Dom z bali: konstrukcja, materiały, instalacje

Drewniany dom, najlepiej z świerszczem za kominem to kwintesencja sielskości, również w bardzo nowoczesnym wydaniu. Do tego taras wychodzący na ogród pełen kwiatów i wieczory przy gitarze: - Żeby docenić urodę i zalety mieszkania w takim domu, trzeba kochać drewno – ocenia Andrzej Rybski, producent domów drewnianych – To nie jest dom dla każdego, choć trzeba powiedzieć, że mieszkanie w nim jest przyjemne i bardzo zdrowe, bo drewno świerkowe jest naturalnym jonizatorem powietrza.
W domu drewnianym panuje specyficzny mikroklimat, bo sam budulec neutralizuje niekorzystne dla człowieka jony dodatnie, wytwarzane między innymi przez urządzenia elektryczne, jonizując powietrze ujemnie, co poprawia wydolność układu oddechowego, zdolność koncentracji, jakość snu.
Zanim jednak zamieszkamy we własnej drewnianej siedzibie, warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę decydując się na projekt, wykonawcę i materiały.

Przeczytaj również: Dom w zgodzie z naturą

Bala bali zapewne nierówna, więc nie każdy rodzaj drewna znajdzie zastosowanie w tej technologii. Przede wszystkim sięgamy po drewno drzew iglastych: sosnę, świerk, modrzew, zawierające garbniki doskonale konserwujące drewno. Ten ostatni, najbardziej szlachetny jest zarazem najdroższy. Sosna z kolei - najtańsza – traci barwę i jest dość miękka, najmniej trwała. Pośrodku stawki mamy świerk: drzewo o dużej gęstości, nie ciemniejące pod wpływem warunków atmosferycznych, zachowujące spójną strukturę i naturalny słomkowy kolor: - Najczęściej sięgamy po świerk sprowadzany ze Skandynawii, który zachowuje bardzo dobre parametry przez wiele lat.- wyjaśnia A. Rybski – Choć najlepszym materiałem jest oczywiście modrzew, niezwykle trwały, nie wymagający przy tym najmniejszej nawet impregnacji. Napotkać można w Polsce modrzewiowe dworki stawiane parę wieków temu, nadal piękne i dobrze zachowane, bo trwałość wzniesionych z tego drewna budynków sięga 300-400 lat.

Obok rodzaju zastosowanego drewna, kluczowe znaczenie ma grubość bali oraz ich wilgotność. Największą stabilność gwarantują bale o średnicy 8-12 cm. Te grubsze, choć na pewno bardziej efektowne, wykazują większe tendencje do pękania i wykrzywiania, w większym stopniu pracują.
Również odpowiednio sezonowane i wysuszone drewno zapewnia większą stabilność konstrukcji. Wilgotność na poziomie 12-16% jest optymalna i daje pewność, że budynek nie będzie pracował w sposób nadmierny, jak przy drewnie zbyt wilgotnym, narażonym na pęknięcia, albo zbytnio wysuszonym, które chłonąc wodę z powietrza będzie pęczniało. Wybudowany z takich materiałów budynek można wykańczać od razu, nie czekając, aż drewno „osiądzie", jak będzie to miało miejsce przy budulcu gorszej jakości.

Piękny wygląd zapewniają dodatkowo odpowiednio nałożone środki konserwujące – wysokiej jakości akryle wodne, odporne na warunki zewnętrzne i promieniowanie UV, chroniące drewno nawet przez 10-15 lat. Oprócz jakości, istotny jest sposób aplikacji: na warstwę gruntującą nakładamy, warstwę podkładową i dwie warstwy nawierzchniowe nałożone metodą hydrodynamiczną, czyli pompą: równomiernie, bez smug i zacieków.

To może Cię zainteresować: Domy drewniane w opinii Polaków

Domy z bali wznosi się w technologii wieńcowo-węgłowej. Polega ona na naprzemiennym układaniu belek,które zachodzą na siebie w połowie, a na ich końcówkach belek są wykonywane są specjalne czopy, które zapewniają stabilność budynku i dobrą szczelność narożników. Odpowiednio ułożone belki sprawiają, że konstrukcja jest bardzo dobrze zblokowana na narożnikach, a przez to szczelna i stabilna. Również wewnętrzne ściany działowe są budowane w tej samej technologii, a z ścianami zewnętrznymi łączy się je za pomocą węgłów, uzyskiwanych przez łączenie belek na pióro – wpust.
Technologia pozwala na bardzo szybką budowę, bo dom parterowy o powierzchni 120 m kw można postawić do stanu surowego już w ciągu tygodnia, do stanu deweloperskiego w cztery tygodnie. W osiem tygodni można mieć dom wykończony pod klucz. Trzeba jednak spełnić pewne warunki. Przede wszystkim wszystkie dostarczone na plac budowy elementy muszą zostać wykonane w zakładzie produkcyjnym, czyli pod dachem, na specjalistycznych maszynach służących do wykonywania połączeń węgłowych w sposób precyzyjny, gwarantujący szczelność i stabilność konstrukcji.
Tę ostatnią cechę osiąga się nadto przez zastosowanie wewnętrznego rusztu drewnianego. Ten dodatkowy „szkielet" odgrywa dwojaką rolę: wzmacnia konstrukcję i podtrzymuje wewnętrzną izolację termiczną: - Budynki drewniane zawsze pracują, ale przy zastosowaniu technologii rusztu wewnętrznego stabilizujemy naprężenia w drewnie – wyjaśnia Andrzej Rybski – Do tego dochodzą takie elementy jak specjalne stalowe ankry ze sprężynami, montowane w narożnikach, które sprawiają, że choć drewno pracuje, idzie do góry, to napotyka ograniczenie. Zaś w ruszcie wewnętrznym stosuje się specjalne długie otwory o kształcie fasolki, którymi mocuje się konstrukcję wewnętrzną do zewnętrznej. Te praktykowane od wielu lat metody gwarantują, że budynek nie będzie osiadał, czy pękał - zapewnia nasz rozmówca.

