Tymianek – uprawa w doniczce i w ogrodzie. Jak uprawiać tymianek zwyczajny i tymianek cytrynowy przez cały rok?

Tymianek właściwy, tymianek pospolity (Thymus vulgaris) pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Rośnie tam często jako krzewinka (dolne części jego pędów drewnieją). Ten gatunek tymianku jest wieloletni, jednak w Polsce uprawia się najczęściej jako roślinę jednoroczną lub krótkowieczną bylinę, bo nie jest w pełni odporny na mróz.

Tymianek właściwy nie jest wysoki (dorasta do ok. 20 cm wys.), a jego pędy mają tendencję do płożenia się. Czasem też ukorzeniają się, dzięki czemu tymianek ładnie rozrasta się. Roślina wytwarza nieduże, najczęściej jasnofioletowe kwiaty, które są bardzo miododajne. Tymianek właściwy ma niezbyt duże, lancetowate listki, które dość gęsto porastają pędy. Są one pełne smaku i aromatu, a to za sprawą olejku eterycznego. To właśnie m.in. olejek odpowiada też za to, że tymianek ma właściwości lecznicze. Działa też korzystnie na trawienie, dzięki czemu nie tylko poprawia smak potraw, ale też pomaga poradzić sobie organizmowi z co cięższymi daniami. Poza tym tymianek ma m.in. działanie wykrztuśne, bakteriobójcze i przeciwzapalne.

Czytaj także: Herbatka z macierzanki na suchy kaszel i trawienie. Pomoże wyleczyć przeziębienie i zapobiegnie zaparciom. Wypróbuj przepis na napar

Warto wiedzieć, że tymianek ma mnóstwo gatunków i wiele odmian, a jego polska nazwa to macierzanka. W Polsce rośnie kilka gatunków, m.in. macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum) i macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides), które mają zbliżony wygląd i właściwości. Jednak tymianek właściwy, którego dotyczy ten artykuł, jest rośliną śródziemnomorską (choć nie jest to też jedyny gatunek tymianku, jaki rośnie na południu Europy). Warty uwagi jest także tymianek cytrynowy (Thymus citrodorus).

Tymianek pospolity można wyhodować z nasion, które sieje się na rozsadę w marcu-kwietniu. Nasiona są drobne, więc umieszcza się je płytko w ziemi. Trzeba im zapewnić ciepło, światło oraz umiarkowaną wilgotność podłoża. W maju tymianek można też posiać do gruntu, ale oczywiście jego zbiory będą późniejsze.

Od maja bez problemu kupimy sadzonki tymianku. Wystarczy przesadzić je do większej doniczki lub do ogrodu. Można to robić po 15 maja, kiedy teoretycznie mija ryzyko przymrozków oraz w czerwcu.

Tymianek właściwy potrzebuje przede wszystkim słońca. Poza tym trzeba mu zapewnić żyzną, próchniczą i wapienną ziemię, która powinna być przepuszczalna. Podłoże powinno mieć odczyn zbliżony do obojętnego. Jeśli w ogrodzie mamy kwaśną ziemię, można ją przekopać z mączką bazaltową. Przy uprawie doniczkowej sprawdzi się dodatek rozdrobnionych skorupek jaj. Jeśli mamy ciężką, gliniastą ziemię, przekopmy ją z kompostem i piaskiem.
Uprawa i pielęgnacja tymianku sprowadza się do umiarkowanego podlewania roślin (pamiętajmy, że nie lubią mokrego podłoża), a w ogrodach – także do odchwaszczania. Przy okazji podlewania można go od czasu do czasu zasilić biohumusem.

W ogrodach tymianek można sadzić nie tylko na grządkach warzywnych czy ziołowych, ale także na skalniakach, albo rabatach kwiatowych, np. w towarzystwie lawendy. Zarówno w ogrodzie, jak i doniczce tymianek najlepiej sadzić w towarzystwie innych ziół o zbliżonych wymaganiach, takich jak rozmaryn, szałwia lekarska, lebiodka (oregano). Natomiast nie sadźmy go z pietruszką naciową czy bazylią, które wolą wilgotniejsze podłoże. Sąsiedztwo tymianku dobrze też wpływa na pomidory i warzywa kapustne, jednak mają one inne nieco wymagania dotyczące ziemi i wilgotności podłoża. Dlatego ich sąsiedztwie lepiej uprawiać tymianek w doniczkach.

Tymianek można zbierać na doraźne, codzienne potrzeby. Pamiętajmy jednak, by obcinać pędy, a nie zrywać pojedyncze listki. W miejscu cięcia roślina rozgałęzi się. To najlepsza metoda przy uprawie doniczkowej i ogrodowej na mniejszą skalę. Natomiast jeśli planujemy większe „tymiankowe żniwa”, zetnijmy rośliny, zanim zakwitną (dotyczy to też uprawy doniczkowej; choć również kwiaty tymianku są jadalne). Najczęściej robi się to w czerwcu, a jeśli rośliny odrosną, można powtórzyć w sierpniu, ale wtedy należy przyciąć go słabiej. Taki tymianek najlepiej wysuszyć w przewiewnym, suchym i koniecznie zacienionym miejscu.

Tymianek właściwy nie jest w pełni odporny na mróz. Największe szanse na przetrwanie zimy ma w cieplejszych regionach Polski. Na zimę warto go okryć np. stroiszem. Aby zwiększyć szanse tymianku na przezimowanie w ogrodzie, nie powinno się go przycinać później niż w sierpniu.
Jeśli tymianek uprawiamy w doniczce, najlepiej by zimę spędził w chłodnym (10-15 st. C) i jasnym pomieszczeniu. Należy wtedy ograniczyć jego podlewanie. Tymianek w doniczce możemy też przenieść do domu, ale wybierzmy mu możliwie niezbyt ciepłe miejsce, z dużą ilością światła.

Jak wspomniano wyżej, tymianek ma sporo gatunków i odmian. Zdecydowanie warto zwrócić uwagę na tymianek cytrynowy (Thymus citrodorus), który ma „tymiankowy” smak i zapach, ale z wyraźną cytrynową nutą. Zasady uprawy są takie same, z tym że tymianek cytrynowy jest nieco bardziej odporny na mróz. Można go uprawiać w ogrodach i donicach (należy je zabezpieczyć przed mrozem). Ma on kilka ozdobnych odmian, których liście nie dość, że są aromatyczne, to też kolorowe, np. zielono-białe (odmiana Variegata) lub złotawe (odmiana Aureus).
Kiedyś był uważany za tymiankowego mieszańca, ale okazało się, że jest osobnym gatunkiem.