W ogrodzie warto posadzić nie tylko krzewy ozdobne, ale także owocowe, jak również owocujące byliny. Tym bardziej, że wiele z nich również jest ładnych. Można je więc wykorzystać nie tylko jako źródło owoców, ale też do dekoracji.
Dlaczego warto sadzić krzewy owocowe
Własne owoce, zebrane prosto z krzaka oczywiście smakują najlepiej. Są też najświeższe z możliwych, a do tego mamy pewność, że nie zostały potraktowane preparatami chemicznymi. We własnym ogrodzie decydujemy o tym, jakie środki ochrony roślin i nawozy zastosujemy i nie musimy wierzyć zapewnieniom sprzedających, że kupujemy owoce „nie pryskane". Jest cała gama naturalnych środków, które można stosować przeciw ewentualnym chorobom i szkodnikom, a jako nawóz doskonale sprawdza się kompost, który powstanie z ogrodowych odpadów.
Polecamy: Naturalne preparaty przeciwko chorobom grzybowym roślin
Sezonowe owoce najlepiej jeść, kiedy są świeże – mają wtedy nie tylko najlepszy smak, ale i najwięcej witamin, minerałów i innych składników ważnych dla zdrowia. Zresztą domowe przetwory z własnych owoców również zasadniczo różnią od kupnych dżemów czy soków.
Gdzie posadzić krzewy owocowe
Nie trzeba mieć dużego ogrodu, żeby mieć własne owoce, np. już 3-4 krzaczki porzeczek w zupełności wystarczają nie tylko, żeby najeść się owoców i zrobić przetwory.
Poza tym krzewy owocowe można wkomponować w ogród. Większość z nich wygląda całkiem ładnie i z powodzeniem może rosnąć wśród kwiatów. Krzewy owocowe można także wykorzystać jako żywopłot. Trzeba jednak posadzić je w pewnym oddaleniu od płotu, tak, żeby móc zebrać owoce z każdej strony. Wyjątkiem są rośliny o długich pędach, jak np. jeżyny bezkolcowe, które możemy posadzić przy samym płocie i wykorzystać go jako podporę dla nich. Winoroślą możemy obsadzić również pergolę, a aktinidią – dekoracyjną kratę. Oczywiście nie sadźmy krzewów przy płotach oddzielających ogród od ulicy.
Pamiętamy, że większość krzewów owocowych musi mieć słońce. Weźmy to pod uwagę, wybierając miejsce dla nich.
Polecamy: Żywopłot z krzewów owocowych. Zobacz, co posadzić
Na co zwrócić uwagę, wybierając krzewy owocowe
Wybierając krzewy owocowe warto wziąć pod uwagę na termin ich owocowania. A ten zależy zarówno od gatunku krzewu, ale też odmiany. Na przykład maliny mają odmiany owocujące latem lub jesienią, są też truskawki powtarzające owocowanie – możemy je jeść jeszcze jesienią.
Krzewy warto dobrać tak, żeby mieć owoce przez możliwie długi czas. Nie dość, że będziemy mieli świeże owoce przez ładnych kilka miesięcy, to unikniemy też spiętrzenia prac. Jeśli posadzimy odmiany owocujące w tym samym czasie, będziemy mieć nadmiar owoców i nie zawsze zdołamy je wszystkie zebrać i przerobić. Natomiast dobrze planując, możemy mieć owoce nawet od maja, kiedy zaczyna dojrzewać jagoda kamczacka, aż do października, kiedy zbierzemy winogrona.
Kiedy sadzić krzewy owocowe
Krzewy owocowe uprawiane i sprzedawane w pojemnikach można sadzić przez cały sezon. Jednak za najlepsze pory uważa się wiosnę oraz jesień. Niektóre krzewy są też dostępne w sprzedaży w wersji z gołym korzeniem. Takie rośliny sadzi się wczesną wiosną (zanim podejmą wegetację i wypuszczą liście) lub późną jesienią (kiedy stracą liście).
Przed sadzeniem ziemię warto zasilić kompostem lub obornikiem (najbezpieczniejszy i wygodny w stosowaniu jest suszony, np. granulowany; można go też łatwo kupić i przechować; nie śmierdzi).
Dowiedz się więcej: Jak stosować obornik w ogrodzie i jaki wybrać
Oto krzewy owocowe oraz owocujące byliny, które warto mieć w ogrodzie (również te mniej znane).
