Najpiękniejsze krzewy na jesień i zimę. Polecamy krzewy o dekoracyjnych owocach

Wiele krzewów ozdobnych cenimy za ładne kwiaty. Rzeczywiście można powiedzieć, że do nich należy wiosna i lato – od najwcześniej kwitnących forsycji, przez kolorowe rododendrony i azalie, pachnące lilaki (bzy), po późniejsze budleje, hortensje czy róże. Jednak jesienią kwitnie już zdecydowanie mniej krzewów. Nie znaczy to, że nie ma takich, które ozdobią nasz ogród o tej porze roku. Jest ich całkiem sporo, jednak ich głównym walorem ozdobnym nie są kolorowe kwiaty, ale owoce. Jedne utrzymują się na pędach do zimy, inne – aż do wiosny.

Krzewy ozdobne o jadalnych owocach, ale też trujących

Dodatkową zaletą wielu krzewów jest to, że ich owoce są jadalne i zdrowe – niektóre z nich to prawdziwi rekordziści, jeśli chodzi o zawartość witaminy C. Często mają cierpki smak, ale doskonale nadają się na przetwory. Trzeba jednak zachować czujność, niektóre krzewy mają owoce bardzo ładne, ale trujące, nawet śmiertelnie. Zwróćmy na to uwagę i nie oceniajmy jadalności owoców na podstawie ich urody. Jednak prawie wszystkie owoce – również te trujące dla ludzi i innych ssaków – są chętnie jedzone przez ptaki i zwabią je do naszego ogrodu. Taki „naturalny karmnik" jest bardzo dobrym pomysłem.
Oto krzewy i drzewa, których owoce będą ozdobą ogrodu jesienią i zimą.

Berberysy

W ogrodach najczęściej spotyka się różne odmiany berberysu Thunberga. To krzewy łatwe w uprawie, odporne na mróz i niedostatek wody. Urosną na różnego rodzaju glebie, ale potrzebują słońca. Ich liście pięknie przebarwiają się jesienią, ale są także odmiany, które mają kolorowe liście przez cały sezon. Wiosną mają ładne kwiaty, choć ich zapach bywa oceniany różnie.

Od lata do późnej zimy na pędach berberysów pozostają intensywnie czerwone owoce. Nie są duże, ale mogą być bardzo liczne. Szczególnie pięknie wyglądają, kiedy opadną już liście.
Owoce berberysu są jadalne i zdrowe, a ten krzew bywa nazywany „kwaśnicą", co dużo mówi o ich smaku. Jednak świetnie nadają się na przetwory (również nalewki). Są też chętnie jedzone przez ptaki.
Uwaga: berberysy mają mocne kolce. 

Podpowiadamy: Jak pielęgnować dekoracyjny dereń Kousa

Derenie

Derenie mają sporo gatunków o bardzo zróżnicowanym wyglądzie i właściwościach. Jednym z najbardziej wartościowych jest dereń jadalny (Cornus mas). Może mieć pokrój krzewiasty lub drzewiasty i dorastać do kilki metrów wysokości. Jest jednym z najwcześniej kwitnących roślin (już w lutym-marcu), latem ma ładne, zielone liście, które jesienią przebarwiają się. Warto też zwrócić uwagę na odmianę o biało-zielonych liściach (Variegata). Ma też ładne i bardzo pożyteczne owoce. Dojrzałe mają ok. 1,5 cm długości, jajowaty kształt i intensywnie czerwony kolor. Można je zbierać jesienią na różne przetwory. Dereń jadalny jest mało wymagający, choć najlepiej rośnie i owocuje na wilgotnych ziemiach o obojętnym lub zasadowym odczynie i w słonecznych miejscach.

Dekoracyjne owoce ma także piękny dereń Kousa (z wyglądu mogą kojarzyć się z dziwną maliną), jednak nie są one smaczne, a sam krzew jest nieco bardziej wymagający i nie w pełni odporny ma mróz.

Znacznie mniej problematyczny jest dereń biały – z tym, że ma on niejadalne owoce. Są one białe i długo się utrzymują. Szczególnie ładnie wyglądają u tych odmian, które mają intensywnie czerwone pędy (np. Sibirica, Baton Rouge). Owoce derenia białego nie są jadalne dla ludzi.

Głogi

Głóg ma kilka gatunków uprawianych w ogrodach, mają one jednak podobne zalety oraz wymagania. Niektóre gatunki rosną dziko w Polsce (np. głóg jedno- i dwuszyjkowy), warto je jednak docenić również jako ozdobno-owocowe drzewa do ogrodu. Na przełomie wiosny i lata pięknie kwitną, natomiast późnym latem i jesienią dojrzewają ich ładne, czerwone owoce. Są one przysmakiem wielu ptaków, ale są także zdrowe dla ludzi (nadają się przede wszystkim na przetwory). Długo utrzymują się na pędach. Głogi najlepiej owocują rosnąc na żyznych ziemiach i w słonecznych miejscach, ale dobrze znoszą różne warunki (poza miejscami podmokłymi i kwaśnymi ziemiami). Są odporne na mróz i zanieczyszczenia.

