Czym grozi zatkana kratka wentylacyjna? Skutkiem może być nie tylko wilgoć

Od wielu lat kominiarze ostrzegają przed tragicznymi skutkami złej eksploatacji przewodów kominowych.

W tym sezonie grzewczym kampanię społeczno-edukacyjną pod hasłem „Nie dla czadu" prowadzi Państwowa Straż Pożarna i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. A problem jest bardzo poważny.

Od listopada 2011 r. do marca 2012 r. w Polsce doszło do:

• 3 690 zdarzeń związanych z tlenkiem węgla,
• 1 774 poszkodowanych
• 106 ofiar śmiertelnych

Straż pożarna wskazuje na cztery podstawowe warunki bezpiecznego użytkowania urządzeń spalających gaz:

1. prawidłową instalację,
2. stały dopływ świeżego powietrza,
3. swobodny odpływ spalin,
4. właściwą eksploatację zapewniającą dobry stan techniczny urządzenia gazowego.

Niezbędne jest wykonywanie corocznych kontroli kominiarskich stanu technicznego przewodów kominowych i urządzeń ogrzewczych.
Nie wolno zasłaniać kratek wentylacyjnych (dotyczy to również kratek wentylacyjnych w
drzwiach do łazienki i WC) oraz dbać o ich drożność. 

Ponadto koniecznym jest systematyczne czyszczenie kominów w okresach przewidzianych w przepisach szczegółowych.

Jednym z elementów poprawy bezpieczeństwa może być instalacja specjalnych czujek ostrzegawczych sygnalizujących obecność śmiertelnie trującego czadu. 

Czy wiecie, ile świeżego powietrza na godzinę potrzeba w łazience wyposażonej w junkers? 45 metrów sześciennych. Średnia wielkość łazienek w obecnych mieszkaniach to 8 metrów sześciennych. Jeśli odejmiemy z tej kubatury wannę, pralkę i meble to zostaje nam jakieś 5 metrów sześciennych.

Tymczasem powszechną praktyką jest zatykanie kratek wentylacyjnych w łazienkach, w których zamontowane są piecyki gazowe, kiedy na dworze robi się chłodno, w obawie przed "przewianiem".

Efekt jest taki, że w pomieszczeniu brakuje odpowiedniej ilości tlenu w powietrzu do prawidłowego spalania gazu. Tak tworzy się czad.

Przeczytaj również: Wentylacja w domu alergika

Skąd się bierze czad i dlaczego jest tak niebezpieczny?

Jest to gaz silnie trujący, bezbarwny i bezwonny, nieco lżejszy od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw m.in.: drewna, oleju, gazu, benzyny, nafty, propanu, węgla, ropy, spowodowanego brakiem odpowiedniej ilości tlenu, niezbędnej do zupełnego spalania.

Może to wynikać z braku dopływu świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego, a także przedwczesnego zamknięcia paleniska pieca lub kuchni.

Jest to szczególnie groźne w mieszkaniach, w których okna są szczelnie zamknięte lub uszczelnione na zimę. Czad powstaje także często w czasie pożaru.

Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka.

Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu. W układzie oddechowym człowieka tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen, blokując dopływ tlenu do organizmu.

Stwarza to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Uniemożliwia prawidłowe rozprowadzanie tlenu we krwi i powoduje uszkodzenia mózgu oraz innych narządów Następstwem ostrego zatrucia może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa i zawał albo nawet śmierć.

Jak zapobiegać zatruciu?

Podstawową przyczyną zatruć jest niepełne spalanie, do którego może dojść np. gdy zbyt szczelnie zamknięte są okna, brak jest właściwej wentylacji . Powoduje to powstawanie tlenku i utrudnia jego odpływ. Tyle spalin wypłynie na zewnątrz ile świeżego powietrza napłynie do pomieszczenia.

Przede wszystkim należy więc zapewnić możliwość stałego dopływu świeżego powietrza do paleniska (pieca gazowego, kuchenki gazowej, kuchni węglowej lub pieca) oraz swobodny odpływ spalin.

