Szkodniki roślin: wciorniastki. Nie są tak znane jak mszyce, ale robią podobne szkody. Jak rozpoznać wciorniastki i je zwalczać?

Wciornastki to bardzo liczna grupa maleńkich owadów zasiedlających różne środowiska i mających różne zwyczaje żywieniowe. Niektóre odżywiają się grzybami, inne glonami, a jeszcze inne są drapieżnikami, ale zdecydowana większość z nich posiada kłująco-ssący aparat gębowy i gustuje w roślinach, dlatego w uprawach traktowane są jak uciążliwe szkodniki. W zależności od gatunku, mogą atakować różne rośliny, w tym m.in.:

• ozdobne, np. mieczyki (np. wciornastek mieczykowiec),
• użytkowe, jak np. papryka, pomidory, cebula, czosnek, groch i kapusta (np. wciornastek tytoniowiec i wciornastek grochowiec),
• szklarniowe, np. papryka, ogórek, pomidor (np. wciornastek szklarniowiec, wciornastek cieplarek i wciornastek zachodni),
• doniczkowe, uprawiane w mieszkaniach (np. wciornastek szklarniowiec, cieplarek, zachodni, amerykański i wiele innych).

Żerując na liściach, pędach czy pąkach (rzadziej kwiatach), wciorniastki wysysają z roślin soki i powodują ich osłabienie, a także rozmaite deformacje. Mogą też, podobnie jak mszyce, przenosić liczne choroby wirusowe roślin (np. wirusa brązowej plamistości pomidora, wirusa nekrotycznej plamistości niecierpka oraz wiele innych).

Wciornastki są maleńkie (dorastają do 1-2 mm długości) i mają smukłe, wydłużone, brązowe, czarne lub pomarańczowe ciała, dlatego trudno dostrzec je gołym okiem. O obecności szkodników mogą świadczyć pewne objawy, takie jak srebrzyste plamki i smugi na liściach oraz pędach, drobne czarne kropki w pobliżu smug (odchody owadów), zasychające i opadające pąki kwiatowe, przebarwienia, zmarszczenia i deformacje liści lub brązowienie nasady liści, jednak nie są to zmiany bardzo charakterystyczne i można je przypisać też innym szkodnikom, a nawet chorobom. Dlatego aby upewnić się, że mamy do czynienia właśnie z wciornastkiem, warto bardziej wnikliwie przyjrzeć się roślinie.

Aby zobaczyć wciornastki, czasami wystarczy obejrzeć roślinę z bliska za pomocą mocnego szkła powiększającego. Jednak kiedy nadal nie jesteśmy pewni, że to właśnie wciornastek jest przyczyną problemów, możemy przeprowadzić dodatkowy test. Wystarczy położyć pod liściem białą kartkę i energicznie potrząsnąć rośliną. Kiedy na kartce pojawią się drobne, ruszające się „przecinki”, to możemy być pewni, że mamy do czynienia z wciornastkiem, a to pozwoli nam podjąć skuteczniejszą z nim walkę.

Kiedy szkodnik zaatakował rośliny użytkowe, do jego zwalczania w pierwszej kolejności warto wykorzystać preparaty ekologiczne, które nie będą szkodzić naszemu zdrowiu (np. Agrocover Spray 1L Naturalny Preparat Owadobójczy – Target, Limocide). Jeśli jednak takie działania nie wystarczą lub gdy szkodnik zaatakował rośliny ozdobne, warto sięgnąć po broń chemiczną, wybierając jeden z aktualnie polecanych na wciornastki preparatów ochrony roślin (obecnie jest to m.in.: Mospilan 20 SP, SpinTor 240 SC, Spruzit Spray Na Szkodniki AL., Karate Zeon 050 CS).

Jeżeli konieczny okaże się więcej niż jeden oprysk w sezonie, dobrze jest skorzystać z dwóch różnych preparatów, gdyż wiele gatunków wciornastka jest tolerancyjnych na działanie niektórych środków ochrony roślin. Z kolei wciornastki atakujące uprawy szklarniowe można spróbować zwalczać za pomocą metody biologicznej, czyli wykorzystując drapieżne organizmy wyspecjalizowane w żerowaniu na wciornastkach (np. dobroczynek wielożerny).

Podobnie, jak w przypadku wielu innych chorób i szkodników, nie bez znaczenia jest profilaktyka. Wciornastki atakujące rośliny polowe, zarówno ozdobne jak i użytkowe, pod koniec sezonu schodzą na zimowanie do wierzchniej warstwy gleby i kryją się w pozostałych na rabacie resztkach pożniwnych oraz opadłych liściach. Dlatego jesienią należy bardzo starannie uprzątnąć wszystkie resztki roślinne pozostałe po zbiorach, co ograniczy możliwość przezimowania owadów. Ważne jest też, aby sadzonki do uprawy pozyskiwać ze sprawdzonego źródła, co daje większą gwarancję, że są one wolne od szkodników i chorób. W sezonie wegetacyjnym warto też systematycznie przeprowadzać lustrację roślin, dzięki czemu można wcześnie wykryć obecność szkodnika i podjąć z nim skuteczniejszą walkę.