Żarówki tradycyjne, energooszczędne i LED. Które lepsze?

Edyta Hanszke, dr Andrzej Przytulski, Politechnika Opolska
Stoisko z żarówkamiPiotr Bartnicki z opolskiego sklepu OBI pokazuje żarówki tradycyjne i energooszczędne świetlówki.
Stoisko z żarówkamiPiotr Bartnicki z opolskiego sklepu OBI pokazuje żarówki tradycyjne i energooszczędne świetlówki. Sławomir Mielnik, nto
Czym różnią się te trzy rodzaje oświetlenia? Dlaczego tradycyjne żarówki są nieekonomiczne? Ile można zaoszczędzić, wymieniając je? - pytamy eksperta.

Klasyczna żarówka (wynaleziona przez Josepha Wilsona Swana i udoskonalona przez Thomasa Edisona w drugiej połowie XIX w.) świeci dzięki żarzeniu się cienkiego przewodnika wykonanego z wolframu na skutek przepływu prądu elektrycznego.

Zaletą światła żarowego jest dość wierne oddawanie kolorów oświetlanych przedmiotów i brak szkodliwych substancji wewnątrz samej żarówki.

Wadą jest wyjątkowo niska sprawność. W światło zmienia się w dzisiejszych żarówkach maksymalnie 5% energii elektrycznej. Reszta zużyta zostaje na ciepło „rujnujące" np. oprawki oświetleniowe wykonywane obecnie przeważnie z plastiku. Wadą żarówki jest również jej krótka żywotność (1000 godz.), która w największym stopniu zależy od częstotliwości włączeń.

Zasada działania świetlówki energooszczędnej (wynalezionej również w XIX w.) jest zupełnie inna niż żarówki. – W skrócie można powiedzieć, że dzisiejsza nowoczesna świetlówka kompaktowa składa się ze szklanych rurek wypełnionych oparami rtęci i argonu (stosowane były też inne gazy). Końcówki rurek mają zatopione elektrody. Gdy przez świetlówkę przepływa prąd, powstaje niewidzialne dla człowieka promieniowanie ultrafioletowe, które padając na pokryte luminoforem wewnętrzne ścianki, emituje światło – wyjaśnia dr Andrzej Przytulski z Politechniki Opolskiej.

Sam luminofor absorbuje promieniowanie ultrafioletowe (UV) w lwiej części, przez co nie wydobywa się ono w dużych ilościach na zewnątrz i nie jest szkodliwe dla człowieka.

Świetlówki kompaktowe przy takim samym jak w żarówkach strumieniu świetlnym (ilości światła) zużywają pięciokrotnie mniej energii elektrycznej. Dają więc duże możliwość oszczędności w kosztach oświetlenia.

Zaletą świetlówek kompaktowych jest też ich bardzo długa żywotność wahająca się w zależności od producenta od 8000 do 12 000, a nawet 14 000 godzin. – W początkowym okresie ich użytkowania ta żywotność uzależniona była również bardzo od częstotliwości włączeń – przyznaje dr Przytulski.

Świetlówki kompaktowe mają też inną zaletę. Ilość światła w mniejszym stopniu zależy od zmian napięcia zasilającego – nie widać tak bardzo, że "przygasają", jak żarówki tradycyjne. Dużą zaletą jest również możliwość uzyskiwania innych barw światła niż ze standardowej żarówki, dla której jest ona określana w stopniach Kelvina i wynosi 2500 K. Ze świetlówek kompaktowych można uzyskiwać barwę białą 4000 K i barwę światła dziennego 6500 K.

Świetlówki kompaktowe mają też wady, które w następujących po sobie generacjach są stopniowo eliminowane. W starszych świetlówkach problemem było uzależnienie ilości światła od temperatury otoczenia (utrudniony start), zmniejszanie się sprawności i zmiany barwy światła w zależności od stopnia zużycia, dłuższy czas rozświetlania po uprzednim wyłączeniu oraz mniej naturalne światło, które powodowało, że np. makijaż robiony przy świetlówce w naturalnym świetle wyglądał na przerysowany.

W starszych świetlówka nie było też możliwości ich ściemniania tradycyjnymi ściemniaczami . Obecnie istnieją już układy elektroniczne, które uporały się z tą wadą.

