RPO: na niesprawiedliwe dopłaty do ogrzewania skarży się wielu Polaków. „Zabrakło konsultacji społecznych”

Do Rzecznika Praw Obywatelskich spływają liczne skargi na wdrożone przez rząd rozwiązania w zakresie ogrzewania domów. Problemy są w zasadzie z każdą z licznych dopłat do ogrzewania, a co więcej, problematyczny bywa nawet sam fakt, że jest ich tak dużo.

– Mnogość mechanizmów pomocowych wprowadzanych kolejnymi ustawami może powodować dla danych osób trudności w uzyskaniu wsparcia. Skorzystanie z jednego z mechanizmów z zasady wyklucza możliwość skorzystania z innych – zauważa RPO Marcin Wiącek.

Trudno dziwić się osobom, które same już nie wiedzą, jaka forma pomocy im przysługuje i jak się o nią starać – rozmaitych dopłat i ułatwień jest z każdym miesiącem coraz więcej. Chcąc uzyskać wsparcie finansowe, obywatel ma do wyboru:

• dodatek osłonowy – dla każdej osoby o odpowiednio niskich dochodach, ale wyższy dla stosujących węgiel,
• dodatek węglowy – dla ogrzewających węglem,
• dodatek energetyczny – dla ogrzewających się m.in. drewnem, olejem opałowym i gazem skroplonym LPG,
• dodatek elektryczny – dla ogrzewających energią elektryczną.

Co więcej, co chwila pojawiają się (i czasem równie szybko znikają) dodatkowe formy wsparcia takie jak dopuszczenie do sprzedaży miału węglowego, cena gwarantowana za węgiel czy zamrożenie cen energii elektrycznej.

– Zdając sobie sprawę, że aktualna wyjątkowa sytuacja jest ogromnym wyzwaniem dla naszego Państwa, RPO docenia działania pomocowe rządu na rzecz obywateli. Nie może jednak nie przyznać racji skarżącym, że rządowe inicjatywy wykazują pewne wady – czytamy w komunikacie Biura RPO.

Według osób przysyłających skargi do Biura RPO jedna z pierwszych wprowadzonych przez rząd form pomocy – dodatek węglowy – budzi też najwięcej obiekcji. Początkowo problemem było to, że wspierano tylko osoby ogrzewające się węglem, co jednak zmieniło się wraz z wprowadzeniem kolejnych dodatków. Zaraz się jednak okazało, że niektóre gospodarstwa domowe mogą wykorzystać lukę w prawie, by uzyskać dodatek węglowy po kilka razy. Przepisy udało się w końcu uszczelnić, jednak zrodziło to nowy kłopot – wprowadzenie zasady „jeden dodatek na jeden adres” pozbawiło część osób możliwości otrzymania pieniędzy.

– Możliwość uzyskania tego świadczenia uzależniona jest bowiem de facto od tego, czy danemu budynkowi/lokalowi nadany został odrębny numer porządkowy – tłumaczy RPO.

Problem jest też z dostępem do dodatku energetycznego, który zdaniem wielu obywateli także przyznawany jest wybiórczo. Nie mogą się o niego starać bowiem m.in. osoby ogrzewające się gazem sieciowym.

Również kolejne zapowiedziane przez rząd rozwiązanie – zamrożenie cen energii elektrycznej – narusza zdaniem wielu zasadę równości obywateli. Ceny pozostaną bowiem zamrożone tylko do limitu 2–3 MWh zużytego prądu rocznie. Tymczasem w skargach do RPO Polacy słusznie zauważają, że część osób nie ze swojej winy taki limit przekroczy, bo np. z powodu poważnych schorzeń muszą stale korzystać z elektrycznego sprzętu medycznego. W efekcie osoby w tak trudnej sytuacji zapłacą więcej.

Sprawdź: Ile kosztuje sanatorium prywatnie?

– Kształt proponowanych regulacji spotkał się także ze sprzeciwem prosumentów, którzy postulują uwzględnianie przy określaniu (…) ich zużycia energii elektrycznej produkowanej przez nich i odprowadzanej do sieci energii elektrycznej – informuje Wiącek.

Przypomnijmy, że posiadacze fotowoltaiki nie tylko są niewystarczająco uwzględnieni w przepisach o zamrożeniu cen, ale też nie mają prawa ubiegać się o dodatek elektryczny.

W związku z licznymi skargami obywateli na dopłaty do ogrzewania Rzecznik zwrócił się do minister klimatu i środowiska Anny Moskwy z prośbą o przyjrzenie się tym kwestiom i poszukanie rozwiązań. Zdaniem RPO jednym ze źródeł problemów jest fakt, że kolejne formy dofinansowania są wprowadzane bez konsultacji społecznych, a więc obywatele nie mają okazji zgłosić swoich uwag, zanim prawo wejdzie w życie.

– Umożliwienie wypowiedzenia się interesariuszom co do kształtu rozwiązań mogłoby pomóc w zapobiegnięciu kierowania do Parlamentu projektów obarczonych istotnymi wadami i powodujących niepokoje społeczne – podsumował RPO.