Tradycje świąteczne w Czechach

Zwyczaje wigilijne

W Wigilię, aż do wieczoru, obowiązuje ścisły post. Dzieciom obiecuje się, że jeśli będą przestrzegać postu, zobaczą złote prosiątko. Do wspólnej wieczerzy Czesi zasiadają, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazda. Na stole wigilijnym nie może zabraknąć zupy rybnej, sałatki ziemniaczanej, smażonego karpia czy grzybowego kuby. Pod talerze kładzie się kilka łusek karpia, które mają zapewnić wszystkim dostatek pieniędzy przez cały nadchodzący rok. Na stole powinno znaleźć się dodatkowe nakrycie dla niespodziewanego gościa. Zgodnie z kolejną tradycją, której przestrzega wiele czeskich rodzin, nie należy odchodzić od stołu wigilijnego podczas wieczerzy. Ten, kto wstanie przed zakończeniem posiłku, może bowiem nie dożyć następnych świąt. Ulubionym zwyczajem jest krojenie jabłek. Jeśli w przekrojonych połówkach zobaczymy pośrodku kształt gwiazdki, będziemy zdrowi przez cały rok, krzyżyk natomiast zwiastuje chorobę. Prezenty w Czechach przynosi Jezusek. Zostawia je pod choinką 24 grudnia wieczorem.

Świąteczne cukroví

Tradycyjnym świątecznym rytuałem jest pieczenie tradycyjnych ciasteczek, tzw. cukroví. Od dawnych czasów czeskie gospodynie pieką na święta rogaliki waniliowe i inne malutkie ciasteczka o najrozmaitszych kształtach. Tradycyjne ciasteczka przygotowywane są już od końca listopada i przechowywane w pudełeczkach aż do świąt, odpowiednio zabezpieczone przed domowymi łasuchami.

Ciasteczka, które znamy do dziś, zaczęto wypiekać na początku XIX wieku, początkowo w najbogatszych domach. Do popularnych należały na przykład ciasteczka o nazwie przyjaciel domu, przygotowywane z mąki krupczatki, cukru, anyżu, jajek, kandyzowanych owoców i orzechów. Zaraz po upieczeniu ciasto twardniało, więc trzeba je było pokroić na cienkie płatki, które i tak były postrachem zębów starszych członków rodziny. Podobno, w porównaniu do innych słodkich przysmaków, ciasteczka te znikały ze stołu najwolniej i niektórzy złośliwie twierdzili, że dlatego zasłużyły sobie na nazwę przyjaciela domu: często pozostawały w domu jeszcze po świętach.

Z podobnych składników przygotowywano tak zwaną wigilijną muzykę: w wodzie moczono gruszki i jabłka, pokrojone na krążki i suszone śliwki, które następnie gotowano z dodatkiem goździków, cynamonu, rodzynków i migdałów, posłodzone miodem i zagęszczone startym piernikiem. Zależnie od zamożności gospodarstwa domowego, do deseru dodawano sok z cytryny i rum.

Popularne były także domowe karmelki. W rondelku karmelizowano cukier, dodawano kawę, mleko lub śmietanę, masło i wanilię. Masę powoli podgrzewano, stale mieszając, aż zgęstniała, przelewano do natłuszczonej formy, pozostawiano do stężenia i następnie krojono na kawałeczki. Powstałe cukierki pakowano w kolorowe papierki i kładziono na stół lub wieszano na choince.

Zgodnie z tradycją, na świątecznym stole powinno się znaleźć siedem rodzajów ciasteczek. Jedne gospodynie przestrzegają tego zwyczaju, inne pieką kilka ulubionych smaków, a niektóre szykują nawet dwadzieścia różnych gatunków ciasteczek. Receptury przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Niektórzy wolą eksperymentować z nowymi przepisami, jednak od lat niezmiennie do najpopularniejszych należą rogaliki waniliowe, niedźwiedzie łapki, rogaliki orzechowe, orzeszki nadziewane kremem, koszyczki, gniazda os czy imbirki.