Zobacz również: Rodzaje oświetlenia i lamp

Ich kolejna wada to cena – po wprowadzeniu zakazu użytkowania tradycyjnych żarówek cena świetlówek kompaktowych podskoczyła średnio o 25%.

Bardzo dużą wadą świetlówek jest także to, że zawierają niezwykle toksyczną rtęć. Nie wolno ich zatem wyrzucać do zwykłych śmieci. Należy oddawać je w wyznaczonych do tego celu punktach. – Nie jest to chyba, mówiąc językiem młodzieżowym, megawada, gdyż z innymi substancjami musimy postępować podobnie, np. stare lekarstwa należy zanieść do apteki – komentuje opolski naukowiec, dr Andrzej Przytulski.

Prototypami lamp LED były świecące na czerwono diody (skonstruowane w 1962 r.). Po nich pojawiły się inne kolory, a w końcu konstruktorom udało się odtworzyć światło dzienne.

Co odróżnia lampy LED od dwóch uprzednio wymienionych? Przede wszystkim ich niebywała sprawność. W lampach LED kilkadziesiąt procent energii elektrycznej zamienia się w światło.

Ich światło jest przyjemniejsze dla oka niż świetlówek, są odporne na uszkodzenia mechaniczne i dostępne w różnych oprawkach, dzięki czemu łatwo zastępować nimi konwencjonalne żarówki.

Najnowsze lampy LED pozwalają na regulację natężenia światła, a w Japonii dostępne są już lampy z funkcją przestrajania intensywności barw, w tym zdolne do różnicowania ciepła światła białego.

Ważny jest też argument ekonomiczny. Mimo, że wysokiej jakości lampy LED wciąż kosztują znacznie więcej niż tradycyjne żarówki, to przy spodziewanej żywotności na poziomie co najmniej 30 000 godzin (a nawet 45 000) i oszczędności energii rzędu 80% dzięki ich wyższej skuteczności  początkowa inwestycja zwraca się dość szybko.

– Zasada, że w pomieszczeniach, w których włącza się światło często i na krótko energooszczędne żarówki nie sprawdzają się już nie obowiązuje – kontynuuje dr Andrzej Przytulski. – Obecnie pewne firmy produkują już kompaktowe świetlówki szybkiego startu (QUICK START). Spełniają one najostrzejsze wymagania w zakresie trwałości źródeł światła i jakości oświetlenia.

Zobacz: Oświetlenie sypialni

Zastosowanie technologii QUICK START zapewnia natychmiastowy zapłon i szybkie osiągnięcie pełnego strumienia świetlnego. Deklarowana jest trwałość do 10 lat, co odpowiada ok. 2,7 godzin pracy dziennie i zużycie energii do 80% mniejsze niż w przypadku żarówek tradycyjnych. Żarówki te mają 5-letnią gwarancję, jeśli są stosowane w warunkach domowych.

Lampy LED i świetlówki kompaktowe dają w ciągu kilku lat oszczędności liczone w setkach złotych. Jako przykład można tu przytoczyć obliczenia pewnej firmy: „Możliwość uzyskania 80% oszczędności energii elektrycznej w porównaniu z innymi źródłami światła. Świetlówka superstar o mocy 18 W, jako zamiennik tradycyjnej żarówki o mocy 100 W, generuje w ciągu całego okresu trwałości 1230 kWh energii oszczędności, co przy założeniu ceny 1 kWh = 0,43 zł daje 529 zł". Porównując z ceną świetlówki lub lampy LED tj. około 30 zł, zysk jest oczywisty. 

Warto przeczytać: Mity na temat ledów, czyli diody na cenzurowanym 

Czy nowoczesne żarówki są mniej przyjazne dla naszego wzroku niż tradycyjne?– Być może jest to odczucie bardzo subiektywne, gdyż w większości znamy jeszcze tradycyjne żarówki wolframowe. Jak już wspomniałem wszelakie wady nie tylko świetlówek kompaktowych, ale i lamp LED są usuwane w następujących po sobie generacjach tych produktów – odpowiada dr Andrzej Przytulski. – Dzisiejsza elektronika i elektrotechnika w połączeniu z optyką daje niesamowite wprost możliwości sterowania wszystkimi parametrami źródeł światła.

od 7 lat
Wideo

Kalendarz siewu kwiatów

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na regiodom.pl RegioDom