Według danych z raportu Światowego Funduszu na rzecz Przyrody (WWF) w 2018 roku przeciętny Polak wyprodukował ok. 100 kg plastikowych odpadów i wykorzystał niemal 500 foliowych torebek. Co więcej, szacuje się, że w przeciągu ostatnich 50 lat ilość plastikowych odpadów wzrosła o prawie 300 mln ton. Jako że w naturze nic nie ginie – wszystko to, czego się pozbywamy prędzej czy później i tak trafia z powrotem na nasze stoły. Sposobem na to, by ograniczyć konsekwencje nadprodukcji plastikowych wyrobów jest styl życia Zero Waste.
Co to jest Zero Waste?
W dosłownym tłumaczeniu z j. angielskiego zero waste oznacza tyle co „zero marnowania" lub „zero odpadów". Ruch ten polega na dążeniu do ograniczenia wytwarzania odpadów poprzez odpowiedzialną konsumpcję towarów, ponowne wykorzystanie, odzysk i recykling. Idea Zero Waste ma na celu ochronę środowiska naturalnego (w tym wody, powietrza i ziemi) przed ich skażeniem produkowanymi odpadami.
Dlaczego właściwie plastik jest aż tak szkodliwy?
Produkcja tworzyw sztucznych wzrosła dynamicznie po II wojnie światowej i od tamtej pory plastik to podstawowy surowiec do wytwarzania towarów i opakowań. Do głównych problemów związanych z plastikiem zalicza się problematyczną utylizację oraz negatywny wpływ na ludzi i zwierzęta.
Jak wynika z raportu przygotowanego przez fundację Ellen MacArthur i firmę McKinsey, w 2050 r. masa plastikowych odpadów w oceanach przewyższy masę pływających w nich ryb. Już obecnie między Kalifornią a Hawajami istnieje niemal 3,5 mln ton pływających tworzyw sztucznych. Odpady te nazwane Wielką Pacyficzną Plamą Śmieci, pod wpływem promieniowania słonecznego rozpadają się na gęstą wodną zawiesinę. Plastikowe odpady występują również w Bałtyku.
Co sprawia, że plastik jest dla nas tak szkodliwy? Otóż rzecz w tym, że chemikalia dodawane do tworzyw sztucznych, tj. chlorek winylu, dioksyny czy benzen zaliczają się do trwałych zanieczyszczeń organicznych, uważanych na jedne z najbardziej szkodliwych toksyn na kuli ziemskiej. Związki te stanowią poważne zagrożenie dla morskich ekosystemów, gdyż plastikowe produkty przedostają się do tkanek organizmów morskich, a w końcu trafiają również do organizmów ludzi.
Polecany artykuł: 10 pomysłów na ponowne wykorzystanie butelek PET
Czym się różni Zero Waste od recyklingu?
Znany wszystkim nam recykling to inaczej odzysk surowców z produktów odpadowych i ponowne ich wykorzystanie do produkcji nowych towarów. Metoda ta koncentruje się głównie na problemie ilości śmieci, nie zaś na przyczynach ich powstawania. Koncepcja Zero Waste z kolei ma na celu wyeliminowanie odpadów, które po kosztownych procesach sortowania i oczyszczania są kierowane do recyklingu. Jest to forma optymalizacji dotychczasowych działań recyklingowych wykorzystująca innowacyjne metody w celu zmniejszenia ilości odpadów.
Zero Waste w domu – co możesz zrobić?
Efekty wprowadzenia w życie filozofii Zero Waste nie będą widoczne od razu. W dłuższej perspektywie z pewnością jednak zaoszczędzimy pieniądze, ograniczymy marnotrawstwo żywności i zbędnych produktów. Zmiany nie muszą być radykalne, ważne jednak, aby systematycznie i wytrwale wprowadzać je w życie.
1. Starajmy się robić przemyślane zakupy, a najlepiej jeśli zaczniemy je planować i sporządzać listy potrzebnych rzeczy. Unikajmy kupowania na zapas i ograniczajmy zachcianki.
2. Ponownie wykorzystujmy rzeczy, których nie potrzebujemy lub nie spełniają one już swoich funkcji. Przykład? Ubrania, których nie nosimy możemy pociąć na kawałki i wykorzystać jako ściereczki do czyszczenia; z plastikowych butelek wykonamy mini szklarnię, oryginalną doniczkę na kwiaty albo pojemnik na produkty sypkie. Możliwości jest mnóstwo, wystarczy odrobina kreatywności.