Irgi

Irgi to krzewy, które mają bardzo dużo gatunków. Większość z nich jest niezbyt wysoka, za to ładnie rozrastają się wszerz i mogą być wykorzystywane jako rośliny zadarniające. Do najbardziej atrakcyjnych i godnych polecenia należy irga pozioma. Dorasta do 1 m wysokości i ma bardzo regularnie ułożone pędy. Jesienią jej liście zachwycają feerią kolorów, niekiedy też część z nich pozostaje na zimę. Jednak jesienią i zimą irgę zdobią przede wszystkim czerwone, kuliste owoce, wyglądają, jak przyklejone do gałązek. Utrzymują się one długo i są jadane przez ptaki (dla ludzi są niejadalne). Irgi nie mają specjalnych wymagań uprawowych, jednak trzeba wiedzieć, że ten gatunek nie jest w pełni odporny na mróz. Na większości obszaru Polski radzą sobie dobrze, ale w najzimniejszych regionach może przemarzać.

Jarzębina

Jarzębina, a właściwie jarząb pospolity to znane i popularne drzewo, jednak częściej spotykane w lasach i zaroślach niż w ogrodach. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, żeby jarzębinę potraktować jako drzewo ozdobne, szczególnie jeśli mamy większy ogród.
Jarzębiny ładnie kwitną późną wiosną, jednak naprawdę pięknie zaczynają wyglądać późnym latem, kiedy dojrzewają jej owoce. W dobrych warunkach będą zdobić jej pędy aż do zimy. Warto wiedzieć, że owoce jarzębiny są smaczne i zdrowe, ale nie wolno ich jeść na surowo (są wtedy toksyczne). Jednak obróbka termiczna sprawia, że stają się bezpieczne. Można je zarówno podgrzewać, jak i mrozić (wtedy również pozbędziemy się smaku goryczki, wyczuwalnego w nich). Owoce jarzębiny świetnie nadają się na przetwory, są też chętnie jedzone przez ptaki.
Jarzębiny są świetnie przystosowane do klimatu i dość zróżnicowanych warunków (nie lubią tylko nadmiaru wody). Najlepiej owocują w słonecznych miejscach.

Kalina koralowa

Pięknym krzewem jest kalina koralowa. Rośnie w Polsce również dziko, więc jest odporna na mróz i niezbyt wymagająca. Jednak warto jej zapewnić słoneczne miejsce oraz wilgotną, w miarę żyzną ziemię. Kalina koralowa pięknie kwitnie – jej białe kwiaty są zebrane w duże, płaskie kwiatostany. Od późnego lata zdobią ją czerwone, błyszczące owoce. Mogą się one utrzymywać nawet do końca zimy.
Owoce kaliny bywają wykorzystywane w przetworach, jednak nie wolno ich jeść na surowo, a wyłącznie po obróbce termicznej.

Jeśli chcemy, żeby kalina dobrze kwitła (a w konsekwencji – owocowała) – nie wolno jej przycinać wiosną. Jeśli musimy ją przyciąć, zróbmy to zaraz po kwitnieniu. Stracimy wtedy część owoców, ale w kolejnym roku – krzew pięknie zakwitnie. Jeśli zależy nam na dekoracyjnych owocach, uważajmy na odmianę kaliny Roseum (zwaną też buldeneż). Ma ona wspaniałe kwiaty, ale nie zawiązuje owoców.

Poznaj też: Kalinę wonną, która kwitnie bardzo wczesną wiosną

Mahonia pospolita

Mahonia pospolita to krzew warto uwagi z kilku powodów. Przede wszystkim jej ciemnozielone, błyszczące liście nie opadają na zimę, ale jesienią mogą przebarwiać się na czerwono. Wczesną wiosną wspaniale kwitnie – ma żółte, pachnące i miododajne kwiaty, chętnie odwiedzane przez pszczoły. Później na jej pędach pojawiają się kuliste owoce, które po dojrzeniu mają ciemnogranatowy kolor z szarawym, matowym nalotem. Warto wiedzieć, że mahonia jest spokrewniona z berberysem, a jej owoce jadalne (najlepiej po przetworzeniu), jednak trzeba pozbawiać je pestek.

Mahonie są niezbyt wysokie (do 1 m), ale dość rozłożyste. Najlepiej rosną w półcieniu, na w miarę lekkich i wilgotnych ziemiach. Jest odporna na mróz, jednak jeśli jesień jest sucha, warto ją podlewać (również zimą, kiedy nie ma mrozów).

