Dom energooszczędny: charakterystyka. Koszt budowy domu energooszczędnego i dofinansowanie

Dom energooszczędny to budynek, który przede wszystkim do ogrzania i przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) nie wymaga takiej ilości energii, jak dom tradycyjny. Zużywa jej około 3–5 razy mniej. Zapotrzebowanie na energię do ogrzewania (EUco – współczynnik zapotrzebowania na ciepło) wynosi ≤ 40 kWh/(m2rok). Dom energooszczędny to budynek w standardzie NF40. 

Zobacz: Teraz wybudujesz dom bez pozwolenia na budowę. Wystarczy zgłoszenie 

Architekturę domu energooszczędnego charakteryzuje prosta i zwarta bryła, bez wykuszy czy lukarn, z małą liczbą balkonów (lu wręcz bez balkonów), żeby ograniczyć powstawanie mostków termicznych, czyli miejsc, przez które ucieka ciepło z domu. Wyróżnia go też prosty dach, z jak najmniejszą liczbą połaci.

W przypadku domu energooszczędnego ważna jest jego lokalizacja, aby pomieszczenia, w których najczęściej przebywa się w ciągu dnia zlokalizowane były od strony południowej (pozwala to na optymalne wykorzystanie światła słonecznego i naturalne ogrzanie pomieszczeń). 

Istotną rolę dla uzyskania efektu energooszczędności odgrywa także ulokowanie pomieszczeń. Warto zadbać o to, żeby najbardziej zimne (np. spiżarnia) nie sąsiadowały z najcieplejszymi (łazienka, kuchnia). Natomiast garaż powinien być wolnostojący lub ewentualnie dobudowany do domu. Wnętrze domu powinno być zaprojektowane tak, by pomieszczenia, do których doprowadzana jest instalacja z ciepłą wodą znajdowały się jak najbliżej siebie.

Najprościej można powiedzieć, że dom pasywny jest jeszcze bardziej oszczędny pod względem wykorzystania energii – współczynnik zapotrzebowania na ciepło)wynosi wynosi tylko 15 kWh/(m2rok) – standard NF15. Ciepło w domu pasywnym uzyskuje się przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii np. promieniowania słonecznego, ciepła ziemi. Stosuje się również odzyskiwanie ciepła z wentylacji. W domu pasywnym nie montuje się grzejników, mimo tego udaje się zapewnić optymalne i komfortowe warunki cieplne.

Poznaj również: Doświadczenia inwestora, który wybudował dom energooszczędny

Energooszczędność w domu uzyskujemy dzięki:

• odpowiedniej izolacji termicznej okien, ścian i dachu oraz skutecznej eliminacji mostków termicznych,
• materiałom budowlanym: beton komórkowy, ceramika poryzowana, technologie szkieletowe, elementy prefabrykowane z warstwą izolacji termicznej,
• nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym: rekuperatory, kolektory słoneczne, pompy ciepła, zastępowanie wentylacji grawitacyjnej – wentylacją mechaniczną nawiewno-wywiewną,
• odpowiedniemu usytuowaniu budynku na działce i pomieszczeń wewnątrz (np. sypialnia po stronie południowej, spiżarnia po północnej),
• odpowiedniej wysokości pomieszczeń (im wyższe, tym więcej energii do ogrzania wymagają) i zastosowaniu odpowiednich rozmiarów okien (od północy mniejsza, od południa większa stolarka okienna).

Analiza bilansów energetycznych budynków jednorodzinnych według Podręcznika dobrych praktyk opracowanego na zlecenie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) pozwala na stwierdzenie, że udział strat ciepła w kolejności od największego jest następujący:

• okna zewnętrzne: 36,3–23,1%
• wentylacja: 31,6–25,5%
• ściany zewnętrzne: 19,6–13,3%
• dach: 13,3–6%
• podłoga na gruncie: 10,3–4,9%
• strop pod nieogrzewanym poddaszem: 9,4–0%
• drzwi zewnętrzne:4,2–1,8%
• strop zewnętrzny: 2,3– 0%

Jak tracimy ciepło? W przypadku budynków jednorodzinnych największy udział w stratach ciepła (powyżej 10%) mają okna zewnętrzne, wentylacja, ściany zewnętrzne oraz dach. Aby ograniczyć zapotrzebowania na energię do ogrzewania i wentylacji, należy podwyższyć izolacyjność cieplną przegród (czyli uzyskać jak najniższy współczynnik przenikania ciepła U) i odzyskiwać ciepło z powietrza usuwanego na zewnątrz.

Przeczytaj Co warto wiedzieć przed rozpoczęciem budowy domu

Aby wybudować dom w standardzie energooszczędnym NF40 i NF15 dla domu pasywnego, konieczne jest:

1. Ograniczenie zapotrzebowania na ciepło potrzebne do podgrzania nawiewanego powietrza zewnętrznego – poprzez zastąpienie wentylacji grawitacyjnej wentylacją mechaniczną nawiewno-wywiewną z odzyskiem ciepła z powietrza wywiewanego, charakteryzującą się niskim zużyciem energii elektrycznej.
2. Ograniczenie strat ciepła spowodowanych infiltracją powietrza zewnętrznego.
3. Ograniczenie niekontrolowanej infiltracji powietrza zewnętrznego, podwyższenie wymagań dotyczących szczelności powietrznej obudowy budynku.
4. Ograniczenie strat ciepła przez okna i drzwi – przez podwyższenie wymagań dotyczących izolacyjności cieplnej okien, drzwi balkonowych i drzwi zewnętrznych
5. Ograniczenie strat ciepła przez przegrody nieprzezroczyste – poprzez podwyższenie wymagań dotyczących izolacyjności cieplnej ścian, dachów, stropów, stropodachów i podłóg na gruncie.
6. Ograniczenie strat ciepła przez mostki cieplne – wprowadzenie wymagań dotyczących maksymalnych wartości liniowego współczynnik przenikania ciepła.