Agrest
Agrest należy do bardziej popularnych i znanych krzewów owocowych. Jego kuliste, często kwaskowe owce świetnie nadają się i na przetwory i do bezpośredniego jedzenia. Ma odmiany owocujące w różnych terminach – od końca czerwca do sierpnia. Agrest można wybrać w formie krzaczastej lub piennej. Ta druga wersja – szczepiona na pniu zajmuje mniej miejsca, a krzewy wyglądają jak miniaturowe drzewka. Uwaga: agrest ma mocne kolce.
Agrest musi mieć żyzną ziemię, najlepiej gliniasto-piaszczystą. Warto zasilić ją kompostem. Miejsce dla niego powinno być słoneczne i zaciszne, osłonięte od wiatru. Jest odporny na mróz. Niestety bywa podatny na chorobę grzybową – mączniaka – ale też odmiany odporne na nią (np. Kamieniar, Invicta, Hinnonmaki Rot, zwróćmy na to uwagę, kupując agrest).
Sprawdź: Jak i kiedy przycinać agrest
Aktinidia
Aktinidia jest też nazywana mini kiwi. To ładne pnącze, które można uprawiać także na większym balkonie, a to tego daje smaczne owoce, które kształtem i smakiem przypominają kiwi (są mniejsze i mają gładką skórkę). Jednak trzeba wiedzieć, że aktinidia jest dwupienna – osobno występują rośliny męskie i żeńskie. Owocują tylko żeńskie, ale do zapylenia potrzebna jest także męska (wystarczy jedna męska na kilka żeńskich). Można też kupić odmianę Issai, która jest obupłciowa i wystarcza tylko jedna roślina.
Aktinidie potrzebują żyznej ziemi i zacisznego miejsca. Powinno ono być słoneczne, ale nie w pełnym słońcu (np. od zachodu). Odporność na mróz zależy od odmiany, ale większość ma wystarczającą. To pnącze, więc potrzebuje podpór. W zależności od odmiany, „mini kiwi" dojrzewają od września do października.
Aronia
Aronia to ładny krzew, który spokojnie można posadzić wśród roślin ozdobnych. Ma dekoracyjne białe kwiaty, a jesienią jej liście ładnie przebarwiają się. Owoce aronii są zdrowe (m.in. wzmacniają naczynia krwionośne i obniżają ciśnienie), jednak rzadko jada się je surowe. Lepiej nadają się na przetwory.
Aronia należy do najmniej wymagających krzewów owocowych. Urośnie na każdej typowej ziemi ogrodowej (nie musi być nawet żyzna). Jest odporna na mróz i choroby. Najlepiej owocuje w słonecznych miejscach. Owoce dojrzewają od połowy sierpnia do połowy września.
Borówka amerykańska
Jagody borówki amerykańskiej z roku na rok zyskują na popularności. Łatwo je kupić, ale można je wyhodować samodzielnie. Borówka amerykańska nie jest zbyt wymagają, ale koniecznie trzeba spełnić pewien warunek – muszą mieć bardzo kwaśną ziemię (pH 3,8-4,8). Najlepiej kupić podłoże dla borówek (i innych kwasolubnych) i wysypać nim dołek, w którym sadzimy borówki. Potem warto je podsypywać kwaśnym torfem.
Poza tym borówki lubią słońce i wilgotną ziemię. Są długowieczne i odporne na mróz. Mają wiele odmian, różniących się wielkością – do małego ogrodu warto wybrać odmiany karłowe. Różne odmiany dojrzewają w różnym czasie – od lipca nawet do końca września.
Cytryniec chiński
Cytryniec chiński to atrakcyjne pnącze o smacznych i zdrowych owocach. Ma ciekawe kwiaty o przyjemnym zapachu, a jego liście jesienią ładnie przebarwiają się. Z powodzeniem można go wykorzystać jako również ozdobną roślinę, tym bardziej, że również owoce –czerwone, kuliste, zebrane w grona – wyglądają efektownie. Owoce cytryńca nadają się głównie na przetwory (są cierpkie w smaku) i do suszenia (w takiej postaci nadają się na herbatki).
Cytryniec trzeba posadzić w żyznej i koniecznie przepuszczalnej ziemi. Podłoże wokół niego warto wyściółkować, bo choć nie lubi mokrej ziemi, to wilgotną – jak najbardziej. Jest w pełni odporny na mróz. Miejsce powinno być osłonięte i słoneczne, ale raczej od zachodu niż południa. Trzeba zapewnić mu podpory. Uwaga: cytryniec ma odmiany jedno- i dwupienne. W przypadku tych ostatnich potrzebna jest roślina męska i żeńska. Owoce cytryńca dojrzewają w sierpniu i wrześniu.
