Słoneczniki w ogrodzie. Jak uprawiać słonecznik zwyczajny i słoneczniki ozdobne? Atrakcyjne odmiany i wymagania słoneczników

Wspaniałe kwiaty słoneczników nie bez powodu kojarzą się z latem, gdyż nie tylko przypominają słońce, ale też kwitną w samym środku sezonu letniego (lipiec-sierpień/wrzesień). Słoneczniki były dawniej traktowane głównie jako rośliny użytkowe, z których pozyskiwano wartościowe nasiona do celów spożywczych, z czasem jednak doceniono także ich urodę i zaczęto tworzyć piękne odmiany ozdobne, które wspaniale prezentują się w ogrodzie.

Wśród słoneczników ozdobnych znajdziemy rośliny o różnej kombinacji barw żółtych, brązowych i czerwonych, a także odmiany o kwiatach pełnych. Większość została wyprowadzona od słonecznika zwyczajnego i podobnie jak on są roślinami dość wysokimi (ok. 1,5-2/2,5 m wys.), ale zdarzają się też odmiany niskie i karłowe, dorastające do ok. 40-60 cm wys.
Do ciekawszych odmian słoneczników ozdobnych należą m.in.:

• „Teddy Bear” – wys. ok. 40-60 cm, kwiaty pełne, duże,
• „Ring of Fire” – wys. ok. 120 cm, kwiaty żółto-brązowe,
• „Sunspot” – kwiaty duże, żółte, z brązowym środkiem wys. 40-50cm,
• „Evening Sun” – kwiaty brązowo-czerwone, wys. 1,8 m,
• „Amor Anter” – wielopędowy, kwiaty żółte z ciemnym środkiem, wys. ok. 1-1,2 m,
• „Astra Brown” – wielopędowy, kwiaty półpełne, brązowo-żółte, wys. ok. 1-1,2 m,
• „Astra Rose” – wielopędowy, kwiaty różowe, wys. ok. 1-1,2 m,
• „Floren” – wielopędowy, kwiaty dwukolorowe, brązowo-żółte, wys. ok. 1-1,2 m,
• „Big Smile” – kwiaty żółte z ciemnym środkiem, wys. ok. 50 cm,
• „Cherry Queen” – wielopędowy, kwiaty wiśniowe, wys. ok. 1-1,2 m,
• „Polino Gold” – (kwiaty żółte, duże, wys. ok. 40-60 cm,
• „King Kong” – kwiaty żółte z ciemnym środkiem, wys. ok. 4-4,5 m.

Niestety, choć słoneczniki to rośliny nie tylko piękne, ale i użytkowe, są również bardzo wymagające, więc ich uprawa nie jest łatwym zadaniem. Słonecznik zwyczajny jest gatunkiem ciepłolubnym i światłożądnym, więc oczekuje ciepłego, słonecznego i zacisznego stanowiska, na którym nie będą mu zagrażały porywiste wiatry. Jest też bardzo żarłoczny i źle znosi suszę, dlatego preferuje bardzo żyzne, próchnicze, przepuszczalne i lekko wilgotne podłoża. Nie toleruje gleb ciężkich, mokrych, zimnych, jałowych lub suchych. Bardzo źle znosi też zacienienie.

Ponieważ słonecznik jest rośliną jednoroczną o dość długim okresie wegetacji, rozmnaża się go z nasion, które wysiewa się wprost do gruntu punktowo wiosną (ok. połowy kwietnia), umieszczając po 2-3 nasiona w dołku (źle znosi przesadzanie, więc po wschodach zostawia się najsilniejszą siewkę, a resztę usuwa). Rozstaw uzależniony jest od odmiany i jej siły wzrostu (ok. 50 x 50 cm dla odmian niższych i ok. 75 x 75 cm dla wyższych). Nasiona najlepiej kiełkują przy temperaturze podłoża ok. 8-10°C, ale siewki są w stanie przetrwać krótkotrwałe spadki temperatur do ok. -4°C, więc względnie dobrze znoszą wiosenne przymrozki.

Jeśli pogoda jest sprzyjająca, a lato ciepłe i niezbyt suche, nasiona z odmian użytkowych mogą być gotowe do zbioru w pierwszej połowie września. Pestki słonecznika są bardzo smaczne i wartościowe, gdyż zawierają dużo białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin (głównie E oraz A, D i B) i minerałów (m.in.: cynku, wapnia, żelaza, potasu). Wykorzystuje się je zarówno w kuchni, dodając do wypieków, sałatek i surówek jak i w przemyśle spożywczym (z nasion pozyskuje się olej jadalny). Można je też spożywać na surowo jako przekąskę.

Wysokie odmiany słoneczników są dobrym tłem dla innych roślin. Mogą też stanowić rodzaj żywopłotu wzdłuż siatki lub szpaleru przy murze. Niższe odmiany nadają się do uprawy w pojemnikach, ale też do tworzenia ciekawych kompozycji rabatowych z roślinami jednorocznymi, bylinami i krzewami ozdobnymi. Słoneczniki można też uprawiać na kwiat cięty.

Oprócz słoneczników jednorocznych, w ogrodach spotyka się też słoneczniki bylinowe, które wprawdzie nie są już tak efektowne, ale często są mniej wymagające i łatwiejsze w uprawie niż słoneczniki zwyczajne. Należą do nich m.in.:

• słonecznik bulwiasty (topinambur) o jadalnych i wartościowych bulwach, ale inwazyjny (ok. 2-3 m wys.),
• słonecznik wierzbolistny (ok. 2-2,5 m wys.)
• słonecznik dziesięciopłatkowy (wys. ok. 1,5 m wys.).