Oliwnik baldaszkowaty ma jadalne owoce. Nie potrzebuje żyznej ziemi ani wiele wody. Uprawa oliwnika bez tajemnic

Oliwnik baldaszkowaty (Elaeagnus umbellata) bywa też zwany oliwnikiem baldaszkowym, to ładne drzewko o wielu zaletach. To podstawowych należą niewielkie wymagania i odporność na trudne warunki oraz to, że dostarcza jadalnych, smacznych i zdrowych owoców. Drzewo jest pożyteczne nie tylko dla ludzi, ale też zwierząt – jego kwiaty są bardzo miododajne i przyciągają pszczoły, a jeśli nie zbierzemy owoców, to pozostawionymi na zimę pożywią się ptaki.

Oliwnik baldaszkowaty jest drzewem, ale miewa też krzewiasty pokrój. To roślina średniej wielkości, bo w zależności od odmiany dorasta do około 3 m wys., jednak sadząc ją, trzeba wziąć pod uwagę, że gęsta korona jest rozłożysta i najczęściej ma taką samą średnicę, co wysokość rośliny.
Oliwnik baldaszkowy ma wydłużone liście, które mogą kojarzyć się liśćmi oliwki, choć są od nich szersze. W ciągu sezonu ciekawie przebarwiają się. Młode, pojawiające się wiosną, są pokryte srebrzystymi włoskami, które potem z górnej części zanikają. Ta staje się coraz bardziej zielona (czasem z przebarwieniami w postaci jasnych, drobnych kropek), natomiast srebrny pozostaje spód liści. Podczas wietrzniej pogody latem, liście mienią się srebrem i zielenią. Na pędach mogą wyrastać ciernie.

W czerwcu pojawiają się drobne, ale liczne, jasne kwiaty. Mają one mocny i przyjemny zapach (w porze kwitnienie oliwniki można wyczuć, zanim się je zobaczy). Są one bogate w nektar i przyciągają pszczoły. Ich obecność sprawia, że świetnie owocują nie tylko same oliwniki, bo pszczoły zwabione nim do naszego ogrodu zapylają także inne rośliny.

Latem pojawiają się okrągłe owoce, które początkowo również są pokryte srebrzystymi włoskami, jednak w miarę dojrzewania zanikają one, a owoce przybierają czerwony kolor (ich skórka bywa srebrzyście nakrapiana). Są też odmiany o żółtych owocach (np. Amber).
Owoce wyglądają, jakby oblepiały gałązki, podobnie jak u rokitnika, z którym oliwniki są spokrewnione. I podobnie jak one zawierają dużo witaminy C, a także A i E. Owoce oliwnika są także bogate w karotenoidy, w tym likopen (szczególnie odmiany o czerwonych owocach), który kojarzymy głównie z pomidorami oraz luteinę.

Ich smak (oraz wielkość owoców i plenność) w pewnym stopniu zależy od odmiany. Są słodkie, czasem z cierpką nutą i soczyste. W środku znajduje się jedna pestka. Owoce oliwnika dojrzewają wczesną jesienią, we wrześniu, ale można je też zbierać w październiku. Po angielsku bywają nazywane jesiennymi oliwkami (autumn olives). Drzewka zaczynają owocować po kilku latach – trzy-czteroletnie mogą dostarczyć kilku kilogramów owoców. Owoce oliwnika można jeść na surowo lub wykorzystać na wszelkiego rodzaju przetwory.

Uwaga: w nieco podobny sposób rosną owoce wawrzynka wilczełyko. To również są czerwone „kuleczki” wyrastające wprost na gałązkach. Są one śmiertelnie trujące. Same rośliny różnią się od siebie dość znacząco, ale nie zbierajmy owoców np. w ogrodach u znajomych lub dziko rosnących, co do których nie mamy pewności, czym są.

Jeśli jednak chcemy zapewnić sobie udane zbiory, należy posadzić co najmniej dwa drzewka różnych odmian (oliwniki są obcopylne), np. Red Milan i Sweet Milan. Ponadto trzeba spełnić kilka podstawowych wymagań tych roślin, co nie jest trudne do osiągnięcia.

Oliwniki baldaszkowate najlepiej owocują posadzone w słonecznych miejscach. Lubią przepuszczalną, lekką ziemię, nawet piaszczystą. Natomiast nie służy im ciężka i podmokła. Są odporne na suszę (choć młode warto podlewać, jeśli nie pada przez dłuższy czas i są upały). Co ciekawe, dobrze rosną na niezbyt żyznych ziemiach, które… same użyźniają (ich korzenie potrafią wiązać azot i wzbogacają w glebę w ten potrzebny roślinom pierwiastek). Niby nie są w pełni odporne na mróz, ale znoszą spadki temperatur do ok. minus 20 st. C, co przy coraz cieplejszych zimach można uznać za wystarczające. Jednak młode rośliny warto zabezpieczyć przed mrozem, szczególnie jeśli mieszkamy w zimniejszych regionach kraju.
Oliwniki dobrze znoszą także miejskie zanieczyszczenia powietrza i gleby (zasolenie), choć jeśli chcemy korzystać z ich owoców, zadbajmy o lepsze stanowisko. Natomiast jako drzewo ozdobne można je wykorzystać również przy drogach, na skarpach itp. (bywają wykorzystywane do rekultywacji terenów).

W Polsce uprawia się także inne gatunki oliwników, przede wszystkim oliwnik wąskolistny. Ma on zbliżone wymagania i wygląd, ale jego liście są węższe i srebrzyste przez cały rok. Również wytwarza owoce, które jednak są owalne i żółtawe-srebrzyste. Nie zalicza się ich do jadalnych, bo są mączyste i praktycznie pozbawione smaku (jednak nie są szkodliwe). Ten i inne gatunki (np. oliwnik srebrzysty) uprawia się jako rośliny ozdobne.