Stara elewacja klinkierowa: zatynkować, czy odświeżyć

Przed dylematem – odnawiać, czy zatynkować staniemy dopiero po wielu latach użytkowania, albo przy okazji renowacji starego domu. Którą drogę wybrać? Pomijając walor estetyczny, są sytuacje, kiedy zatynkowanie murów jest jedynym rozsądnym wyjściem. Przede wszystkim wówczas, gdy cegła jest zniszczona w takim stopniu, że jej renowacja staje się nieopłacalna lub wręcz niemożliwa albo kiedy dom jest zimny. Można oczywiście pokusić się o ocieplenie domu od środka, ale praktykuje się to jedynie wówczas, gdy nie ma możliwości ocieplenia od zewnątrz (np. na obiektach zabytkowych, gdzie ważna jest architektura elewacji). Ocieplenie od wewnątrz pociąga za sobą kondensację pary wodnej wewnątrz pomieszczeń a to niestety kończy się zagrzybieniami. Dodatkowo zmniejszy powierzchnię użytkową.

Dowiedz się więcej: Ocieplenie mieszkania od wewnątrz 

W większości przypadków zalecane jest wykonanie docieplenia od zewnątrz. W tym przypadku wyliczamy współczynnik przenikania ciepła. Do tego konieczna jest wiedza na temat warstw muru i współczynników przewodzenia dla materiałów użytych do jego budowy. Im wyższy współczynnik przenikania, tym solidniejsze ocieplenie trzeba będzie wykonać ponieważ współczynnik ten określa straty energii. Wówczas najpierw elewację pokrywamy warstwą zaprawy murarskiej, na niej wykonujemy system dociepleniowy i pokrywamy warstwą tynków, na przykład strukturalnych.

Można też położyć elewację z płytek klinkierowych. Dzięki temu udaje się zachować efekt ceglanego muru. W ofercie producentów dostępne są płytki proste i narożnikowe o grubości 13 mm, wytwarzane w podobnej technologii jak cegła, które do złudzenia ją przypominają.

Położenie tynku, choć niekoniecznie tanie, jest łatwe, da dobry efekt estetyczny, ułatwi ewentualną zmianę koloru, gdy znudzi się dotychczasowy. Wybierając to rozwiązanie, musimy liczyć się z tym, że najpóźniej po kilku latach będzie wymagał co najmniej odmalowania, a być może ponownego tynkowania bardziej narażonych na oddziaływanie czynników zewnętrznych powierzchni.

Elewacja z cegły klinkierowej może być narażona na kilka podstawowych uszkodzeń:

• mechaniczne: obłupanie fragmentu cegły;
• zabrudzenia jak kurz wnikające w cegłę, przy zbyt wysokim poziomie nasiąkliwości;
• białe wykwity solne lub wapienne.

Żeby zminimalizować efekty ewentualnych uszkodzeń mechanicznych, dobrze jest wybrać cegłę w kolorach naturalnych: żółtym albo czerwonym. Kolory te uzyskuje się w wyniku użycia do produkcji cegły gatunków glin, które naturalnie i w całym przekroju wypalają się na dany kolor. Wówczas nawet w wyniku obtłuczenia cegły od spodu widoczna będzie warstwa w tym samym kolorze. Podobny efekt "zamaskowania" uzyska się przy cegle cieniowanej, która powstaje w wyniku obróbki zwanej "flashingiem", inaczej mówiąc - "malowaniem ogniem". Cegły te charakteryzują sie "gładkim" przejściem barwy jaśniejszej w ciemniejszą w ramach tego samego koloru. Jeśli natomiast użyjemy cegły angobowanej, czyli pokrytej warstwą glinki w innym, najczęściej kontrastowym kolorze, wszelkie ubytki będą doskonale widoczne. 

Jeśli mamy do czynienia z widocznymi uszkodzeniami mechanicznymi, pojedyncze cegły można próbować wymienić. Można też w miejsce uszkodzonej cegły wkleić płytkę klinkierową, ale uwaga: należy uczynić to za pomocą specjalnych wysokoelastycznych klejów mrozoodpornych.

Z odpornością cegły na kurz i inne zabrudzenia związany jest bezpośrednio parametr zwany nasiąkliwością. Dla cegły klinkierowej parametr ten jest mniejszy lub równy 6%, co sprawia że cegła jest dużo bardziej odporna na wilgoć i nie przyjmuje brudu i kurzu w takim stopniu jak ma to miejsce w cegłach licowych o większej nasiąkliwości. Przy nasiąkliwości wynoszącej powyżej 8% mur bardzo szybko „chłonie" wszelkiego rodzaju zabrudzenia. Tę właściwość można poprawić, sięgając po odpowiednie preparaty. Najpierw jednak pozbądźmy się istniejących już zabrudzeń. Można to zrobić na dwa sposoby: za pomocą środków chemicznych albo mechanicznie. Przy niewielkich zabrudzeniach wystarczy taką powierzchnię umyć, natomiast do głębszych użyjemy specjalistycznych preparatów, zawierających czynne składniki, które usuwają brud. Metodą mechaniczną może być piaskowanie,lub czyszczenie np. suchym lodem (granulki CO2 w stanie stałym) przy mniejszych powierzchniach zaś można spróbować usunąć zabrudzenia twardą szczotką np. ryżową.

Troskliwości wymagają też szczeliny między cegłami. Jeśli spoiwo jest pokruszone, należy je usunąć, oczyścić z kurzu i mchów, a następnie uzupełnić nową fugą. Najlepiej wykonywać ją z zaprawy półsuchej – istnieją większe szanse na uniknięcie zabrudzeń lica cegły. Spoina powinna być zlicowana z murem i lekko wklęsła – ułatwi to utrzymanie jej w czystości, zachowując dobry efekt estetyczny.
Po oczyszczeniu i uzupełnieniu fug, całość można zaimpregnować. Impregnację wykonuje się na samym końcu – na czystym i suchym murze. Jeśli impregnat położymy wcześniej, zaimpregnujemy wraz z elewacja wszelkie znajdujące się na niej zanieczyszczenia. Impregnaty będą chronić zarówno samą cegłę, jak i spoiny. Działają one analogicznie do warstwy wosku: kropelki wody nie mają szans wniknąć w cegłę, tylko spływają z pionowych powierzchni albo odparowują z poziomych. Wybierając impregnat, mamy do dyspozycji takie, które zabezpieczą powierzchnię, nie zmieniając koloru, zmienią lub uwypuklą kolor albo nadadzą połysk. Można kłaść kolejne warstwy impregnatu np. dla uzyskania efektu podkreślenia koloru z połyskiem.
Dostępne są też preparaty o różnej trwałości. Za ok. 40–60 zł/litr można kupić impregnat o trwałości od roku do trzech lat.

Większy komfort zapewnią nanoimpregnaty. Są one droższe, bo za litr zapłacimy od 100 zł w górę. Zasadnicza różnica między nanoimpregnatami a pozostałymi środkami polega na tym, że nanoimpregnaty nie tworzą powłoki na powierzchni materiału, a wnikają w strukturę materiału, wypełniając przestrzenie między jego cząsteczkami. Ich budowa nie opiera się na rozpuszczalnikach czy olejach, a na środkach sieciujących, dzięki czemu impregnat nie ulega parowaniu czy ścieraniu. Inny jest też sposób aplikacji: można to zrobić np. tylko na suchą powierzchnię. Po procesie sieciowania nanocząsteczki krystalizują się w wolnych przestrzeniach struktury materiału, czyniąc zarówno wnętrze materiału, jak i jego powierzchnię odporną na wilgoć oraz ograniczają przyczepianie się cząstek kurzu i brudu na wiele lat.

Uciążliwym zjawiskiem bywają białe wykwity na cegle, które można podzielić na wykwity solne oraz wapienne. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku ich źródłem jest zwykle cement portlandzki zawarty w zaprawie lub betonie. Można próbować się ich pozbyć czyszcząc za pomocą twardej szczotki, ale dostępne też są specjalne preparaty usuwające wykwity i przeciwdziałające ich ponownemu pojawieniu się. Należy ich użyć przed zaimpregnowaniem.