Dąb to jeden z najpotężniejszych gatunków drzew. Niektóre okazy dębów liczą sobie ponad tysiąc lat. Do dębów należy około 200 gatunków. Zwykle dąb ma 25–30 metrów wysokości. Bywa jednak, że gałęzie tego drzewa mają 20 metrów rozpiętości.
Dąb jako bohater legend
Wokół dębu narosło wiele legend. Jedna głosi, że dąb to drzewo druidów, czyli celtyckich kapłanów z czasów starożytnych. Druidzi wierzyli w nieziemską moc dębów. Uważali, że skoro drzewo urosło tak ogromne, to musi mieć nadprzyrodzoną siłę. Spotykali się i odprawiali modły przy dębach. Twierdzili, że to drzewo skrywa tajemnice ich przodków, a więc jest łącznikiem między pokoleniami.
Według słowiańskich wierzeń natomiast dąb był uważany za drzewo boga piorunów. Jest jeszcze jedna opowieść, dotycząca Polski. Gdy Polska przyjęła chrzest, z nieba zleciał anioł. Podarował naszemu krajowi żołędzia, z którego wyrósł dąb. To drzewo miało być symbolem Polski. I tak się stało.
Drzewo wolno rosnące
Dąb to drzewo, które rośnie bardzo wolno, ale jest jednocześnie bardzo potężne i silne. – Rocznie przeciętne drzewo przyrasta na obwodzie pnia od 1 do 4 centymetrów – mówi Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. – Tymczasem dąb rośnie o wiele wolniej.
Odmiany dębu nadające się do ogrodu
– Niektóre okazy dębów mierzą 30 metrów wysokości, chociaż w naszych warunkach średnia wysokość dębu wynosi 20 metrów. Dęby można uprawiać z powodzeniem w ogrodzie, choćby dąb szypułkowy, będący polską odmianą. Jego żołędzie wyglądają, jak czapeczki. Są osadzone na dłuższych gałązkach. Są umieszczone w miseczkach pokrytych łuskowatymi włoskami. W przypadku dębu bezszypułkowego żołędzie wyrastają czasem na pniu, czasem na gałązce. Dęby mieszańcowe, czyli połączenie szypułkowego i bezszypułkowego, także są spotykane w naszych ogrodach – kontynuuje ekspert.
To też interesujące: Krzewuszka cudowna nie tylko z nazwy
Dąb węgierski tak samo nadaje się do ogrodu. – Pochodzi z Włoch, rośnie też na Węgrzech i Bałkanach, a osiąga do 30 metrów wysokości – podkreśla ogrodnik. – Charakterystyczne są jego liście, bo odwrotnie jajowate.
Następny dąb to burgundzki. – Inaczej: frędzelkowaty, ponieważ posiada czapeczki wyglądające jak frędzelki – dodaje ekspert. – 120 tysięcy lat temu dąb burgundzki rósł w niemal całej Europie, ale gdy nadeszła epoka lodowcowa, wyniszczyła go.
Jest również dąb czerwony. – Przywędrował do nas z USA w XIX wieku. Wewnątrz ma on czerwone drewno – wyjaśnia Mikietyński. – Jest nieco wyższy niż przeciętny dąb, mierzy bowiem około 25 metrów.
Dąb błotny to kolejna odmiana. – Też pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Jest całkowicie odporny na choroby oraz przemarzanie – zaznacza ogrodnik. – Jesienią przebarwia się na czerwono.
Dąb zębaty pojawił się najpierw w Japonii. Ma długie, nawet 30-centymetrowe, liście, które są na dodatek pierzaste.
Wybrane gatunki wyglądają na mało podobne do tradycyjnego dębu. - Na przykład dąb bezszypułkowy w odmianie nieszypułkolistnej – tłumaczy ogrodnik. - Jego liście są oryginalne, ponieważ całobrzeżne.
Warto też wiedzieć: Judaszowiec, czyli co to drzewo ma wspólnego z Wielkim Postem
Dąb nie jest drzewem trudnym w uprawie. Nie ma wygórowanych wymagań siedliskowych. Susza i mało żyzna gleba mu nie przeszkadzają. Dąb posiada z reguły głęboki, dobrze rozbudowany system korzeniowy, więc nawet wichura nie przewróci drzewa. Ten sam system korzeniowy sprawia, że dębu nie powinno się przesadzać.
Tego o dębach mogłeś nie wiedzieć
Dąb jest znany nie tylko ze swojego dostojnego wyglądu i krzepy. Dęby dostarczają pożywienie m.in. wiewiórkom, jeleniom, jeżom, dzikiemu ptactwu. W kuchni żołędzie również mają zastosowanie. Już Indianie stosowali pieczone albo suszone żołędzie jako przyprawę do zup i drugich dań. – Z suszonych żołędzi można nawet zrobić napój podobny do kawy – mówi Mikietyński. Liście i korę dębu można używać do produkcji domowego wina.
Kora dębowa ma natomiast właściwości lecznicze. Służy np. jako płukanka na bolące gardło oraz anginę. Opatrunek z korą pomaga w leczeniu trudno gojących się ran i odmrożeń, ma ona bowiem właściwości ściągające i przeciwgrzybiczne. Na biegunkę też warto stosować napar z kory. Szampony z kory dębowej pomagają na wypadanie i łamanie się włosów. Płyny do higieny intymnej na bazie kory także są znane.