Gorczyca – właściwości zdrowotne, uprawa i zastosowanie gorczycy polnej, białej i czarnej

Gorczyca, kojarzona z przyprawą do piklowania lub kiszenia ogórków, ma postać małych nasion o kulistych kształtach. Gorczyca to jednoroczna roślina występująca na większości kontynentów. Kwitnie na żółto (zwykle od końca maja do środka lata), ma ząbkowate liście i średni wzrost – mierzy często pół metra.

Gorczyca dobra na poplon

Gorczyca jest ceniona m.in. ze względu na to, że jest rośliną fitosanitarną. To oznacza, że poprawia stan gleby, w której rośnie. Nie dość, że gorczyca nie oddziałuje szkodliwie na podłoże, to jeszcze jej obecność – jak by nie patrzeć – wychodzi glebie na korzyść, gdyż chroni przed erozją, zmniejsza też prawdopodobieństwo wystąpienia chwastów, szkodników oraz chorób w tejże glebie.

(Pixabay.com)

Rolnicy z tego względu często wykorzystują gorczycę na poplon. Rośliny poplonowe natomiast to rośliny, które wykazują właśnie korzystne oddziaływanie na glebę, podnosząc jej jakość. Ziemia, w której rosną rośliny uprawowe, stopniowo traci swoje walory. Tak dzieje się choćby dlatego, że rośliny czerpią z niej składniki odżywcze. Aby po zbiorze plonów pomóc przywrócić glebie jej dawną jakość, wykorzystuje się wspomniane rośliny poplonowe, w tym gorczycę. Można ją stosować m.in. jako poplon po zbożach, ale odradza się po innych kapustowatych (do tej właśnie rodziny zaliczana jest gorczyca).

Przeczytaj również:Zastosowanie łubinu w ogrodzie jako nawozu zielonego 

Uprawa gorczycy

To nie jest trudne zadanie, nawet dla amatora. Gorczyca lubi słońce i umiarkowaną wilgotność. Roślina wyrasta na większości gleb. Upodobała sobie ziemię o odczynie obojętnym. Dobrze rośnie i rozwija się w glebie gliniasto-piaszczystej, lecz nie samej piaszczystej. Preferuje ziemię bogatą w wapń (z tego powodu, w przypadku gleb kwaśnych wapnowanie jest wymagane). Słabo rośnie na glebach o odczynie kwaśnym, nieprzepuszczalnych oraz na terenach podmokłych. Gorczycę można wysiewać już pod koniec marca i na początku kwietnia. Każde opóźnienie w siewie może oznaczać mniejsze plony.

Gorczyca – przyprawa nie tylko biała

Myśląc o przyprawie, jaką jest gorczyca, zwykle przywołujemy obraz białych czy jasnych nasion gorczycy. Faktycznie, biała gorczyca (inaczej: jasna gorczyca) należy do najpopularniejszych w naszych kuchniach. Ma wyrazisty, chociaż nie pikantny, ale za to gorzkawy smak. Jej koleżanka, gorczyca czarna, jest ostrzejsza w smaku. Istnieje także gorczyca sarepska (ma ona brązowe nasiona), najbardziej wyrazista w smaku. To od niej pochodzi nazwa musztardy sarepskiej. Jest również gorczyca brązowa – i nie jest to wspomniana gorczyca sarepska, chociaż kolor obu jest podobny. Otóż gorczyca brązowa (ta typowa brązowa) smakuje ostrzej od gorczycy białej, ale jednocześnie jest w smaku łagodniejsza niż gorczyca czarna. Mamy również gorczycę polną (inaczej zwaną ognichą). Ona wykazuje jednak właściwości trujące.

Warto przeczytać: 10 najzdrowszych przypraw – sprawdź, jak działają! 

Gorczyca w kuchni

Gorczyca jest nie tylko dodawana podczas kiszenia ogórków. To właśnie nasiona gorczycy, w połączeniu m.in. z octem i cukrem, są podstawowym składnikiem różnych musztard. W dużym stopniu to od gatunku gorczycy (i stopnia zmielenia ziaren) zależy odmiana i smak musztardy. W niektórych językach "musztarda" i "gorczyca" są tym samym słowem.

Gorczyca sprawdza się także przy wyrobie wędlin (np. białej kiełbasy i kiełbasy polskiej). Dodaje się ją do mięs, ryb, bigosu, duszonych warzyw, sosów, sałatek.

(123RF)

Gorczyca – właściwości zdrowotne

Gorczyca dobrze wpływa na nasze trawienie i chroni żołądek, pomagając pozbyć się niestrawności i zaparć. Pilnuje prawidłowej pracy jelit. Pomaga zwalczyć przeziębienie. W tym celu można zafundować sobie np. kąpiel stóp w wodzie z gorczycą. Aby ją przygotować wystarczy do 2 litrów gorącej wody wsypać łyżeczkę mielonej gorczycy. Gdy woda będzie na tyle odpowiednia, aby zamoczyć w niej stopy, należy moczyć je tak długo, aż woda stanie się letnia (uwaga: kto ma żylaki albo choruje na serce, niech sobie jednak tę kąpiel odpuści; podobne zalecenie kieruje się do kobiet ciężarnych). Nasze babki do skarpet wsypywały nasiona gorczycy w celu uzyskania podobnego efektu. W dzisiejszych czasach w wybranych aptekach można kupić skarpety gorczycowe.

Kto narzeka na ból gardła, może podgrzać nasiona gorczycy, owinąć je w materiał i przykładać do bolącego miejsca. To samo sprawdzi się w przypadku bólu głowy czy zatok. Podobne działanie gorczyca wykazuje w wypadku bólów reumatycznych i bolących stawów: nie bez powodu niektórzy kupują gotowe poduszeczki gorczycowe, czyli te, których wypełnienie stanowi gorczyca.

Kolejny poradnik: Anyż gwiaździsty – właściwości i zastosowanie 

Gorczyca jako kosmetyk

Gorczyca sprzyja włosom. Kto nie ma cierpliwości ich zapuszczać, a chce przyspieszyć ich wzrost, może uzyskać taki efekt przy pomocy gorczycy. Trzeba przygotować papkę z 1 łyżeczki gorczycy, 2 łyżeczek oliwy z oliwek, 1 łyżki miodu, 1 jajka i 2 łyżeczek wody. Taki naturalny kosmetyk trzeba nanieść na wilgotne włosy, ale rozprowadzić tylko w okolicy skóry głowy, a nie na całej długości włosów. Gdy minie pół godziny (maksymalnie 45 minut), maseczkę należy spłukać, a włosy umyć szamponem. Trzeba jednak uważać, gdyż niektóre uczulone osoby, po zastosowaniu takiego naturalnego kosmetyku, mogą skarżyć się na swędzenie głowy.