Kleszcze powracają, czyli jak uniknąć ewentualnego zagrożenia

Krótka zima, niewielkie tylko mrozy i stosunkowo długo utrzymujące się dodatnie temperatury praktycznie od listopada spowodowały, że w tym roku przyroda szybciej obudziła się do życia. Kleszcze też już dają o sobie znać i zaczynają szybciej atakować w otoczeniu. Niektóre z nich nawet zimą „działały", a tym bardziej po łagodnej zimie się uaktywnią. Sprzyja im pogoda, gdy za oknem jest przynajmniej 5 stopni Celsjusza na plusie. Piszemy, jakie choroby niosą kleszcze i jakie stanowią zagrożenia.

Tak wygląda kleszcz

Kleszcz to maleńki, czasem trudny do zauważenia czarny pajęczak bez oczu, mierzący najwyżej 4 milimetry długości (samce są nieco mniejsze). Kleszcz robi się większy, gdy napije się krwi. Do grupy kleszczy należy około 800 gatunków. Jego wygląd nie odstrasza, ale na samo słowo: kleszcz, niektórym z nas przechodzą dreszcze.

Groźna ślina kleszcza

W ślinie kleszcza bowiem znajdują się groźne dla naszego zdrowia wirusy, pasożyty, pierwotniaki i bakterie. To właśnie ślina tego pajęczaka wywołuje stan zapalny, który może prowadzić w ekstremalnych sytuacjach do śmierci zaatakowanego organizmu. Wybrani lekarze tłumaczą, że ślina kleszcza działa na zasadzie substancji cementopodobnej. Powoduje swojego rodzaju znieczulenie.

Przeczytaj także: Kleszcze a borelioza i inne choroby 

Kleszcz atakuje

Kleszcz nie umie – jak twierdzą wybrani - latać, więc nie zaatakuje z powietrza, nie spadnie na nas z drzewa. Czyha na swoją ofiarę np. w trawie, zaroślach, liściach, krzakach. Łapie ją, gdy ta przechodzi obok niego. Wprasza się na ubranie. A potem wkrada się przez ubranie na ciało. Wbija i wpija się w skórę. Najpierw jednak nawet przez kilkanaście godzin wędruje, szukając odpowiedniego dla siebie miejsca. Najlepiej mu tam, gdzie skóra jest ciepła i delikatna, choćby w zgięciach pod kolanami, w pępku, pachwinach, pod pośladkami, we fałdach brzusznych albo pod brzuchem. Za uchem też czasami się pojawi, a przecież przywędrował prawdopodobnie z nogi.

Choroby i zakażenia powodowane przez kleszcza

Wspomniane pierwotniaki, bakterie czy wirusy powodują choroby. W przypadku ludzi jest to zazwyczaj kleszczowe zapalenie mózgu oraz borelioza. Mniej znane, ale równie groźne, mogą okazać się tularemia, mykoplazmoza, dur powrotny i gorączka Q. Diagnozowane są one zarówno u człowieka, jak i zwierząt, choćby psów, kotów czy bydła. Zaszczepić się można jedynie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Na inne choroby i zakażenia odkleszczowe nie jesteśmy w stanie się uodpornić.

Nieprawdą jest, że kleszcz może zaatakować jedynie w lesie. Równie dobrze może upatrywać swoje ofiary na łące, w sadzie albo placu zabaw, o ile w pobliżu rośnie zieleń.

Jak pozbyć się kleszcza

Gdy kleszcz ugryzie, trzeba go ostrożnie, ale zdecydowanie chwycić, najlepiej pęsętą lub szczypcami (do zakupu w drogerii) jak najbliżej skóry. Kto chce, może zaopatrzyć się w aptece w specjalne tzw. kleszczołapki. Wówczas mamy pewność, że chwyciliśmy całego kleszcza, a nie tylko fragment jego ciała. Nie wolno wykręcać kleszcza palcami czy narzędziami. Nie powinno się też natłuszczać skóry tam, gdzie usadowił się kleszcz, myśląc, że on sam „wypłynie". Środki natłuszczające powodują niekiedy, że kleszcz zaczyna się dusić, a przez to wymiotować. Skutek będzie taki, że do infekcji dojdzie szybciej. Smarowanie miejsca alkoholem czy lakierem do paznokcie również odpada.

Warto wiedzieć: Jak usunąć kleszcza 

Czasem udaje się nam wyrwać jedynie odwłok kleszcza, a jego głowa i tułów zostają w skórze. Wtedy konieczna jest interwencja lekarska. Zazwyczaj ślad po ukąszeniu kleszcza i zgrubienie na skórze (podobne do tego po ukąszeniu komara) znika po 2 dniach. Gdy jednak zaczerwienienie nie ustępuje, a obrzęk się powiększa, należy udać się do lekarza – albo pierwszego kontaktu albo na pogotowie. Gdy problem zbagatelizujemy, szybko mogą pojawić się dreszcze, drgawki, zaburzenia równowagi i koncentracji, problemy z mową czy chwilowa utrata przytomności.

Zminimalizuj ryzyko ukąszenia przez kleszcza

Zmniejszymy niebezpieczeństwo ugryzienia przez kleszcza, jeżeli zadbamy o odpowiedni strój. Idąc do lasu czy w inne potencjalnie zagrożone miejsca, nawet w upał ubierajmy spodnie z długimi nogawkami i bluzki z długimi rękawami. Zamiast sandałów czy balerin, wybierzmy zakrywające stopy buty, bez dziurek. Skarpety też muszą być, a najlepiej – podkolanówki. Kleszcze wolą naturalne materiały (bawełna, len), ponieważ wtedy swobodniej im się oddycha. Warto więc zaopatrzyć się w odzież ze sztucznych materiałów, np. polaru. Sztuczne tkaniny nie dają jednak gwarancji, że kleszcz nie ominie takiej swoistej bariery.

Tego o kleszczach mogłeś nie wiedzieć

Naukowcy przeprowadzili doświadczenia, aby poznać odporność kleszcza. Okazało się, że dla kleszcza temperatura śmiertelna wynosi minus 10 stopni Celsjusza (w takich warunkach kleszcz był obserwowany przez 3 dni). Jeżeli kleszcz dostał się na nasze ubranie, ale jeszcze nie przeszedł na ciało, skuteczne będzie pranie odzieży w temperaturze minimum 60 stopni.

Polecamy poradnik: Co zrobić, by nie zapraszać kleszczy do ogrodu

Można zarazić się kleszczem w sposób niebezpośredni: pijąc mleko niepasteryzowane lub spożywając przetwory mleczne z takiego mleka, jeśli zostało ono wcześniej zainfekowane wirusem pochodzącym od kleszcza.