Istotne jest też spełnienie dodatkowych wymagań:

1. Projekt architektoniczny budynku energooszczędnego powinien sprzyjać ograniczeniu zapotrzebowania na energię, charakteryzować się możliwie małym współczynnikiem kształtu A/V (stosunek powierzchni wszystkich przegród oddzielających część ogrzewaną domu od powietrza zewnętrznego, gruntu oraz pomieszczeń nieogrzewanych, do kubatury ogrzewanej części domu), wykorzystywać strefowanie temperaturowe i pozwalać na optymalne wykorzystanie zysków ciepła od słońca.
2. Ochrona budynku przed przegrzewaniem – zastosowane rozwiązania architektoniczne i instalacyjne powinny ograniczyć ryzyko przegrzewania budynków, konieczne jest stosowanie elementów zacieniających i rozwiązań pozwalających na wykorzystanie przewietrzania nocnego, jako źródła chłodzenia budynku
3. Zastosowana instalacja centralnego ogrzewania powinna charakteryzować się mocą dostosowaną do zmienionych potrzeb budynku, pozwalać na efektywne wykorzystanie energii, gwarantować komfortowe warunki wewnętrzne i być przyjazna dla środowiska naturalnego.
4. Zastosowane rozwiązania powinny pozwalać na ograniczenie zużycia c.w.u., zmniejszenie strat w instalacji rozprowadzającej i cyrkulacyjnej, podwyższenie sprawności przygotowania c.w.u., wykorzystanie instalacji dualnych oraz wody deszczowej w celu ograniczeniu zużycia wody zimnej.
5. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii – wykorzystanie OZE do produkcji ciepła i energii elektrycznej w celu ograniczenia zużycia nieodnawialnych źródeł kopalnych i emisji gazów cieplarnianych.
6. Ograniczenie zużycia energii elektrycznej dzięki zastosowaniu wysokoefektywnych i energooszczędnych wentylatorów, pomp obiegowych, wyposażenia AGD i RTV oraz oświetlenia.
7. Ograniczenie zużycia energii wbudowanej – wykorzystanie do budowy przyjaznych dla środowiska i naturalnych materiałów budowlanych w celu ograniczenia emisji gazów cieplarniach związanych z etapem wznoszenia budynku.

Koszty budowy domu energooszczędnego

Szacuje się, że koszty budowy takiego domu są o ok. 1/3 wyższe niż domu o takiej samej kubaturze i według analogicznego projektu stawianego w tradycyjnej technologii. Wynika to z konieczności przygotowania bardzo precyzyjnej dokumentacji projektowej, stosowania technologii i materiałów budowlanych z „wyższej półki" oraz nowoczesnych rozwiązań technologicznych: systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, systemu tzw. domu inteligentnego, specjalnych okien, itd. 

Różnica w koszcie budowy tradycyjnego domu i energooszczędnego z roku na rok zmniejsza się. Mimo tego szacuje się, że inwestycja zaczyna przynosić korzyści dopiero po kilkunastu latach jej użytkowania. Jednak jak szacują eksperci w związku z rosnącymi cenami energii inwestycja będzie zwracała się coraz szybciej. Oszczędności wynikają z ok. 70 proc. niższych kosztów utrzymania domu – głównie kosztów energii cieplnej i podgrzania wody użytkowej.   

Inwestujący w budowę domów energooszczędnych i pasywnych mogą liczyć na dofinansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z programu „Efektywne wykorzystanie energii". Dofinansowanie to realizowane jestw postaci dopłat do kredytów hipotecznych uzyskanych w bankach, z którymi współpracuje fundusz.  ** **

Wysokość dopłaty uzależniona jest od standardu energetycznego, jakim odznacza się dany budynek – NF 40 dla domów energooszczędnych i NF15 dla pasywnych.

Dofinansowaniu podlegają nowe przedsięwzięcia budowlane, a nie remonty czy termomodernizacje istniejących budynków. Także deweloperzy i spółdzielnie mieszkaniowe uczestniczą pośrednio w programie, budując domy jednorodzinne lub wielorodzinne.

– Odpowiadają za cały proces budowy, a także za wszelkie weryfikacje i testy. Klienci, kupujący domy i mieszkania, podpisują z deweloperami umowy, zawierające klauzule, zobowiązujące deweloperów do przeniesienia na nich praw własności oraz do wybudowania budynków lub lokali w zadeklarowanym standardzie. Na stronie NFOŚiGW znajdują się informacje o pozytywnie zweryfikowanych przedsięwzięciach, realizowanych przez deweloperów – informuje Jacek Zamielski, starszy specjalista z Wydziału Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego NFOŚiGW.

Beneficjenci otrzymują dotacje w wysokości: w przypadku domów jednorodzinnych 50 000 zł brutto dla standardu NF15 i 30 000 zł brutto dla NF40, natomiast w przypadku mieszkań odpowiednio 11 000 zł i 16 000 zł.

W przypadkach prowadzenia działalności gospodarczej w budynku energooszczędnym, dotacja jest zmniejszana proporcjonalnie do zajmowanej przez firmę powierzchni.

Przeczytaj: Jak zdobyć fundusze na budowę domu energooszczędnego lub termomodernizację 

Program dofinansowania budowy domów energooszczędnych realizowany jest w latach 2013–2018. W tym okresie można składać wnioski w bankach.

Budowa może trwać nie dłużej niż 3 lata od momentu podpisania umowy kredytu z dotacją. Ostatnie wypłaty w programie przewidziane są w 2020 roku.