Mostki termiczne - czym są i jak ich uniknąć w domu

Mostki cieplne powstają w miejscu połączenia dwóch materiałów, których przewodność cieplna jest bardzo różna (np. betonowe nadproże w ścianie z cegły ceramicznej) czy w miejscach uwarunkowanych przez geometrię budynku (cokół lub narożniki). Jednak przyczyn powstawania mostków termicznych może być więcej – źle położona lub uszkodzona izolacja termiczna lub wady konstrukcyjne domu. 

Przez mostki termiczne tracimy energię. Ubytek ciepła przez same ściany może sięgać nawet 30 procent.

Czym są, gdzie i dlaczego powstają mostki cieplne?

Mostki termiczne to fragmenty przegrody zewnętrznej budynku o zdecydowanie niższej izolacyjności termicznej niż sąsiadujące z nim elementy budowlane. Poprzez mostki termiczne – z powodu gorszych własności termoizolacyjnych – dochodzi do wzmożonej ucieczki ciepła. Mostki cieplne powstają z powodu wad projektowych lub niedoróbek i błędów budowlanych. Najczęściej występują w takich miejscach w budynku, jak: kalenica, zabudowa okien, okap, strop, cokół czy fundament.

Dowiedz się: Dlaczego i kiedy wykonuje się badania termowizyjne

Mostki termiczne ze względów na sposób występowania dzielimy na:

• Liniowe mostki termiczne – najczęściej znajdują się na powierzchni przegrody zewnętrznej – typowymi przykładami są np.: obwód okien i drzwi, krokwie dachów spadzistych, wieńce stropów, połączenie ściany z fundamentem itp.
• Punktowe mostki termiczne – związane są z punktowym zastosowaniem innego materiału, przykładem mogą być łączniki użyte do montażu izolacji, które przerywają jej ciągłość.

Z uwagi na genezę powstania wyróżniamy dwa typy mostków termicznych:

• Strukturalne mostki termiczne – mogą być wynikiem wybranej technologii budowy, użytych materiałów lub zmiany izolacji cieplnej. Występują tam, gdzie zastosowany jest inny materiał, np. w okolicy nadproży lub żelbetowych słupów.
• Geometryczne mostki termiczne – ich powstanie powiązane jest z geometrią budynku. Na przykład w narożnikach – powierzchnia oddawania ciepła (pow. zewnętrzna) jest większa niż powierzchnia jego dostarczania, dlatego w każdym narożniku zewnętrznym występuje mostek termiczny.

A jak występowanie mostków termicznych wygląda w praktyce?

– Praktyka pokazuje, że nawet w przypadku budynków energooszczędnych, mostki termiczne będą się pojawiać, choć w ogólnym bilansie cieplnym będą miały one niewielkie znaczenie. Istotne jest jednak, żeby dążyć do ograniczenia do minimum liczby i powierzchni mostków cieplnych. W większości przypadków mostki da się wyeliminować zapewniając ciągłość izolacji termicznej, pamiętając, że ciepło będzie płynąć najprostszą drogą od ogrzewanej przestrzeni na zewnątrz – ścieżką najmniejszego oporu – mówi Małgorzata Bartela, product manager Ytong Silka.

Mostki termiczne bardzo często występują w miejscu zamocowania płyty balkonowej do ściany domu. Można ich uniknąć, jeżeli przy budowie domu użyjemy systemowych rozwiązań ociepleniowych – są to łączniki termoizolacyjne, które nie tylko izolują, ale jednoczesne przenoszą obciążenia z płyty balkonowej na konstrukcję budynku. Systemowe rozwiązania ociepleniowe sprawdzą się w nowo budowanych domach, bo wykonuje się je na etapie wykonywania konstrukcji balkonu. Jeśli balkon już istnieje i mamy problem z przenikaniem ciepła, to zaleca się wykonanie z obu stron płyty balkonowej warstwy izolacji cieplnej, charakteryzującej się możliwie jak najniższym współczynnikiem przewodzenia ciepła λ. Należy też dodatkowo zabezpieczyć balkon przed wnikaniem wody. Można to osiągnąć robiąc hydroizolację krawędzi przy ścianie oraz wykańczając powierzchnię balkonu np.gresem. 

A co z oknami? I w tym przypadku nie da się całkowicie wyeliminować mostków termicznych. Należy jednak dążyć do minimalizacji tych liniowych mostków. Osiągniemy to przez odpowiedni montaż ramy okiennej w ścianie zewnętrznej oraz – co oczywiste – wybierając okna o jak najniższym współczynniku przenikania ciepła U (W/(m2K)). Okno osadzone prawidłowo montowane jest przy zewnętrznym licu muru. Natomiast izolacja termiczna ściany musi zachodzić na ramę okna z każdej strony po 3 centymetry. Takie rozwiązanie tylko nieznacznie pogorszy właściwości izolacyjne przegrody zewnętrznej.

