Jak bezpiecznie pozbyć się szkodliwego azbestu?

Niewielu użytkowników wyrobów zawierających azbest zadaje sobie pytanie: dlaczego nie można usuwać ich samodzielnie? Najczęściej wynika to z niskiej świadomości (szczególnie mieszkańców obszarów wiejskich) na temat szkodliwości tego minerału lub z braku środków na jego usuwanie, zgodne z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki.

Warto przeczytać: Niebezpieczny azbest (eternit): co mówią przepisy 

A przecież, przeciętni użytkownicy wyrobów zawierających azbest są 100–1000 razy mniej narażeni na działanie szkodliwych włókien azbestowych niż ekipy remontowe usuwające wyroby z azbestem!

O historii azbestu. Materiał ten święcił triumfy w latach 60- i 70-tych. Ze względu na swoje praktyczne walory: odporność na wysokie temperatury i mróz, a także na ogień i korozję. Okazało się jednak, że azbest jest substancją rakotwórczą. Z tego powodu od lat 70-tych ubiegłego wieku w Europie stopniowo zaczęto ograniczać produkcję eternitu. Mimo to w Polsce wciąż połowa wszystkich dachów domów mieszkalnych jest pokryta eternitem. Przyczyny takiego stanu rzeczy jest m.in. obawa przed samym procesem usuwania azbestu, koszty oraz brak wiedzy na temat dostępnych alternatyw. 

Pierwsze nieuleczalne choroby zawodowe (pylica azbestowa – azbestoza, zmiany opłucnowe, rak płuca, międzybłoniak opłucnej) wynikające z kontaktu z tym niebezpiecznym materiałem zaczęto rozpoznawać (już w latach 80-tych XX w.) właśnie u pracowników ekip remontowych. I na takie właśnie niebezpieczeństwo naraża się każdy, kto decyduje się na zabezpieczenie lub demontaż azbestowo-cementowych pokryć dachowych czy elewacji tzw. „sposobem gospodarczym" lub co gorsza ponownie wykorzystuje usunięte materiały.

Przed przystąpieniem do prac związanych eleminacją zagrożeń wynikających z użytkowania wyrobów azbestowych, właściciel jest zobowiązany do przeprowadzenia „oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierajacych azbest" (wg zał. nr 1 do rozporządzenia MG z dnia 5 sierpnia 2010 r.). Ocenę wykonuje się w dwóch egzemplarzach, z czego jeden należy przekazać właściwemu organowi nadzoru budowlanego w terminie 30 dni od przeprowadzonej kontroli. Określony na podstawie formularza „stopień pilności" pozwala określić sposób postępowania z wyrobami azbestowymi:

• I = 120 punktów lub więcej – usunięcie (wymiana na produkt bezazbestowy) lub zabezpieczenie (zaimpregnowanie wyrobów z azbestem lub zastosowanie barier pyłowych) w trybie pilnym,
• II = 95– 15 punktów – ponowna ocena w terminie do 1 roku,
• III = 90 punktów lub mniej – ponowna ocena w terminie do 5 lat.

Po podjęciu decyzji o usunięciu lub zabezpieczeniu wyrobów azbestowych właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości ma obowiązek zgłoszenia faktu rozpoczęcia robót do właściwego terenowego organu administracji architektoniczno-budowlanej.

Przeczytaj: Jak zdobyć dofinansowanie na pozbycie się azbestu

W następnym kroku inwestor powinien wybrać wykonawcę robót. Przy wyborze może być pomocny wykaz uprawnionych firm, który jest zamieszczony na stronie bazaazbestowa.pl prowadzonej przez Ministerstwo Gospodarki.

Wykonawca prac musi posiadać wyposażenie techniczne i socjalne zapewniające prowadzenie określonych planem prac oraz odpowiednie zabezpieczenia pracowników i środowiska chroniące przed szkodliwym działaniem włókien azbestu. Podczas usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsc ich występowania wykonawca ma obowiązek przestrzegać poniższych zasad bezpieczeństwa:

• izolowanie od otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczających, ogrodzenie terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m, przy zastosowaniu osłon zabezpieczających przed przenikaniem azbestu do środowiska,
• umieszczenie w strefie prac w widocznym miejscu tablic informacyjnych o treści „Uwaga! zagrożenie azbestem",
• uszczelnienie otworów okiennych i drzwiowych, a także zastosowanie innych zabezpieczeń przewidzianych w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BiOZ),
• codzienne usuwanie pozostałości pyłu azbestowego ze strefy prac przy zastosowaniu podciśnieniowego sprzętu odkurzającego lub metodą czyszczenia na mokro,
• izolowanie pomieszczeń, w których zostały przekroczone dopuszczalne wartości stężeń pyłu azbestowego dla obszaru prac,
• stosowanie zespołu szczelnych pomieszczeń, w których następuje oczyszczenie pracowników z azbestu (komora dekontaminacyjna), przy usuwaniu pyłu azbestowego, przekraczającego dopuszczalne wartości stężeń,
• zapoznanie pracowników bezpośrednio zatrudnionych przy pracach z wyrobami zawierającymi azbest lub ich przedstawicielami z planem prac, a w szczególności z wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania prac,
• nawilżanie wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem lub demontażem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy,
• demontaż całych wyrobów (płyt, rur, kształtek) bez jakiegokolwiek uszkadzania, tam gdzie jest to technicznie możliwe,
• odspajanie materiałów trwale związanych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych, wyposażonych w miejscowe instalacje odciągające powietrze,
• prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza w przypadku stwierdzenia występowania przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń pyłu azbestu w miejscach prowadzonych prac,
• codzienne zabezpieczenie zdemontowanych wyrobów i odpadów zawierających azbest oraz ich magazynowanie na wyznaczonym i zabezpieczonym miejscu,
• odpowiednie zabezpieczenie (szczelne opakowanie w folię polietylenową o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm) oraz oznakowanie odpadów zawierających azbest podczas transportu.

Po zakończeniu prac wykonawca jest zobowiązany do przekazania inwestorowi pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonywania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych.