Instalacja grzewcza do domu. Czym kierować się przy jej wyborze

Prawie 90% energii zużywanej w gospodarstwach domowych jest przeznaczane ne cele grzewcze. Wybór systemu ogrzewania jest bardzo ważny – decyduje bowiem o komforcie i kosztach mieszkania na długie lata. Warto przemyśleć wszystkie zalety i wady poszczególnych instalacji. 

Od wyboru sposobu ogrzewania zależy koszt inwestycji w instalację, komfort użytkowania, koszt eksploatacji, czy też aspekty ekologiczne. Instalacja grzewcza to nie tylko wybór kotła, trzeba bowiem również uwzględnić rodzaj paliwa, które zamierzamy wykorzystywać. Do wyboru mamy następujące opcje:

• węgiel kamienny – kotły na miał (sprawność 60%) oraz retortowe na granulat węglowy tzw. ekogroszek (sprawność 75%);
• drewno opałowe – kotły zgazowujące drewno (sprawność 80%) i na granulat drzewny tzw. pelety (sprawność 88%);
• gaz ziemny – tradycyjne kotły gazowe np. żeliwne lub atmosferyczne (sprawność 70%), kotły niskotemperaturowe (sprawność 85%), i kotły kondensacyjne (sprawność 104%);
• gaz płynny (propan-butan) – kotły kondensacyjne (sprawność 104%);
• olej opałowy – kotły niskotemperaturowe (sprawność 88%) i kondensacyjne (sprawność 100%);
• energia elektryczna – grzejniki elektryczne (sprawność 100%)
• pompy ciepła –  (np. typu solanka/woda gruntowa lub powietrze/ woda), COP = 4, wydajność 300-400%, tzn na każdą kilowatogodzinę energii elektrycznej zużytej do napędu pompy otrzymujemy 4 kWh ciepła,

Uwaga! Sprawność powyżej 100 procent jest tylko wartością umowną, która wynika ze sposobu jej obliczania. Kiedyś kotły gazowe nie mogły odzyskiwać dodatkowego ciepła ze spalin (tzw. kondensacja). Licząc sprawność uwzględniano wartość opałową gazu (wartość opałowa to ilość ciepła, jaką uzyskamy przy całkowitym spaleniu metra sześciennego gazu bez wykroplenia wody zawartej w spalinach).

Obecne jednak materiały, z których robi się kotły, umożliwiają pracę kotła z kondensacją bez ryzyka jego uszkodzenia. W celu określenia rzeczywistej sprawności kotłów kondensacyjnych powinno się uwzględnić ciepło spalania, a nie wartość opałową (ciepło spalania to ilość ciepła, którą uzyskamy przy całkowitym spaleniu metra sześciennego gazu; jednak z uwzględnieniem, że z pary wodnej zawartej w spalinach zostaje wykroplona woda). Niestety metoda obliczania sprawności, która uwzględnia wartość opałową paliwa funkcjonuje do dzisiaj. Jeżeli uwzględnimy ciepło spalania, to sprawność kotłów kondensacyjnych wynosi maksymalnie 98%.

Przeczytaj poradnik: Gdzie i jak poprawnie zamontować grzejniki 

Po źródle ciepła czeka nas decyzja dotycząca materiału, z którego będzie zrobiona instalacja. I tu mamy do wyboru rury i kształtki wykonane z trzech podstawowych materiałów: tworzyw sztucznych, stali i miedzi. Te pierwsze mogą być wykonane z polipropylenu (PP), polietylenu (PE), polietylenu sieciowego (PE-X), polibutylenu (PB). Pochodną tych rur są rury warstwowe składające się z trzech warstw – zewnętrznej i wewnętrznej z tworzywa sztucznego oraz przekładki najczęściej z folii aluminiowej.
Na koniec musimy wybrać system ogrzewania, czyli zdecydować o elementach grzejnych: grzejniki, podłoga, ściany czy nadmuch.

Koszt inwestycji w ogrzewanie

Od tego, jakich wyborów dokonamy na etapie planowania inwestycji, zależy jej koszt. Najtańsze jest wykonanie ogrzewania tradycyjnego: kocioł na paliwo stałe, instalacja stalowa gwintowana i grzejniki.