Dowiedz się więcej: Jak pielęgnować i wykorzystać cytryniec
Jagoda kamczacka
Jagoda kamczacka ma owoce podobne do borówek, ale zdecydowanie bardziej wydłużone. Sama roślina jednak z borówkami ma niewiele wspólnego, ponieważ jest gatunkiem wiciokrzewu (wiciokrzew kamczacki). Jagody kamczackie są smaczne, ale niektóre odmiany mają wyczuwalną goryczkę. Jeśli chcemy jej uniknąć, wybierzmy tzw. odmiany deserowe.
Jagody kamczackie nie są specjalnie wymagające. Najlepiej będą rosły i owocowały na żyznych, przepuszczalnych i lekko wilgotnych ziemiach oraz w słonecznych miejscach. Wielką zaletą tych krzewów jest wczesny termin owocowania – jagody kamczackie można zbierać już pod koniec maja lub na początku czerwca. Zbiorów nie ma co odkładać, bo owoce szybko opadają z krzewów.
Jeżyna bezkolcowa
Dzikie jeżyny (ostrężyny) mają ostre ciernie. Jednak są też jeżyny bezkolcowe, które idealnie nadają się do uprawy w ogrodzie. Ich owoce są smaczne i duże. Jeżyny mają długie pędy, którym trzeba zapewnić podpory, można też posadzić przy płocie z siatki (trzeba je podwiązać do niego). Poza tym miejsce powinno być słoneczne, a ziemia żyzna.
Bywa, że jeżyny dość mocno rozrastają się, więc trzeba to kontrolować. Starsze pędy usuwa się po owocowaniu. Nie wszystkie odmiany są w pełni odporne na mróz, mają też różny czas owocowania – od lipca/sierpnia do września/października. Zdarza się, że jeżyny są atakowane przez szkodnika – szpeciela. Jest to roztocz, który powoduje, że owoce nie dojrzewają lub dojrzewają nierównomiernie i są niesmaczne.
Kolcowój na jagody goji
Nazwę kolcowój pewnie mało kto kojarzy, ale jagody goji to owoce, które robią karierę, szczególnie w świecie tzw. superfoods (superżywność). Rzeczywiście są zdrowe, a w dodatku można je wyhodować w ogrodzie. Jagody goji to handlowa nazwa owoców kolcowoju. W uprawie spotyka się kolcowój chiński oraz pospolity (szkarłatny). Uwaga: należy jeść tylko w pełni dojrzałe owoce kolcowoju (opadające z krzewu), bo niedojrzałe zawierają pewne toksyczne związki. A jagody goji dojrzewają jesienią (wrzesień-październik).
Kolcowój potrzebuje żyznej, przepuszczalnej ziemi i słonecznego miejsca. Lubi gleby wapienne. Jest odporny ma mróz i suszę.
Leszczyna
Choć orzechy nie zawsze postrzegamy jako owoce, to właśnie nimi są. W większych ogrodach możemy zdecydować się na uprawę leszczyny, która dostarczy pysznych i zdrowych orzechów laskowych. Leszczyna pospolita rośnie dziko w Polsce i jest w pełni przystosowana do klimatu. Nie jest wymagająca, choć jej uprawne odmiany najlepiej rosną na w miarę żyznych i najlepiej lekko wapiennych i wilgotnych glebach. Mogą dorastać do 5 m wys., ale można je przycinać. Leszczyny mają mnóstwo odmian – jedne mają bardziej ozdobne walory, inne wytwarzają więcej owoców.
Orzechy laskowe dojrzewają we wrześniu-październiku.
Malina
Maliny są jednymi z bardziej znanych, lubianych i popularnych krzewów owocowych. Warto mieć w ogrodzie choć kilka krzaczków. Trzeba wiedzieć, że maliny mają sporo odmian, które dzielą się na dwie duże grupy – tzw. maliny letnie i maliny jesienne. Maliny letnie są nieco delikatniejsze, wymagają podpór, bo mają długie pędy; owocują od czerwca/lipca do sierpnia, na pędach dwuletnich. Maliny jesienne są wytrzymalsze, mają też odmiany powtarzające owocowanie – niektóre wydają owoce aż do mrozów. Warto wiedzieć, że poza czerwonymi są także żółte.
Maliny potrzebują słonecznego i zacisznego miejsca oraz żyznej, przepuszczalnej ziemi o lekko kwaśnym odczynie.