Ogniki

Ogniki to bardzo atrakcyjne krzewy, które pełnię swojego uroku prezentują jesienią i zimą. Wtedy na ich pędach dojrzewają kuliste owoce, które mogą być czerwone, pomarańczowe lub żółte. Mogą się one utrzymywać do końca zimy. Ogniki mają częściowo zimozielone liście. Kwitną w maju-czerwcu, ich kwiaty są drobne, ale liczne i miododajne.
Ogniki nadają się na żywopłoty (mają kolce), można je także sadzić pojedynczo. Najwięcej owoców będą miały krzewy posadzone w miejscach słonecznych lub lekko ocienionych. Są odporne na suszę, (jednak warto je podlewać jesienią, jeśli jest sucha) oraz zanieczyszczenia. Niestety nie są w pełni odporne na mróz, dlatego warto je sadzić w osłoniętych miejscach. Polecane są do uprawy w cieplejszych regionach Polski.
Owoce ogników są niejadalne na surowo, jednak można z nich robić przetwory (są bardziej popularne na zachodzie Europy niż w Polsce).

To Cię zainteresuje: Rośliny, które wyrosły z nasion po setkach i tysiącach lat. Zobacz palmę z czasów Jezusa

Ostrokrzew

Ostrokrzewy mają dużo gatunków o zróżnicowanym wyglądzie i wymaganiach uprawowych. Najczęściej kojarzymy ostrokrzew kolczasty – piękną bożonarodzeniową ozdobę. Ma on zimozielone liście i czerwone owoce, jednak nie jest odporny na mróz i Polsce warto go sadzić tylko w najcieplejszych zakątkach kraju. Znacznie bardziej odporny i nie mniej dekoracyjny jest ostrokrzew Meservy. Również ma liście zielone przez cały rok oraz kuliste, czerwone owoce. Najlepiej rośnie w słońcu lub półcieniu, w zacisznych miejscach i na żyznej, w miarę wilgotnej ziemi. Trzeba jednak wiedzieć, że ostrokrzewy są dwupienne. Owoce pojawiają się tylko na krzewach żeńskich, ale do zapylenia i ich zawiązania potrzebny jest krzew męski. Trzeba więc posadzić co najmniej dwa ostrokrzewy (1 męski wystarcza na 5 żeńskich).
UWAGA: owoce ostrokrzewów są TRUJĄCE.

Pięknotka

Pięknotka Bordiniera (kalikarpa) to niezbyt znany, ale bardzo atrakcyjny krzew o nietypowym - fioletowym kolorze owoców. Są one zebrane w kuliste grona, rozmieszczone regularnie na pędach (wyrastają w kątach liści). Dojrzewają one i nabierają koloru w październiku, a kiedy opadają liście, stają się wyraźnie widoczne i wyglądają bardzo efektownie.
Pięknotki muszą być sadzone w słonecznych, zacisznych miejscach, powinny też mieć żyzną i lekko wilgotną ziemię. Niestety są dość wrażliwe na mróz, dlatego nadają się do uprawy w cieplejszych regionach.

Rajskie jabłonie

Tak zwane rajskie jabłonie to mieszańcowe ozdobne odmiany. To najczęściej niewysokie drzewa, o dość rozłożystych koronach. Prezentują się one wyjątkowo pięknie, kiedy kwitną późną wiosną – na różne odcienie różu lub na biało. Dodatkowo urody im dodają liście, które zmieniają kolor od wiosny do jesieni (często wiosną są bordowe, potem zielenieją i w końcu przybierają jesienne barwy). Od wczesnej jesieni dojrzewają też ich owoce – miniaturowe jabłuszka, które zdobią ich pędy jeszcze zimą. Najczęściej są czerwone, bordowe lub żółte. Rajskie jabłonie to najczęściej formy pienne (szczepione na pniu). Potrzebują dobrze nasłonecznionego miejsca, najlepiej się czują na dość ciężkich, żyznych i umiarkowanie wilgotnych ziemiach.
Owoce są jadalne i smaczne, świetnie nadają się na przetwory.

Rokitnik

Pięknym i pożytecznym krzewem jest rokitnik. Ma ładne, długie i wąskie zielonoszare liście, pomiędzy którymi pojawią się intensywnie pomarańczowe kuliste owoce. Mogą one przetrwać aż do końca zimy. Rokitnik może osiągać dość spore rozmiary (do 4-5 m), ale rośnie powoli, można go też przycinać. Dobrze nadaje się m.in. na żywopłoty. Rokitniki są dwupienne – do zawiązania owoców potrzebna jest roślina męska i żeńska (przy większych nasadzeniach można je sadzić w proporcji 1:5).
Rokitniki nie są trudne w uprawie, ale mają dość specyficzne wymagania. Najlepiej rosną na niezbyt żyznych i lekkich glebach (piaszczystych). Nie znoszą nadmiaru wody! Lubią słońce, świetnie radzą sobie z mrozem, zanieczyszczeniami, a nawet zasoleniem.
Owoce rokitnika są nie tylko ładne, ale też bardzo zdrowe. Nadają się do robienia domowych przetworów, a wielką popularnością prozdrowotnymi właściwościami cieszy się też olej z rokitnika.