Zdecydowanie najdroższa jest inwestycja w pompy ciepła oraz w instalacje podłogowe lub ścienne wykonane z miedzi łączonej na zacisk. Między tymi dwoma rodzajami instalacji znajduje się cały wachlarz rozwiązań oparty na kotłach gazowych lub olejowych i orurowaniu z tworzyw sztucznych łączonych np. przez skręcanie. Wszystkie z tych systemów można z powodzeniem wspomagać układami solarnymi. W związku z tym szacunkowe koszty inwestycji mogą wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy.

Ogrzewanie gazem ziemnym jest wygodne, tanie w eksploatacji i nie wymaga magazynowania paliwa. Gaz ziemny emituje najmniej spalin w porównaniu z innymi paliwami kopalnymi. Gazem ziemnym można ogrzać nie tylko dom, ale również ciepłą wodę użytkową (c.w.u.). Jest jednak pewien mankament. Taki gaz nie wszędzie jest dostępny, a wykonanie podłączenia do gazociągu wymaga sporych wydatków.

Łatwiej dostępne jest ogrzewanie gazem płynnym (propanem). Jednak rozwiązanie to wymaga pozwolenia budowlanego, a zbiornik na paliwo zajmuje część powierzchni działki. Poza tym jest drogi w eksploatacji i bywa niebezpieczny. W przypadku obu typów ogrzewania gazowego konieczna jest kontrola – co najmniej raz w roku urządzeń gazowych i wentylacyjnych oraz dwa razy do roku urządzeń spalinowych.

Gdy nie mamy dostępu do sieci gazowej, to można wybrać kotłownię na olej opałowy. Niestety ze względu na koszt instalacji i ceny oleju opałowego jest to jeden z droższych systemów grzewczych. Należy również pamiętać, że oprócz wymagań budowlanych muszą być w domu spełnione inne wymogi – takie jak szczelność podłóg czy odporność ogniowa przegród.

Ciekawy sposób na ogrzewanie domu: Ogrzewanie podczerwienią 

Koszty inwestycji łatwo jest obliczyć, jednak o kosztach eksploatacji często zapominamy. Dlatego dobrze jest, przed podjęciem ostatecznej decyzji o zakupie materiałów i rozpoczęciu robót, szacunkowo obliczyć koszty użytkowania rozwiązania grzewczego. Możemy wykorzystać do tego gotowe kalkulatory kosztów lub skorzystać z opinii innych użytkowników podobnych systemów. Koszty eksploatacji będą zależeć od ceny wybranego paliwa (źródła ciepła), standardu izolacyjności cieplnej budynku, sprawności całego systemu oraz kosztów związanych z serwisowaniem systemu.

Dla porównania można podać średni koszt wytworzenia 1 kWh ciepła dla poszczególnych paliw:

• 0,14 zł – pompa ciepła,
• 0,10 zł – drewno,
• 0,19 zł – ekogroszek,
• 0,25 zł – pellet,
• 0,23 zł – gaz ziemny,
• 0,37 zł – olej opałowy,
• 0,32 zł – propan,
• 0,54 zł – energia elektryczna.

Na podstawie zestawienia powyższych kosztów łatwo jest określić, że najtańsza w eksploatacji powinna być pompa ciepła oraz opalanie drewnem, najdroższe zaś bezpośrednie wykorzystanie energii elektrycznej do ogrzewania pomieszczeń. Ale takie podejście jest zbyt uproszczone. Są regiony kraju, gdzie ze względu na dużą dostępność i niską cenę paliwa, zdecydowanie najtaniej wypadnie np. wykorzystanie peletów, drewna lub gazu ziemnego.

Komfort i ekologia

Zdecydowana większość osób traktuje komfort użytkowania systemu grzewczego i jego aspekt ekologiczny trochę po macoszemu.To błąd, trzeba bowiem pamiętać, że czas poświęcony na obsługę „kotłowni" to minuty (jeśli nie godziny), które musimy wygospodarować z czasu wolnego. Do tego jeszcze systemy oparte na paliwach stałych wymagają pozbycia się lub zagospodarowania odpadów spalania. Poza zdecydowanie najniższym komfortem użytkowania, systemy te są też najmniej przyjazne dla środowiska.