Mieszkania do zadań specjalnych – czym są i kto może z nich korzystać

Definicję mieszkania chronionego formułuje Ustawa o pomocy społecznej w Art. 53 – „Mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia lub zastępującą pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę. Mieszkanie chronione zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną". Do mieszkania chronionego trafić mogą osoby starsze, chore, z orzeczoną niepełnosprawnością, z zaburzeniami psychicznymi znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej. Odbiorcą tego typu pomocy mogą być również osoby opuszczające ośrodki wychowawcze i zakłady dla nieletnich, a także uchodźcy. Specjaliści opiekujący się mieszkaniem i lokatorami albo w nim przebywają albo żyją „po sąsiedzku", by mieć nad wszystkim pieczę i w razie konieczności służyć wsparciem.

Przeczytaj również: Ustawa antyodorowa – jakie zapisy na zawierać

Mieszkania chronione są formą pomocy, którą oferuje gmina swoim mieszkańcom. To samorządy indywidualnie ustalają kryteria przyjęć do tego rodzaju lokali. Niestety, nie ma ich wiele, poszczególne gminy dysponują kilkunastoma, niekiedy kilkudziesięcioma tego rodzaju mieszkaniami. Pierwszeństwo w ich zasiedleniu mają oczywiście osoby zameldowane na terenie gminy, kolejne priorytety (wiek, schorzenia, dochody) określa zwykle Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej który prowadzi rekrutację, to on decyduje również o długości pobytu w takim mieszkaniu. Ten jest odpłatny, ale opłata jest niższa od rynkowych czynszów, bowiem w kosztach utrzymania bardzo często partycypuje samorząd (a więc lokatorzy płacą np. jedynie za media).

Mieszkania treningowe

Zasady funkcjonowania mieszkania chronionego określone są w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2012 roku. Mówi ono o tym, że mieszkańcy takiego lokalu mogą liczyć na pomoc w zakresie samoobsługi, samodzielności życiowej i społecznej. Mieszkania treningowe prowadzą najczęściej organizacje pozarządowe przy współpracy z samorządem. Mieszkańcy to najczęściej osoby niepełnosprawne z rozmaitymi dysfunkcjami. Bardzo często projekty dotyczą osób z niepełnosprawnością ruchową, na przykład „wózkowiczów", rzadziej niepełnosprawnych intelektualnie, a także chorych po udarach czy wylewach. Tego typu lokal nie jest dany raz na zawsze. „Treningi" trwają zwykle tyle, ile wymaga nauczenie samodzielności lokatorów. Takie turnusy mogą trwać pół roku, mogą być również prowadzone w cyklach miesięcznych. Każdy mieszkaniec ma określony przez trenerów swój własny cykl dnia – od sprzątania, gotowania przez wyjazdy do szkoły, warsztatów terapii zajęciowej czy pracy po samoobsługę higieniczną.

Gdy gminy dbają o potrzeby niepełnosprawnych mieszkańców lub gdy organizacje pozarządowe wywierają na władze odpowiedni nacisk, na mieszkania treningowe czy chronione przekazywane są nieruchomości nowe, od razu przystosowane do ich potrzeb. Dlatego najwięcej mieszkań treningowych znajduje się na parterach, często wyposażone są w rampy dla wózków, które umożliwiają dostanie się do domu np. od strony balkonów, gdy w budynku nie ma windy. Wejścia do pomieszczeń są szersze, by można było manewrować wózkiem, włączniki światła umieszczane są niżej, a wyposażenie łazienek i kuchni sprawia, że dostęp do wszystkich urządzeń jest bezproblemowy.

Mieszkania usamodzielnienia

W podobnej formule jak mieszkania treningowe działają mieszkania usamodzielnienia. Te skierowane są jednak najczęściej do wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych, w tym domów dziecka. Chodzi o to, by nastolatkowie dotąd otaczani opieką przez wychowawców nauczyli się funkcjonowania w realnym świecie i potrafili zadbać o siebie i swoje mieszkanie. Na przykład w Bydgoszczy każdy nowy budynek oddawany do użytku przez Towarzystwo Budownictwa Społecznego ma jedno takie mieszkanie. Obecnie we wszystkich przebywa prawie 80 wychowanków domów dziecka (często rodzeństwo) którzy pod okiem wychowawców gospodarzą jak we własnym domu. Podobne wsparcie zapewniane jest przez wiele samorządów, którym zależy na dobrym starcie wychowanków domów dziecka.