Najstarsze mozaiki pochodzą nawet sprzed pięciu tysięcy lat. W starożytności były układane z otoczaków, które zostały wyrzucone na brzeg mórz lub rzek. W późniejszych okresach układano je z regularnych kostek.
Czytaj: Mozaika - małe kostki, a tak wiele możliwości
W Polsce były bardzo popularne w okresie powojennym. Zdobiły zarówno budynki instytucji, jak i domów mieszkalnych. Pojawiały się najczęściej na budynkach użyteczności publicznej, ale także w ich wnętrzach. Odnajdziemy je nawet w takich miejscach jak schroniska PTTK (np. w schronisku na Magurce Wilkowskiej na Śląsku).
Ratujemy mozaiki
Teraz te niezwykłe dzieła sztuki są niestety regularnie niszczone. Dlatego też Grupa Paradyż i Fundacja Architektury postanowiła ruszyć z akcją "Ratujemy mozaiki". W zeszłym roku zorganizowano wernisaż fotografii Michała Radwańskiego "Mozaiki Warszawskie". Jedna z fotografii została nadrukowana na płytki ceramiczne tworząc obraz o rozmiarze ponad pięciu metrów kwadratowych. W Gdańsku swoje zdjęcia na wystawie "Mozaiki Trójmiasta" prezentował Szymon Rogiński. Można było zobaczyć fotografie elewacji baru Neptun, mozaiki z dworca Gdynia Główna, z Domu Techniki NOT czy dawnego Domu Handlowego Alga.Organizowany jest także konkurs na "Mozaikową mapę Polski", a na autorów najciekawszych zdjęć czekają atrakcyjne nagrody. Kolejna odsłona akcji "Ratujemy mozaiki" będzie miała miejsce w Krakowie. Szczegóły można śledzić na facebooku i stronie internetowej akcji.
Ostatnio co raz częściej lokalni samorządowcy doceniają wartość tych niezwykłych układanek. W styczniu oczyszczona z reklam została mozaika znajdująca się na Wodzisławskim Centrum Kultury.
Zobacz: Mozaika i jej rodzaje
Zagłębiem polskich mozaik zdecydowane jest Śląsk. Dlatego też Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach prowadzi akcję "Mozaika", której celem jest popularyzacja tego kolorowego dziedzictwa epoki PRL-u. Od 2012 roku zbierane są fotografie, dokumentujące obecny stan mozaik, które powstały w latach 1945-1989. Początkowo akcja miała się zakończyć po kilku miesiącach, ale odzew był bardzo duży i wciąż napływają nowe zdjęcia.
- Posiadamy obecnie zdjęcia z ponad 40 miejscowości: od Żywca po Myszków. Chcemy uświadomić, że część z mozaik ma naprawdę dużą wartość. Niektóre z nich tworzyli krakowscy artyści, bądź ci przebywający na warsztatach ceramicznych w Łysej Górze pod Tarnowem - opowiada Anna Syska ze Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego.
Mieszkańcy Bielsko-Białej w 2000 roku byli poruszeni zniszczeniem mozaiki wykonanej w latach 1966-1969 przez Ignacego Bieńka. Na 500 metrach kwadratowych przedstawił on historię Polski i przeszłości Bielska-Białej. Ostatnio pojawił się projekt jej rekonstrukcji w technologii 3D. Mieszkańcy wciąż walczą o zachowanie mozaiki również autorstwa Ignacego Bieńka przy ul. Partyzantów. Do akcji można się przyłączyć także w Internecie.
Gdzie jeszcze są mozaiki?
Przepiękne mozaiki znajdziemy również w innych miastach Polski. W Zielonej Górze układanki odnajdziemy m.in. przy al. Wojska Polskiego 9 na budynku frontowej ściany Biblioteki Norwida, przy ul, Rydza Śmigłego 66a na budynku piekarni, czy nad drzwiami frontowymi kościoła ewangelicko-augsburskiego przy ulicy Kazimierza Wielkiego 11. Wszyscy mieszkańcy na pewno kojarzą mozaikę przedstawiającą Jurija Gagarina na ścianie auli Uniwersytetu Zielonogórskiego stworzoną przez Witolda Cichacza w 1969 roku.
Najlepiej zachowane i jedne z największych kolaży w Polsce znajdują się w Cedyni. Zostały stworzone w celu upamiętnienia bitwy z 972 roku.
Kilka jest również w Kołobrzegu, jednak ich stan pozostawia wiele do życzenia. Najlepiej zachowana jest ta przy ul. Różanej zdobiąca pensjonat. Została stworzona na zamówienie osób prywatnych przez Olgierda Szerląga. Jest on również autorem mozaiki na ścianie stołówki ośrodka wczasowego "Dom Rybaka" oraz na elewacji zewnętrznej tego budynku przy ul. Wylotowej.
Mozaik nie brakuje również na wschodzie. W Białymstoku przy ul. Sienkiewicza znajduje się sześć mozaikowych sów, a bardzo surrealistyczny obraz zdobi ściany Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Suwałkach.
Mozaiki nie są wpisane do rejestru ochrony zabytków, dlatego też najczęściej od właścicieli zależy czy dalej będą one częścią polskiego krajobrazu. Dlatego polecamy wybrać się na spacer szlakiem kolorowych mozaik. Póki jeszcze są.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