Warto spróbować także ciasteczek Masaryka. Pierwszy prezydent Czechosłowacji, T.G. Masaryk, uwielbiał słodkie, świąteczne przysmaki, szczególnie ciasteczka z orzechami, które piekła jego mama. Przygotowuje się je łatwo i szybko, smakują przepysznie. Potrzebujemy 180 gramów orzechów włoskich (można użyć także laskowych), 300 gramów mąki, 100 gramów cukru pudru, 200 gramów masła, 1 żółtko, cukier puder i cukier waniliowy do posypania. Orzechy moczymy przez dwie godziny w letniej wodzie, aby zmiękły. Po tym czasie siekamy, mieszamy z pozostałymi składnikami i wyrabiamy ciasto. Z ciasta formujemy kilka wałeczków o średnicy około 4 cm. Owijamy folią spożywczą i wkładamy do lodówki, najlepiej na całą noc, ewentualnie na pół godziny do zamrażalnika. Po tym czasie kroimy na kółka o szerokości pół centymetra, kładziemy na blachę i pieczemy w temperaturze 170°C, aż się zarumienią. Jeszcze ciepłe, obtaczamy w cukrze pudrze wymieszanym z cukrem waniliowym.

Jeśli chcecie spróbować najpopularniejszych czeskich ciasteczek świątecznych, polecamy łatwy przepis na kruche rogaliki waniliowe. Potrzebujemy 100 gramów cukru pudru, 420 gramów mąki, 340 gramów masła, 160 gramów mielonych orzechów włoskich i szczyptę soli. Ze składników wyrabiamy gęste ciasto, które pozostawiamy na noc w lodówce. Następnego dnia z ciasta formujemy rogaliki, pieczemy w piekarniku nagrzanym do 180 °C i obtaczamy w cukrze pudrze z wanilią. Smacznego!

Szopki betlejemskie

Kryształowe, z piernika, drewniane, ze słomy, a nawet szklane... Zapraszamy na wirtualną wycieczkę szlakiem oryginalnych szopek betlejemskich w Czechach.

Czeskie szopki betlejemskie są znane na całym świecie. Tutejsze tradycje ich wykonywania sięgają XVI wieku i są nadal żywe. Największą na świecie ruchomą szopkę ludową Krýzovy jesličky, monumentalne dzieło mistrza pończoszniczego Tomasza Krýzy (1838-1918), wpisaną do Księgi Rekordów Guinnessa, znajdziemy w mieście Jindřichův Hradec (137 km na południe od Pragi). Szopka, składająca się z prawie 1400 figurek, była tworzona przez ponad 60 lat!

W Muzeum Szopek w Třebechovicach pod Orebem (39 km od Kudowy- Zdroju) znajdziemy ponad 400 eksponatów, wykonanych z najróżniejszych materiałów, pochodzących ze wszystkich regionów Czech. Najcenniejszym z nich jest tak zwana Szopka Probošta, unikatowa ruchoma szopka wykonana przez rzeźbiarzy ludowych Josefa Probošta, Josefa Kapuciána i autora mechanizmu Josefa Frimla. Jest to jedyna szopka w Czechach uznana za narodowy zabytek kultury. Dzieło, łącznie z mechanizmem, zostało wykonane z drewna ponad sto lat temu. Na powierzchni 7x3x2 metry znajduje się ponad 2000 drewnianych elementów.

W pałacu w Pardubicach (73 km od Kudowy-Zdroju) prezentowana jest niezwykła kryształowa szopka. Monumentalną płaskorzeźbę stworzył w latach 2004-2006 znany na całym świecie artysta szkła Jaromír Rybák. Szopka waży trzy i pół tony, jej wysokość wynosi 245 cm, szerokość 180 cm. Jest wykonana z brązu i kryształu brazylijskiego.

W lesie, niedaleko szpitala Kuks, barokowego kompleksu w dolinie Łaby, założonego na początku XVIII wieku przez hrabiego Šporka, znajduje się szlak edukacyjny „Pójdźmy razem do Betlejem”. Wiedzie on do unikalnego kompleksu rzeźb barokowych, wykutych bezpośrednio w skale, przedstawiających sceny biblijne i z życia pustelników. Dzieło słynnego rzeźbiarza Mateusza Bernarda Brauna, powstało w latach 1718 – 1732. Do dziś, z pierwotnych 26 rzeźb, pozostało tylko dziesięć. Przedstawiają Pokłon Trzech Króli, postacie pasterzy, pustelników, Ucieczkę Świętej Rodziny do Egiptu, Marię Magdalenę i św. Jana Chrzciciela czy Widzenie św. Huberta.

Informacje turystyczne o Czechach:https://www.visitczechrepublic.com/pl-PL