatwić otrzymanie kredytu.
Rządowa tarcza antyinflacyjna