Dowiedz się: Kiedy i jak przycinać różne maliny
Malina czarna
Maliny czarne to amerykańskie kuzynki „naszej" maliny pospolitej. Ich owoce z wyglądu bardziej przypominają jeżyny – dojrzałe są czarne i pokryte jasnym nalotem. W smaku przypominają zarówno jeżyny, jak i maliny. Wymagania mają takie jak zwykłe maliny, trzeba jednak wiedzieć, że mogą się nadmiernie rozrastać i być ekspansywne. Trzeba więc kontrolować ich rozrost. Czarne maliny dojrzewają w lipcu i sierpniu.
Malinojeżyna
Malinojeżyna to krzyżówka maliny i jeżyny, jednak jej owoce zdecydowanie bardziej przypominają maliny. Różnią się od nich bardziej wydłużonym kształtem, ale są czerwone lub bordowe, a nie czarne.
Malinojeżyny, podobnie jak jeżyny, mają długie pędy (mogą mieć kolce). Należy je prowadzić na podporach. Niestety te krzewy nie są w pełni odporne na mróz, trzeba im też zapewnić optymalne warunki (żyzną, przepuszczalną ziemię i słońce), a przy braku deszczu – podlewać. Malinojeżyny dojrzewają w lipcu i sierpniu.
Porzeczki
W ogrodzie najlepiej posadzić porzeczki we wszystkich kolorach: czerwone, czarne i białe. Mają one różny smak i nieco odmienne właściwości, ale wszystkie są smaczne i zdrowe. To krzewy średniej wielkości, są także dostępne porzeczki pienne (na pniu), ale są nieco mniej odporne na mróz.
Porzeczki nie są szczególnie wymagające. Urosną w każdej ziemi ogrodowej, z wyjątkiem wapiennej, a także ciężkiej i podmokłej. Są odporne na mróz, ale w pewnym stopniu zależy to od odmiany.
Porzeczki zaczynają dojrzewać pod koniec czerwca (tradycyjnie na św. Jana), ale w zależności od odmiany ten termin może się różnić i trwać aż do sierpnia. Owoce też dość długo i dobrze utrzymują się na krzewach.
Sprawdź: Kiedy i jak przycinać porzeczki różnych kolorów
Poziomki
Poziomki wprawdzie nie są krzewami, ale bylinami, jednak warto je wymienić ze względu na pyszne i pachnące owoce, które w sprzedaży nie są powszechne. Za to w ogrodzie urosną bez większych problemów. Poziomki mają bardzo wiele odmian.
Najlepiej posadzić je w lekkim cieniu, na żyznej ziemi, bogatej w próchnicę i mającej przynajmniej lekko kwaśny odczyn. Jeśli dłużej nie pada, warto je podlewać. Ziemię wokół nich warto wyściółkować, żeby lepiej utrzymywała wilgoć. Poziomki dojrzewają od maja/czerwca aż do mrozów. Warto wiedzieć, że poziomki nie są zbyt długowieczne i co kilka lat warto je dosadzać.
Truskawki
Truskawki to również byliny, a jednocześnie jedne z najbardziej powszechnych owoców sezonowych. Mają bardzo wiele odmian, niektóre można również uprawiać na balkonach. Truskawki dzielą się na dwie grupy – owocujące jednokrotnie i powtarzające owocowanie. W zależności od odmiany truskawki mogą owocować od maja/czerwca nawet aż do października.
Truskawki muszą mieć słońce i żyzną, próchniczą ziemię o lekko kwaśnym odczynie, która będzie wilgotna, ale nie mokra. Dobrze sprawdza się uprawa na wzniesionych zagonkach i ściółkowanie. Truskawki trzeba odnawiać co 3-4 lata. Sadzi się je wiosną lub w sierpniu.
Warto wiedzieć, że truskawki nie rosną dziko – to gatunek wyhodowany przez człowieka z dwóch amerykańskich odmian poziomek.
Winorośl
Nie musimy od razu zakładać winnicy, żeby cieszyć się własnymi winogronami. Możemy posadzić kilka krzaczków do zjedzenia i na przetwory (sok lub wino). Wprawdzie polski klimat nie w pełni sprzyja winorośli, ale możemy posadzić tzw. odmiany przerobowe (o niewielkich owocach) oraz kilka odmian deserowych, o większych owocach (m.in. „Einset Seedless", „Reliance", „Alden", „Seneca", „Arocznyj", „Swenson Red", „Kristaly").
Winorośl koniecznie musi mieć słońce, za to niekoniecznie żyzną glebę. Ważne, żeby była przepuszczalna, a dla odmian deserowych – raczej wapienna. Winorośl potrzebuje podpór, można ją potraktować przy okazji jako ozdobne pnącze.
Wysokie ceny gazu. Gazprom szantażuje Europę.