Jak starać się o mieszkanie socjalne

Z życia wzięte: czynsz za mieszkanie socjalne wynosi przykładowo 1,23 złotych za metr kwadratowy. W tym samym mieście wojewódzkim lokatorzy mieszkań komunalnych płacą około 12–15 złotych za metr kwadratowy (stawka zależy m.in. od tego, w którym roku powstał budynek mieszkalny i jaki jest jego stan techniczny). I jedne, i drugie mieszkania, należą do zasobów gminy (lokatorzy są najemcami). Skąd więc tak kolosalne różnice w opłatach?

Warto przeczytać: Dlaczego małe kawalerki mogą zniknąć z placów budowy 

Mieszkanie komunalne a mieszkanie socjalne

Mieszkanie socjalne to przeważnie lokal o obniżonym standardzie, a mieszkanie komunalne zapewnia standardowe warunki (funkcjonuje określenie: mieszkania pełnowartościowe). Z założenia, lokal socjalny, w świetle prawa, to lokal „przeznaczony dla osób bezdomnych lub niemogących utrzymać mieszkania samodzielnie z powodu ubóstwa". Mieszkania socjalne często znajdują się na peryferiach, np. w starych kamienicach, zaadaptowanych budynkach (np. na strychach albo w piwnicach) czy innych, nieczynnych już użytkowych pomieszczeniach lub w barakach. W tego rodzaju mieszkaniach czasem są wspólne korytarze, łazienki i kuchnie. Lokale mają niekiedy piece kaflowe lub westfalki, są pozbawione bieżącej ciepłej wody.

Polecamy poradnik: Mieszkanie z zasobów gminy, czyli jak się o nie ubiegać 

Warunki dotyczące mieszkań socjalnych regulują przepisy Ustawy z 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. O szczegóły warto podpytać w administracji lokali gminnych, przedsiębiorstwie gospodarki nieruchomościami czy ich odpowiedniku, zajmującym się zarządzaniem lokalami należącymi do danej gminy.

Wyrok eksmisyjny na początek

Nie każdy chętny może otrzymać lokal socjalny z zasobów gminy. To sąd, wydając wyrok eksmisyjny (eksmisja jest orzekana najczęściej z powodu kolosalnego zadłużenia za czynsz), przyznaje zainteresowanym prawo do lokalu socjalnego, a zadaniem gminy jest zrealizować ten wyrok, czyli zapewnić lokal danej osobie czy rodzinie. W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego albo o braku takiego uprawnienia względem osób, których nakaz dotyczy. Bywa, że np. rodzina razem zamieszkiwała przez kilkanaście lat pod jednym dachem, ale zadłużyła mieszkanie na kilkadziesiąt tysięcy złotych, czego konsekwencją było wydanie przez sąd wyroku eksmisyjnego. Matka z dziećmi dostały uprawnienie do lokalu socjalnego, ale ojciec nie otrzymał takiego uprawnienia. Udowodniono mu bowiem, że jest alkoholikiem i sprawcą przemocy domowej i to głównie z jego winy powstało ogromne zadłużenie.

Komu nie wolno odmówić przydziału lokalu socjalnego

Wybranym grupom osób nie wolno odmówić przydziału lokalu socjalnego. W tej uprzywilejowanej sytuacji są kobiety ciężarne, dzieci, osoby obłożnie chore, bezrobotni, emeryci i renciści spełniający kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej oraz osoby, które spełniają przesłanki określone przez radę gminy lub radę miasta w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas zajmowany. Pierwszeństwo przyznania lokalu socjalnego przysługuje osobom oraz rodzinom, które mieszkają w budynkach przeznaczonych do rozbiórki, a nadzór budowlany wydał nakaz opróżnienia takiego budynku.

Zobacz, jak wygląda: Eksmisja komornicza 

Uprawnieni do lokalu socjalnego muszą złożyć odpowiedni wniosek w administracji domów gminnych. Istotna jest ponadto wysokość udokumentowanego dochodu gospodarstwa domowego uzasadniająca przekazanie lokalu socjalnego na najem. Dochody nie mogą przekraczać wysokości określonej w uchwale rady miasta lub rady gminy. O szczegóły należy podpytać zatem w ratuszu lub administracji, która zarządza lokalami gminnymi.

Za mało mieszkań socjalnych

Wyroki eksmisyjne są realizowane w miarę możliwości na bieżąco. Niektóre gminy borykają się jednak z problemem braku lokali socjalnych, ponieważ nie mają funduszy na budowę lub adaptację kolejnych pomieszczeń, np. pustostanów. Zdarza się też, że na liście oczekujących na lokal socjalny widnieje ponad tysiąc nazwisk. W konsekwencji na przydział takiego lokum zainteresowani muszą czekać po 3 czy więcej lat. Ludzie nie tracą jednak dachu nad głową. Sąd bowiem nakazuje wstrzymanie eksmisji do czasu, aż gmina poszuka uprawnionym lokalu socjalnego spełniającego określone warunki. Lokal socjalny dla jednej osoby (tzw. gospodarstwo jednoosobowe) powinien mieć przynajmniej 10 metrów kwadratowych łącznej powierzchni pokoi. Gdy natomiast zamieszkuje w nim rodzina, powierzchnia pokoi powinna wynosić minimum 5 mkw. w przeliczeniu na osobę.

Wyprowadzka z lokalu socjalnego

Jeżeli najemca lokalu socjalnego uzyskał tytuł prawny do innego lokalu i będzie mógł w nim zamieszkać, musi liczyć się z utratą prawa do mieszkania socjalnego. Wówczas gmina ma możliwość wypowiedzenia umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia. Podobnie stanie się w przypadku, gdy najemcy lokalu socjalnego udowodni się notoryczne niszczenie tego lokalu lub zakłócanie porządku domowego i tzw. dobrego współżycia z sąsiadami.