Podpowiadamy też: Jak zrobić ziemię liściową z jesiennych liści

Róże

Róże cenimy przede wszystkim za kwiaty, ale jest kilka gatunków, które warto mieć ze względu na dekoracyjne i trwałe owoce. Należą do nich przede wszystkim dzika róża (róża psia, Rosa canina) oraz róża pomarszczona (róża japońska, Rosa rugosa). Dzikie róże rzeczywiście często rosną dziko. Mają kwiaty o jasnoróżowych płatkach i wydłużone, ciemnoczerwone owoce. Róże pomarszczone, sprowadzone z Azji, również zadomowiły się w Polsce. Ich kwiaty mają piękny zapach i najczęściej purpuroworóżowe płatki (są też odmiany o pełnych kwiatach). Ich owoce również są czerwone, ale mają kształt spłaszczonej kuli. Płatki kwiatów obu tych gatunków róż są jadalne (robi się z nich konfitury). Jadalne i bardzo zdrowe są także ich owoce (mają one ponad 10 razy więcej witamy C w 100 g niż cytryna!). Wykorzystuje się je do przetworów lub suszy na herbaty. Jeśli ich nie zerwiemy, pozostaną na krzewach nawet przez całą zimę.
Trwałe i ładne owoce mają też dzikie róże wielokwiatowe (Rosa multiflora). Są one drobne, ale zebrane w ładne owocostany.
Te gatunki są też znacznie mniej wymagające i świetnie nadają się m.in. na żywopłoty. Są odporne na mróz i tolerancyjne co do ziemi. Najlepiej owocują, kiedy rosną w słonecznych miejscach.

Śnieguliczka

Śnieguliczka biała to krzew doskonale znany, jeśli nie z nazwy, to przynajmniej „z widzenia". Ma drobne, różowe kwiatki, ciemnozielone niemal okrągłe liście, jednak jej znakiem rozpoznawczym są białe, kuliste owoce. Zgniecione, głośno „strzelają". Szkoda ich jednak zrywać do tego celu, bo lepiej, żeby zdobiły krzew, a mogą to robić aż do wiosny. Poza tym sok owoców śnieguliczek jest toksyczny i trzeba uważać, żeby się nie dostał np. do oka. Owoce są trujące dla ludzi, ale jadane przez ptaki. Śnieguliczki białe mają minimalne wymagania. Nie warto ich tylko sadzić w miejscach podmokłych lub z kwaśną ziemią, poza tym radzą sobie w różnych warunkach. Najwięcej owoców będą miały posadzone w słonecznych miejscach.

Poza tym najbardziej znanym gatunkiem, bardzo ładne i długo dekoracyjne są także śnieguliczki koralowe – o drobnych, różowo-bordowych owocach oraz śnieguliczki Chenauta, które mają dość duże, różowe owoce. Są one nieco bardziej wymagające i w przeciwieństwie do białej – nie są w pełni odporne na mróz.

Dowiedz się więcej: Jak uprawiać śnieguliczki i jakie wybrać

Trzmielina pospolita

To krzew lub niewielkie drzewo o wyjątkowo efektownych owocach. Zgodnie z nazwą, dość pospolicie rośnie w Polsce, można je także uprawiać w ogrodach, tym bardziej, że wymagania ma niewielkie. Podczas sezonu trzmielina wygląda po prostu jak ładny, liściasty krzew. Jednak jesienią i zimą prezentuje się naprawdę olśniewająco. Wtedy właśnie, kiedy zdobią ją owoce. Składają się one z intensywnie różowej torebki, która pęka i wtedy ukazuje się pomarańczowe nasiono (a właściwie jego skórka). Owoce utrzymują się długo po opadnięciu liści. Trzmieliny urosną na każdej, w miarę typowej ogrodowej ziemi. Urosną w cieniu i półcieniu, ale najwięcej owoców będą miały w słońcu. Są odporne, na czasowe przesuszenie, zalanie, a także mróz.

Podobnym gatunkiem jest trzmielina płaskoogonkowa. Jej owoce są równie piękne, ale większe. Można ją kupić szczepioną na pniu – takie formy są świetne do mniejszych ogrodów.
Uwaga: owoce trzmielin są trujące dla ludzi, jednak ptaki chętnie się nimi żywią.