Spis treści
Jak „skutecznie” zapisać mieszkanie komuś z rodziny oraz osobie niespokrewnionej?
Zawsze zachęcam do tego, aby swoim majątkiem na wypadek śmierci rozporządzać testamentem notarialnym. Po pierwsze, będzie on wpisany do notarialnego rejestru testamentów, więc mamy pewność, że nikt go nie ukryje ani nie zniszczy. Po drugie, notariusz sporządzi testament w taki sposób, żeby nikt nie podważył jego ważności – ani co do sposobu rozporządzenia mieniem, ani co do tego, czy byliśmy w stanie wystarczającym do podjęcia świadomej decyzji w zakresie rozporządzenia naszym majątkiem.
Można też skorzystać z innych form testamentu, jak choćby testament ręczny, ale warto po niego sięgnąć tylko w sytuacji, w której nie możemy skorzystać z usług notariusza. Ogólnie testament jest jedynym sposobem rozporządzenia, które stanie się skuteczne w chwili naszej śmierci. Oczywiście możemy także dokonać darowizny za życia lub jeśli nie zrobimy żadnej z tych czynności, nasze mieszkanie przypadnie po prostu spadkobiercom ustawowym. To samo wydarzy się, jeśli wybrany przez nas spadkobierca nie dożyje otwarcia spadku lub nie przyjmie spadku.
Jakie mieszkanie można przekazać w testamencie?
W testamencie możemy przekazać wyłącznie nieruchomość, której jesteśmy właścicielami. Będzie to dotyczyć mieszkania będącego naszą pełną własnością lub spółdzielczego prawa do lokalu. Warto pamiętać, że nie możemy przekazać spadkobiercom lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu, bo jest on bardziej formą wieczystego najmu niż własności. To samo dotyczy lokali komunalnych czy socjalnych. Pod pewnymi względami w tym stosunku będą mogły pozostać osoby, które mieszkały z nami w chwili śmierci, ale nie oznacza to, że staną się właścicielami.
Na marginesie warto dodać, że w polskim systemie prawnym w testamencie nie można zapisać konkretnego składnika majątku, na przykład mieszkania, wybranej osobie – wskazuje się tylko, kto ma otrzymać cały majątek lub procentowy udział w spadku. Jednak istnieje możliwość tzw. zapisu windykacyjnego, który pozwala przekazać konkretną rzecz (jak mieszkanie czy samochód) wybranej osobie. Taki zapis można jednak sporządzić wyłącznie u notariusza w formie aktu notarialnego. Dzięki temu osoba wskazana w zapisie windykacyjnym od razu staje się właścicielem tej rzeczy w chwili otwarcia spadku, czyli po śmierci spadkodawcy.
Czy taki spadek trzeba przyjąć i co w sytuacji, gdy mieszkanie jest zadłużone?
W ciągu pół roku od chwili, w której dowiedzieliśmy się o śmierci spadkodawcy, możemy zdecydować o:
- przyjęciu spadku wprost,
- odrzuceniu spadku,
- lub przyjęciu go z dobrodziejstwem inwentarza.
Po upływie pół roku możemy już tylko przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza, więc nie jest możliwe już odrzucenie spadku.
Jeżeli mieszkanie albo w ogóle majątek spadkodawcy jest zadłużony, a przyjmiemy spadek wprost – odpowiadamy całym odziedziczonym majątkiem oraz swoim majątkiem za długi spadkowe, aż do wysokości tych długów.
Jeśli przyjmiemy spadek z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiadamy za długi spadku wyłącznie do wartości czynnej spadku – innymi słowy, jeśli odziedziczymy mieszkanie warte 500 000,00 PLN, a długi spadkowe wyniosą 700 000,00 PLN, to i tak będziemy odpowiadać tylko do kwoty odziedziczonej, czyli 500 000,00 PLN.
Jeśli odrzucimy spadek, nie przechodzą na nas długi spadkowe, ale również i składniki majątkowe wchodzące do spadku.
Jakie opłaty lub podatki oraz formalności wiążą się z odziedziczeniem mieszkania?
Wszystko zależy od stopnia pokrewieństwa. Jeżeli odziedziczyliśmy spadek po rodzicach, rodzeństwie czy dzieciach – wówczas pod pewnymi warunkami jesteśmy zwolnieni z podatku od spadku. Warunkiem koniecznym – i to niezwykle ważne – jest złożenie w ciągu pół roku od chwili nabycia spadku deklaracji podatkowej na formularzu SD-Z2. Jeżeli nie dopełnimy tych formalności, będziemy zmuszeni zapłacić podatek, który może wynieść nawet 20 % wartości spadku.
Aby nabyć spadek, mamy dwie drogi – notarialny akt poświadczenia dziedziczenia lub sądowe stwierdzenie nabycia spadku.
Co do zasady prostszym i dużo szybszym rozwiązaniem (choć trochę droższym) jest wizyta u notariusza – myślę, że to kwestia kilkuset złotych łącznie. Jeśli z różnych przyczyn, np. konfliktu pomiędzy spadkobiercami, nie możemy zrobić tego notarialnie – musimy złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. To koszt około 100 złotych.
adw. Karolina Pilawska
Pilawska Zorski Adwokaci
