Elektrośmieci: odpady szczególnej troski

Niestety, kiedy tego typu sprzęt się zużywa, pozbywamy się go jak śmieci. Tymczasem nie są to zwykłe odpady i nie powinny być tak traktowane, ponieważ zgodnie z ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, urządzenia, których działanie uzależnione jest od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych, poddawane są obowiązkowi zbierania, odzysku i recyklingu.

Oznacza to, że wszystkie pralki, zmywarki, chłodziarko-zamrażarki, urządzenia klimatyzacyjne, kuchenki mikrofalowe, odkurzacze, żelazka, tostery, a nawet świetlówki kompaktowe, po okresie użytkowania nie mogą zostać tak po prostu wyrzucone do śmieci. Powinny trafić do punktów odbioru odpadów elektrycznych, gdzie zostaną poddane procesowi recyklingu lub unieszkodliwiania. Dzieję się tak, ponieważ zawierają one trujące substancje, takie jak rtęć, kadm, związki bromu, ołów czy chrom.

Świetlówka w cieniu rtęci

Przykładowo, świetlówki kompaktowe zawierają toksyczną rtęć. Dlatego tak ważne jest ich bezpieczne utylizowanie po zużyciu. W tym celu, powinniśmy oddawać je do punktu skupu, bądź wrzucać do przeznaczonych do tego celu kontenerów, które minimalizują ryzyko rozbicia i przeniknięcia toksycznych substancji do gleby i wody.

Zobacz również: Świetlówki kompaktowe z amalgamem zamiast ciekłej rtęci

Pomimo zawartości szkodliwej rtęci świetlówkom kompaktowym udało się w ostatnich latach skutecznie wyprzeć z rynku popularne w XIX i XX wieku tradycyjne żarówki, ponieważ zużywają ok. 5 razy mniej energii, a świecą nawet do 10 razy dłużej. Dzięki temu, że emitują mniejsze ilości dwutlenku węgla do atmosfery i w mniejszym stopniu przyczyniają się do ocieplenia klimatu.

Niestety ze względu na obecność rtęci świetlówek kompaktowych nie można zaliczyć do grupy zwykłych odpadów komunalnych.

Oświetlenie LED alternatywą dla świetlówek kompaktowych

Alternatywą dla szkodliwych świetlówek kompaktowych może być oświetlenie wykorzystujące bezpieczną technologię diod elektroluminescencyjnych (LED – light-emitting diode). To jedno z nowocześniejszych rozwiązań oświetleniowych ostatnich lat ma już swoich zwolenników, jednak wciąż niewiele o nim wiemy.

Diody elektroluminescencyjne są wytwarzane z materiałów półprzewodnikowych, a więc substancji krystalicznych. W odróżnieniu od świetlówek kompaktowych LEDy nie emitują promieniowania UV i mogą być eksploatowane co najmniej cztery razy dłużej. Mają nie tylko dużą żywotność, ale są również bardziej ekologiczne i energooszczędne. Diody elektroluminescencyjne, choć mają wiele zalet, pozostają w cieniu świetlówek kompaktowych ze względu na niższą cenę zakupu tych ostatnich.

Uwaga! Gdy po okresie użytkowania, wyrzucimy świetlówkę kompaktową do śmieci, to taki proceder obarczony jest karą grzywny w wysokości nawet 5 000 złotych. Dlatego lepiej pozbądźmy się odpadu zgodnie z prawem.

Obowiązki wynikające z ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym

Mimo że ustawa ZSEiE obowiązuje w Polsce od lipca 2005 roku, to wciąż wiele osób nie wie dokładnie, jak postępować ze zużytym sprzętem oświetleniowym, AGD, RTV czy IT. Tymczasem odpowiedzialność spoczywa zarówno na producentach i importerach takich urządzeń, jak i ich użytkownikach.

Zgodnie z prawem, producent, dystrybutor lub importer sprzętu zobowiązany jest umieścić na opakowaniu symbol przekreślonego kontenera na odpady oraz dołączyć do opakowania informację o skutkach, jakie dla środowiska i zdrowia ludzi niesie obecność niebezpiecznych substancji.

Rok po wejściu ustawy w życie, konsument zyskał natomiast prawo do nieodpłatnego pozostawienia w sklepie starego sprzętu w ramach zakupu nowego urządzenia. Sklepy nie mają już jednak w obowiązku przyjmowania elektroodpadów w większych ilościach, a i klientom często nie uśmiecha się jechać do sklepu ze starym telewizorem czy mikrofalówką. W takiej sytuacji możemy dać sprzętowi szansę na nowe życie.

Życie po życiu starych urządzeń elektrycznych i elektronicznych

Sprzęt AGD RTV zawiera substancje, które w powszechnym rozumieniu uznawane są za szkodliwe. Tymczasem w świetle nauki i technologii, ponad 90% tych składników da się ponownie wykorzystać do produkcji chociażby nowych urządzeń gospodarstwa domowego, żagli, mebli czy części do samochodów. Przetwarzaniem starych sprzętów zajmują się specjalne zakłady, w których urządzenia poddawane są procesom odzysku, recyklingu lub unieszkodliwiania.

Jeśli w naszej okolicy nie ma żadnego zakładu przetwarzania lub do organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużyty sprzęt możemy oddać na złom. Trzeba jednak sprawdzić, czy punkt złomu jest wpisany do rejestru zbierających zużyty sprzęt.

Inną możliwością jest pozostawienie starego urządzenia w punkcie napraw sprzętu AGD RTV. Dla wielu właścicieli takich warsztatów nasz sprzęt będzie kopalnią części zamiennych do innych urządzeń.

Niektóre stowarzyszenia lub instytucje organizują szeroko zakrojone akcje zbierania elektrośmieci, które mają walor nie tylko ekologiczny, ale również społeczny czy edukacyjny. Za zużyty sprzęt oferują wówczas konsumentom symboliczną sadzonkę lub kwiatek. Warto więc sprawdzić, czy na terenie gminy będzie w najbliższym czasie organizowana podobna zbiórka zużytego sprzętu. To doskonała okazja, by pozbyć się zużytych baterii, świetlówek czy starego radia, a przy tym zrobić coś pożytecznego dla środowiska i pokazać dzieciom lub wnukom dobre praktyki.

Zużyty sprzęt możemy:

• oddać do punktu zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
• oddać do zakładu przetwarzania lub do organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
• odstawić do punktu skupu złomu, pod warunkiem, że ten punkt jest wpisany do rejestru zbierających zużyty sprzęt;
• odnieść do sklepu (przy okazji zakupu nowego urządzenia);
• zostawić w punkcie napraw sprzętu AGD RTV;
• pozostawić na zbiórce zużytego sprzętu organizowanych przez instytucje i stowarzyszenia ekologiczne, magistraty miast czy hipermarkety.