Węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz łupkowy
Jak podaje prawo geologiczne i górnicze, wszystkie wymienione surowce stanowią złoża strategiczne i podlegają tzw. własności górniczej. Oznacza to że należą do Skarbu Państwa niezależnie od tego, pod czyją działką się znajdują. Nie ma też znaczenia, na jakiej głębokości leżą. Właściciel działki nie może więc ich pozyskiwać bez zgody.
W teorii osoba fizyczna może uzyskać koncesję na wydobycie węgla, ropy czy gazu od Ministerstwa Klimatu i Środowiska. W praktyce jednak wymogi formalne są tak restrykcyjne (trzeba m.in. zawrzeć umowę użytkowania górniczego i ponieść spore koszty), że uzyskanie zezwolenia na wydobycie jest właściwie niemożliwe. Jak podaje art. 177 prawa górniczego, za nielegalne wydobycie grozi kara grzywny lub aresztu.
Rudy metali, kamienie szlachetne, sól kamienna
Wszystkie te surowce należą do Skarbu Państwa i nie wolno ich pozyskiwać bez odpowiedniej koncesji, która dla osoby fizycznej jest praktycznie niemożliwa do uzyskania.
Jak podaje art. 10 prawa geologicznego i górniczego, do państwa należą znajdujące się na prywatnych działkach zasoby takie jak m.in.: rudy metali (np. złota, srebra, cynku, miedzi), rudy pierwiastków promieniotwórczych (np. uran), kamienie szlachetne, gips i anhydryt, siarka rodzima, sól kamienna, sól potasowa, sól potasowo-magnezowa, gazy szlachetne i pierwiastki ziem rzadkich (np. skand, itr, cer).
Ustawa wskazuje jeden wyjątek: są nim darniowe rudy żelaza, których prawo własności górniczej nie obejmuje, a więc właściciel działki może z nich korzystać.
Wody termalne, wody lecznicze, solanki
Wszystkie te zasoby należą do państwa (stanowią własność górniczą) i zabronione jest ich pozyskiwanie bez odpowiedniej koncesji. Oznacza to, że w praktyce właściciel działki nie może z takich złóż korzystać, gdyż osoba fizyczna w zasadzie nie jest w stanie uzyskać odpowiednich zezwoleń.
Własnością górniczą są objęte także części górotworu położone poza granicami przestrzennymi nieruchomości gruntowej, w szczególności znajdujące się w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej – podaje art. 10 prawa geologicznego i górniczego.
Piasek i żwir
Zgodnie z prawem geologicznym i górniczym żwir oraz piasek można pozyskiwać na potrzeby własne, o ile spełnione są określone warunki. Są one następujące:
- wydobycie następuje z działki własnej lub pozostającej w użytkowaniu wieczystym,
- wydobycie nie narusza przeznaczenia nieruchomości (zabronione jest np. na obszarach chronionych przyrodniczo),
- dana osoba pozyskuje w ciągu roku nie więcej niż 10 m3 materiału,
- wydobycie jest prowadzone bez użycia środków strzałowych (materiałów wybuchowych).
Zanim przystąpi się do pozyskiwania piasku czy żwiru, należy na piśmie powiadomić o swoim zamiarze odpowiedni organ nadzoru górniczego z siedmiodniowym wyprzedzeniem.
