Jak pompy ciepła wpływają na środowisko?

Wielu inwestorów zadaje sobie pytanie, czy pompy ciepła są ekologiczne. Dlaczego tak się dzieje?

Wpływ pomp ciepła na zanieczyszczenie powietrza

Pompy ciepła (PC) wykorzystują odnawialne źródła energii (tzw. OZE), przekazując do budynku ciepło czerpane z otoczenia, czyli: atmosfery, gruntu lub wód gruntowych. Nie możemy jednak pominąć faktu, że urządzenia te do pracy muszą być zasilane energią elektryczną. Niestety w Polsce prąd wytwarzany jest w przeważającej części ze spalania węgla (brunatnego i kamiennego). Stąd wpływ PC na środowisko jest dość duży, choćby w porównaniu z instalacjami fotowoltaicznymi czy elektrowniami wiatrowymi.

Elektrownie węglowe – tak powszechne w naszym kraju – są źródłem tzw. emisji wysokiej. Oznacza to, że zanieczyszczenia pyłami (PM2,5 i PM10) czy gazami (CO, NO2, SO2, CO2) trafiają do atmosfery na wysokości powyżej 40 metrów. Oceniając wpływ pomp ciepła na zanieczyszczenie powietrza musimy uwzględnić to, że stężenie szkodliwych substancji w przypadku wysokiej emisji jest o wiele mniejsze niż w przypadku niskiej emisji (uznanej za główne źródło zanieczyszczeń powietrza i przyczynę smogu).

Przeczytaj również na temat: Jaki jest potencjał i prognozowany rozwój farm fotowoltaicznych w Polsce?

– Pompy ciepła są jednym ze sposobów na walkę z niską emisją. Pod tym względem są one bardziej ekologiczne niż choćby popularne kotły gazowe, nie mówiąc o kotłach na paliwa stałe – mówi ekspert marki NIBE. I dodaje: – O ich niewielkim wpływie na zanieczyszczenie powietrza decyduje też wysoki współczynnik wydajności COP (coefficient of performance), który w skrócie mówi nam, ile więcej energii pompa ciepła oddaje, niż pobiera z sieci. Standardem stały się pompy ciepła o współczynniku COP powyżej 4 (np. NIBE F2120). Tymczasem porównywalny w przypadku tradycyjnych źródeł ciepła współczynnik sprawności (określający ilość ciepła, którą wytwarza urządzenie z danej ilości energii doprowadzonej do niego) jest dużo niższy. Na przykład dla kotłów na gaz ziemny kształtuje się on na poziomie 0,95–1,05 (dla najnowocześniejszych kotłów kondensacyjnych), a dla kotłów gazowych na gaz płynny i olejowych osiąga maks. 0,93.

Podsumowując wpływ PC na zanieczyszczenie powietrza, warto zapamiętać, że w miejscu działania pompy nie są emitowane żadne zanieczyszczenia, a emisję spalin w elektrowniach węglowych można obecnie dużo lepiej kontrolować (w dużej mierze dzięki zastosowaniu instalacji zmniejszających zawartość szkodliwych substancji w dymie). Tymczasem zastosowanie tego typu rozwiązań w kotłach domowych jest praktycznie niewykonalne – głównie ze względu na ich ogromny koszt.

Co ważne, inwestor może do minimum ograniczyć wpływ pompy ciepła na środowisko, jeśli zdecyduje się na rozwiązanie hybrydowe polegające na integracji PC z instalacją fotowoltaiczną (czyli panelami PV), która jako OZE wyprodukuje "zieloną energię" nie tylko do zasilania pomp sprężarkowych, ale także urządzeń i sprzętów wykorzystywanych w domu. Dobrze zaprojektowany i wykonany system oparty na PC i PV zapewnia niemal zerowe rachunki za energię i eliminuje emisję dwutlenku węgla oraz innych zanieczyszczeń do atmosfery.

Warto przeczytać: Kiedy sprawdzi się system hybrydowy, czyli pompa ciepła w zestawie z innym źródłem grzewczym

**

Czynnik chłodniczy PC a efekt cieplarniany i niszczenie warstwy ozonowej

Za zagrożenie dla środowiska uznaje się też czynniki chłodnicze stosowane w pompach ciepła. Pierwotnie wykorzystywano freony, które mają negatywny wpływ na warstwę ozonową. Zamieniono je więc na inne czynniki, które nie mają już szkodliwego wpływu na warstwę ozonową, ale są gazami cieplarnianymi o bardzo dużym potencjale ocieplania klimatu. Dlatego naukowcy nie zaprzestają badań nad nowymi czynnikami chłodniczymi.

– Obecnie trwają prace nad wprowadzeniem do oferty NIBE pomp ciepła, w których wykorzystany będzie propan, czyli czynnik oznaczony jako R290. Jest to naturalny czynnik chłodniczy, który nie podlega regulacjom F-gazowym – dodaje Karol Łapiński, menedżer produktu marki NIBE.

Oczywiście o szkodliwości czynnika dla środowiska mówimy w kontekście jego ewentualnego wycieku, a do nieszczelności instalacji może dojść w wyniku nieprawidłowego montażu lub użytkowania PC. Aby uniknąć ryzyka przedostania się szkodliwych czynników do atmosfery, należy przestrzegać zasad prawidłowej instalacji i eksploatacji pompy ciepła oraz dbać o przeglądy szczelności obiegu zamkniętego, w jakim pracuje czynnik chłodniczy. Przy czym montaż urządzenia i jego serwis warto powierzyć specjalistom.

Emisja hałasu przez pompy ciepła

Wśród zagrożeń środowiskowych w przypadku powietrznych pomp ciepła wymieniana jest również emisja hałasu, która może mieć wpływ na bezpośrednie otoczenie człowieka. Jednak warto wiedzieć, że nadmierny hałas emitowany przez PC to najczęściej efekt błędów popełnionych podczas montażu. Nieprawidłowe usytuowanie jednostki zewnętrznej powietrznej pompy ciepła faktycznie może uprzykrzyć życie – szczególnie sąsiadom. Zbyt mała średnica kanałów powietrznych dla pomp ciepła zabudowanych przy budynkach może powodować przenoszenie hałasu do pomieszczeń w budynku. Z kolei zastosowanie zbyt krótkich lub mało elastycznych rur przyłącznych najpewniej doprowadzi do przenoszenia hałasu do budynku poprzez instalację. Tych niekorzystnych zjawisk unikniemy, jeśli zastosujemy się do wytycznych producenta. Jeśli zdarzy się, że zainstalowana pompa generuje hałas wyższy od dopuszczalnego, można wykorzystać takie rozwiązania jak: daszki lub panele ścienne wykonane z materiałów absorbujących hałas oraz osłony stojące o konstrukcji rozpraszającej fale dźwiękowe.

Przeczytaj poradnik: Na co zwrócić uwagę przy wyborze i montażu pompy ciepła, by ograniczyć hałas

Jak widać z powyższej charakterystyki, pompy ciepła faktycznie możemy zaliczyć do przyjaznych dla środowiska. Przemawia za tym również fakt, że urządzenia te są ujęte w programie priorytetowym NFOŚiGW – "Czyste Powietrze", którego celem jest poprawa efektywności energetycznej budynków i wprowadzenie bardziej ekologicznych źródeł ciepła.