Dziwaczek jalapa – nie tylko nazwa rośliny jest dziwaczna

Dziwaczek (a dokładniej: dziwaczek jalapa) to roślina jednoroczna, rzadziej dwuletnia. Przywędrowała do nas aż z Meksyku i dobrze w naszych warunkach się przyjęła. Istnieje ponad 40 gatunków dziwaczka na świecie, a mimo to uprawiany jest przeważnie jeden – wspomniany dziwaczek jalapa. Czasem osiąga nawet 1 metr wysokości. – Dziwaczki są rozgałęzione już od nasady – mówi Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. – Łodygi mają grube i sztywne, ale nie zdrewniałe. Liście są zielone, owalne lub zaostrzone.

Kwiaty jak pachnące trąbki

Dziwaczek kwitnie wtedy, gdy inne rośliny są już w pełnym rozkwicie. Ten okres przypada na drugą połowę lipca, sierpień, do początku września. Czasem przetrwają do pierwszych, październikowych przymrozków. Nie tylko sezon kwitnienia dziwaczka jest rzadko spotykany. – Kształt kwiatów też nie należy do najpopularniejszych – podkreśla ogrodnik. – Mają one bowiem kształt rurek, przypominają trąbki albo lejki.

 Ona też zachwyca: Juka kalifornijska, czyli nietypowa trawa z dzwoneczkami 

Zaskakujące kolory kwiatów

Kolory kwiatów są różnorodne, od żółtych, przez pomarańczowe, różowe, czerwone do kremowych, białych, a nawet fioletowych. - Wielokolorowe czy pstrokate, choćby z obwódkami innej barwy też się zdarzają – dodaje Mikietyński. - Czasem, gdy wysiewamy nowe dziwaczki przykładowo z nasion rośliny, które kwitła na żółto, otrzymujemy zupełnie inna barwę kwiatów, np. czerwoną albo różową, z kropkami. Bywa, że na jednej łodydze kwitną kwiaty w paru kolorach.

Nocne kwitnienie

To m.in. dlatego roślina zwana jest dziwaczkiem. Jest także inny powód: pozostałe kwiaty, krzewy, byliny czy drzewa lubią słońce, natomiast dziwaczek – odwrotnie. - Preferuje cień i półcień – zaznacza nasz ekspert. – To dlatego jego kwiaty otwierają się bardzo wcześnie rano i późnym popołudniem lub wieczorem, gdy słońce nie świeci już tak intensywnie. Często kwitną całą noc i wówczas intensywnie pachną, a potem, rano, przekwitają. Kwiaty dziwaczka zapylane są przez ćmy, które przecież latają w nocy. Słodki zapach je przyciąga.

Świecący kwiat

A propos nocy: niektórzy utrzymują, że wybrane odmiany dziwaczka godzinami świecą w nocy. Zjawisko to nazywamy fluorescencją. To dlatego dziwaczek zyskał przydomek świecącego kwiatu. Blask od niego bijący po zmierzchu (zwłaszcza, jeśli kwiaty są żółte) dostrzeżemy jednak dopiero, gdy kwiat poddamy działaniu promieniowania ultrafioletowego. Podobne właściwości posiada bluszcz kurdybanek.

 Przeczytaj również: Bluszczyk kurdybanek, zwany leczniczą bombą i rośliną żołnierzy 

Warunki dobre dla dziwaczka

Dziwaczek najlepiej rośnie i się rozwija w żyznej, próchniczej, wilgotnej glebie o odczynie obojętnym. Sprzyja mu nawożenie kompostem oraz nawozami o działaniu rozłożonym w czasie. Jest dosyć odporną byliną na suszę. Nadmiaru słońca nie lubi, ale jest ciepłolubna.

Rozmnażanie dziwaczka

Dziwaczki mają dużo nasion, dzięki czemu nie ma problemu z ponownym rozmnożeniem roślin. - Nasiona, które zebraliśmy jesienią, przez zimę najlepiej jest przechowywać w piwnicy albo innym ciemnym pomieszczeniu, w którym jednak powinna panować dodatnia temperatura – informuje Jarosław Mikietyński. – Wysiewa się je na początku wiosny najpierw do donic lub korytek, a potem, gdy już mamy pewność, że przymrozków nie będzie, po połowie maja, można młode byliny zasadzić w ogrodzie. Najlepiej zachować odstępy w ziemi nie mniejsze niż 40 centymetrów. To dlatego, że dziwaczek szybko się rozrasta i na długość, ale też na szerokość.

Podział korzeni to drugi sposób rozmnażania dziwaczka. – Jesienią usuwamy nadziemną część rośliny, a tę, która rosła pod ziemią, wykopujemy i zimą przechowujemy np. w piwnicy, dodatkowo może być przysypana przykładowo torfem – tłumaczy nasz rozmówca. – W połowie maja będzie można ją zasadzić na działce.

Dziwaczek jest raczej odporny na choroby oraz szkodniki. Gdy przez dłuższy czas ma nadmiar wilgoci, może natomiast pojawić się pleśń, którą należy zwalczyć opryskiem.