Jak to zrobić:

• uchylić okno w mieszkaniu, gdy korzystasz z jakiegokolwiek źródła ognia (pieca gazowego z otwartą komorą spalania, kuchenki gazowej lub węglowej),
• nie zasłaniać kratek wentylacyjnych i otworów nawiewnych,
• przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych korzystać z usług wykwalifikowanej osoby,
• dokonywać okresowych przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych oraz ich czyszczenia. Gdy używasz węgla i drewna należy to robić nie rzadziej niż raz na 3 miesiące. Gdy używasz gazu ziemnego czy oleju opałowego – nie rzadziej niż raz na pół roku. Zarządca budynku lub właściciel ma obowiązek m.in. przeglądu instalacji wentylacyjnej nie rzadziej niż raz w roku
• użytkować sprawne techniczne urządzenia, w których odbywa się proces spalania zgodnie z instrukcją producenta: kontrolować stan techniczny urządzeń grzewczych,
• stosować urządzenia posiadające stosowne dopuszczenia w zakresie wprowadzenia do obrotu; w sytuacjach wątpliwych należy żądać okazania wystawionej przez producenta lub importera urządzenia tzw. deklaracji zgodności, tj. dokumentu zawierającego informacje o specyfikacji technicznej oraz przeznaczeniu i zakresie stosowania danego urządzenia,
• w przypadku wymiany okien na nowe, sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i mogą pogarszać wentylację,
• systematycznie sprawdzać ciąg powietrza, np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu, bądź kratki wentylacyjnej; jeśli nic nie zakłóca wentylacji, kartka powinna przywrzeć do wyżej wspomnianego otworu lub kratki,
• często wietrzyć pomieszczenie, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe), a najlepiej zapewnić, nawet niewielkie, rozszczelnienie okien.
• rozmieścić czujniki tlenku węgla w części domu, w której sypia twoja rodzina. Dla zwiększenia bezpieczeństwa, dodatkowe czujniki warto umieścić w każdym pomieszczeniu,
• nie spalaj węgla drzewnego w domu, garażu, na zamkniętej werandzie itp., jeżeli pomieszczenia te nie mają odpowiedniej wentylacji,
• nie zostawiaj samochodu w garażu na zapalonym silniku, nawet jeżeli drzwi do garażu pozostają otwarte
• nie bagatelizuj objawów duszności, bólów i zawrotów głowy, nudności, wymiotów, oszołomienia, osłabienia, przyspieszenia czynności serca i oddychania, gdyż mogą być sygnałem, że ulegasz zatruciu czadem; w takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.

Zobacz również: Prawidłowa wentylacja w domu**

Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla?

• ból głowy,
• zawroty głowy,
• ogólne zmęczenie,
• duszność,
• trudności z oddychaniem, oddech przyspieszony, nieregularny
• senność,
• nudności.

Osłabienie i znużenie, które czuje zaczadzony, oraz zaburzenia orientacji i zdolności oceny zagrożenia powodują, że jest on całkowicie bierny (nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny), traci przytomność i – jeśli nikt nie przyjdzie mu z pomocą – umiera

Jak pomóc przy zatruciu tlenkiem węgla?

• należy natychmiast zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza,
• jak najszybciej wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce, na świeże powietrze,
• rozluźnić poszkodowanemu ubranie – rozpiąć pasek, guziki, ale nie rozbierać go, gdyż nie można doprowadzić do jego przemarznięcia
• wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe – tel. 999, straż pożarna – tel. 998 lub 112),

Jeśli po wyniesieniu na świeże powietrze zaczadzony nie oddycha, należy niezwłocznie przystąpić do wykonania sztucznego oddychania i masażu serca. 

Zbyt szczelne mieszkanie – zagrożeniem jest nie tylko zatrucie czadem

Powszechny pogląd, że w pomieszczeniach będzie ciepło tylko wtedy, gdy mieszkanie będzie szczelne jest niesłuszny i zdradliwy. Brak dopływu powietrza z zewnątrz często przyczynia się do utrzymywania się zbyt dużej wilgotności w pomieszczeniach. To natomiast sprzyja rozwojowi pleśni i grzybów.
Powinno się utrzymywać wilgotność powietrza na poziomie 40–50%. 

Warto wiedzieć: Pleśni i grzyby w domach: zagrożenia i przyczyny pojawienia się