Drugie zadanie rusztu wewnętrznego polega na utrzymywaniu izolacji cieplnej, którą w budynkach z bali wykonuje się od środka. Choć drewno samo w sobie jest materiałem ciepłym i dobrze izolującym, w technologii wieńcowo-węgłowej stosuje się również dodatkowe ocieplenie, dodatkowo zwiększające izolacyjność akustyczną. Na ruszt drewniany układa się warstwę izolacyjną o grubości 10 cm, wykonaną z wełny mineralnej lub drzewnej, celulozy, bądź korka. Kolejna warstwa to wiatroizolacja, którą przykrywa płyta OSB. Na koniec montuje się płyty gipsowo-kartonowe. Zamiast płyt OSB i g-k zamiennie stosuje się też wykończenie drewniane z desek szerokością odpowiadających balowi zewnętrznemu. Na co zwrócić uwagę na tym etapie budowy? Przede wszystkim na układ warstw, grubość izolacji, a także jakość materiałów, posiadane przez nie atesty. Odpowiednio wykonana izolacja i szczelne węgła wykluczają jakiekolwiek nietrwałe w swej istocie łatanie sylikonem. Po prostu nie ma takiej potrzeby.

Krótkim terminom realizacji sprzyja możliwość zastosowania tzw. fundamentów lekkich, czyli płyty fundamentowej samonośnej.

Ciekawy artykuł: Zastosowanie drewna przy budowie domu

Budynki z bali cechuje mała bezwładność cieplna, co oznacza, że latem powoli się nagrzewają, a zimą wolno wychładzają. Efekt wzmacniają odpowiednio dobrane okna: trzyszybowe o współczynniku przenikania U=0,7, a co równie istotne – o niewielkiej powierzchni. Jedynymi dużymi przeszkleniami w domu drewnianym są drzwi tarasowe.

- W wykonanym z należytą starannością budynku zużycie energii cieplnej nie przekracza 200 W/mkw na rok – wyjaśnia Andrzej Rybski – Wystawiamy certyfikaty energetyczne o tym zaświadczające. Zakładając, że budynek wielkości 120 m kw ogrzewamy energią elektryczną i w taki sposób też grzejemy wodę, zapłacimy za ogrzewanie i c.w.u. nie więcej niż średnio 400 zł miesięcznie. Jest to średnioważona roczna, wiadomo więc, że koszt wyższy będzie zimą, a niższy latem.
Nasz rozmówca poleca w niewielkich domach założenie instalacji grzewczej elektrycznej z matami oporowymi do ogrzewania podłogowego w łazience i kuchni oraz grzejnikami konwektorowymi z nadmuchem i regulatorem w pozostałych pomieszczeniach. Alternatywnie wydajne będzie ogrzewanie kominkowe, bądź gazowe dwufunkcyjne piece kondensacyjne.

Wbrew obiegowej opinii, wcale nie tak łatwo spalić drewniany dom. Gęste, strugane na gładko drewno nie daje ogniowi wielkich szans, bo nawet nie bardzo ma się jak rozprzestrzeniać na wygładzonej powierzchni. Dodatkowo drewno impregnuje się impregnatami na bazie soli borowych, zapobiegającymi rozprzestrzenianiu się ognia. W środku zaś stosuje się specjalne farby akrylowe zawierające utwardzacze, gwarantujące, że nawet polane benzyną i podpalone, ściany nie zajmą się ogniem co najmniej przez 30 minut.

Ryzyko zapłonu minimalizuje dodatkowo odpowiednio wykonana instalacja elektryczna, w zgodzie z normami europejskimi. Każdy obwód zaopatrzony zostaje w zabezpieczenia różnicowo-prądowe i przeciwprzeciążeniowe, dzięki czemu nawet w sytuacji, gdy dojdzie do zwarcia, dochodzi do natychmiastowego automatycznego odcięcia zagrożonego obwodu. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych przewodów elektrycznych o odpowiedniej rezystancji i potrójnej, samogasnącej izolacji, nie ma potrzeby układania kabli dodatkowo w rurach.

Na dom budowany w technologii wieńcowo-węgłowej położyć możemy praktycznie każdy rodzaj pokrycia, ale kierując się estetyką, pod uwagę weźmiemy dwa: dachówkę ceramiczną i strzechę. Ta ostatnia jest niestety droga i wymaga dość częstych zabiegów konserwacyjnych. W porównaniu z nią dachówka – karpiówka lub zakładkowa – jest praktycznie bezproblemowa. Do tego rynny miedziane lub ze stopu tytan – cynk, drewniane okna i kamienne lub z blachy cynkowanej parapety.
Co jeszcze dodaje domom z bali niepowtarzalnego uroku? Okiennice – różniące się między sobą w zależności od regionu, a także dodatkowe ozdobniki, jak kroksztyny i winpergi. Te pierwsze to odpowiednio profilowane wystające ze ściany belki stropowe. Winpergi zaś to ozdobne drewniane elementy w kształcie trójkąta montowane u szczytu budynku.

Przeczytaj również: Montaż drzwi w domu drewnianym