3. Nie marnujmy jedzenia! Blisko 1/3 produktów spożywczych jest wyrzucana do śmieci... Unikajmy tego planując zakupy i wykorzystując resztki jedzenia. Najlepiej bowiem kupować i gotować tylko tyle, ile jesteśmy w stanie zjeść. Jak więc uniknąć marnotrawienia jedzenia? Oto kilka przykładów:
- pieczywo: świeże pieczywo możemy zamrozić, suche bułki zetrzeć na tarce, a z czerstwego pieczywa wykonać pyszne tosty francuskie;
- mięso: resztki pieczeni wykorzystujmy do kanapek, a kawałki wędlin czy kiełbas – do zapiekanek lub pizzy; mięso pozostałe po gotowaniu bulionów możemy przerobić na pasztet;
- ziemniaki: z ugotowanych ziemniaków wykonamy np. kopytka, kluski, knedle czy też babkę ziemniaczaną;
- owoce i warzywa: z lekko przejrzałych owoców ugotujemy kompot, a warzywa wykorzystamy do przyrządzenia zupy kremu;
- ser: resztki sera zużyjemy do zapiekanek, tostów lub do przygotowania sosu serowego;
- ciastka: resztki ciastek można użyć jako podstawę np. do sernika na zimno.
4. Zacznijmy kompostować! Odpadki spożywcze, których nie możemy już inaczej przetworzyć mogą trafić do kompostu. Niewielki kompostownik założymy w ogrodzie, na balkonie a nawet... w swoim mieszkaniu. Odpowiednio utrzymywany, wbrew pozorom, nie będzie źródłem nieprzyjemnych zapachów w domu.
5. Zrezygnujmy z plastikowych toreb! Zamiast tego wykorzystujmy koszyk, torby materiałowe lub torby na kółkach. Większe owoce kupujmy luzem, starajmy się nie używać osobnych foliówek do każdego rodzaju owoców czy warzyw. Jeśli to możliwe, prośmy w sklepach o umieszczenie produktu bezpośrednio w przyniesionym przez nas opakowaniu lub torbie.
6. Naprawiajmy rzeczy zamiast je wyrzucać! Szewc, kaletnik czy zegarmistrz to profesje, które wracają to łask, a ich usługi są dość tanie. Wspierajmy zatem lokalnych rzemieślników i korzystujmy rzeczy dopóki są one sprawne.
7. Unikajmy jednorazowych rzeczy. Plastikowe sztućce, serwetki czy kubki to rzeczy, które możemy zastąpić tymi wielokrotnego użytku.
Łazienka Zero Waste
Produkty chemiczne potrzebne do utrzymania łazienki w czystości, szereg kosmetyków w plastikowych opakowaniach, a także ilość jednorazowych produktów higienicznych sprawiają, że łazienka to chyba najmniej przyjazne środowisku pomieszczenie w naszych domach. Poniżej kilka pomysłów na to, jak to zmienić:
1. Metalowa maszynka do golenia
Warto wymienić jednorazowe maszynki do golenia na metalowe, dokładnie takie, jakie mieli kiedyś nasi dziadkowie. Są trwalsze, bardziej ekonomiczne i bardziej przyjazne środowisku, niż te plastikowe.
2. Bambusowe szczoteczki do zębów
Drewniane akcesoria do higieny osobistej są tak samo skuteczne, jak te z tworzywa sztucznego, a rozłożą się w znacznie krótszym czasie.
3. Kosmetyki w szklanych opakowaniach
Na rynku kosmetycznym dostępny jest szeroki asortyment produktów, wśród których z pewnością znajdziemy kosmetyki w ekologicznych opakowaniach. Wybierajmy najlepiej te wykonane ze szkła, które łatwo powtórnie wykorzystać.
4. Papier toaletowy z recyklingu
Może nie wygląda zbyt estetycznie, ale za to jest tani i ekologiczny. Papier z recyklingu najczęściej sprzedawany jest na sztuki i nie posiada dodatkowego opakowania wykonanego z plastiku.
5. Ocet i soda oczyszczona do sprzątania
Mało kto wie, że te dwa produkty mogą całkowicie zastąpić znane i popularne produkty do sprzątania. Tymczasem octem i sodą oczyszczoną można skutecznie i do tego niewielkim kosztem wysprzątać całą łazienkę. Regularne wykorzystywanie octu do czyszczenia pomaga uniknąć osadzania się kamienia na armaturze. Uporczywe zabrudzenia, takie jak te na wannie, usunie pasta z sody oczyszczonej i szarego mydła.
Wymienione zasady bynajmniej nie sprawią, że przestaniemy produkować odpady. Jednak im więcej nawyków wprowadzimy w życie, tym bardziej przyczynimy się do ograniczania zanieczyszczeń środowiska i staniemy się bardziej świadomymi konsumentami.
Zobacz też: Ocet w domowych porządkach. Co wyczyścisz octem?