Przeczytaj: Jak wybrać okna, by były ciepłe, bezpieczne i estetyczne 

Powodem wystąpienia mostków cieplnych – tym razem punktowych – może być również niewłaściwy montaż płyt izolacji termicznej do elewacji. Najczęściej nie wystarczy płyt przykleić do ścian zewnętrznych. Trzeba ich mocowanie wzmocnić kołkami. Najlepiej użyć do tego łączniki o specjalnej konstrukcji, która minimalizuje ucieczkę ciepła.  

Jakie zagrożenie niosą ze sobą mostki termiczne?

Jeżeli w naszym domu wystąpią mostki termiczne, to w konsekwencji możemy spodziewać się znaczących strat ciepła w wyniku miejscowego wychłodzenia przegród budowlanych. W takich miejscach dochodzi często również do wykraplania się pary wodnej i zawilgocenia materiałów izolacyjnych i konstrukcyjnych, a nawet rozwoju grzybów czy pleśni.

Radzimy: Jak walczyć z wilgocią i grzybem w domu 

Przy różnicy temperatur między wewnętrzną a zewnętrzną częścią budynku w miejscu, w którym powstał mostek termiczny, przegroda się wychładza. Niekontrolowana ucieczka ciepła prowadzi do strat ciepła, a w konsekwencji do wzrostu kosztów ogrzewania. Mostki termiczne mogą również przyczyniać się do uszkodzeń elementów konstrukcji budynku, np. w miejscach nieocieplonych lub nieodpowiednio ocieplonych połączeń płyty balkonowej ze stropem, wokół otworów okiennych i drzwiowych. Może to prowadzić do powstawania rys i spękań na powierzchni ścian zewnętrznych.

Jak uniknąć mostków termicznych, by dom był ciepły?

O niwelowanie mostków termicznych trzeba zadbać nie tylko na etapie projektowania, ale także od pierwszego etapu budowy domu. Do murowania pierwszej warstwy warto zastosować materiał o wysokiej izolacyjności termicznej, czyli niskim współczynniku przewodzenia ciepła λ (podawany w jednostkach W/(mK)). Wpływa to na ograniczenie mostka termicznego na granicy ściany fundamentowej i nośnej. Warto wiedzieć, że wymurowanie pierwszej warstwy ściany z elementów o niższym współczynniku przewodzenia ciepła λ niż w pozostałych warstwach ogranicza wpływ liniowego mostka na styku ściany zewnętrznej, płyty fundamentowej oraz płyty podłogi.

Zobacz również: Jak uniknąć przemarzania ścian w domu 

Bardzo ważne jest także stosowanie rozwiązań systemowych opracowanych z myślą
o wznoszeniu jak najcieplejszych domów ze ścian jedno- i wielowarstwowych. Budowanie
z elementów systemowych wraz z odpowiednimi zaprawami (w ścianach jednowarstwowych murujemy na cienką spoinę wypełnioną "ciepłą" zaprawą) pozwala uzyskać jednorodną konstrukcję bez mostków termicznych. Ściany jednowarstwowe wykonuje się z elementów o wysokiej dokładności wymiarowej, dlatego udział spoin w murze wynosi mniej niż jeden procent (połączenie bloczków nie stanowi dodatkowego mostka termicznego).

– Budując dom, warto dążyć do ograniczenia mostków termicznych do minimum. Pozwoli to wyeliminować starty ciepła, które powodują większe zużycie energii i koszty ogrzewania, jak również ograniczy możliwość pojawienia się powierzchniowej kondensacji pary wodnej na przegrodach, a w następstwie rozwój pleśni – podkreśla Jerzy Maćkowiak ze szczecińskiej firmy Corso Projekt, ekspert budowy Silka Ytong. – Szczelność domu jest zapewniona przez przegrody zewnętrzne. Dobrze zaprojektowana i wykonana wentylacja mechaniczna powinna zapewnić komfort i zadbać o prawidłowy poziom wilgotności w budynku. Warto zastanowić się nad zastosowaniem wymiennika rotacyjnego, który ma bardzo wysoką sprawność, a dodatkowo umożliwia odzysk wilgoci – dodaje ekspert.

Warto przeczytać: Płyty klimatyczne do ocieplenia mieszkania od wewnątrz