Mieszkania komunalne – nowe przepisy i podwyżki czynszów. Kto może ich się spodziewać?

Mieszkania komunalne, stanowiące własność gmin, to lokale przeznaczone dla średniozamożnych i uboższych lokatorów. Powstawały – i powstają – z myślą o osobach i rodzinach, które nie posiadają własnego lokum, a których nie stać na zakup mieszkania. Mają one jednak na tyle dobrą sytuację finansową, że stać je na utrzymanie mieszkania.

Szansa na mieszkanie z zasobów gminy

Gdy np. kilkadziesiąt czy kilkanaście lat temu przyznawano takie lokale, przyszli najemcy musieli najpierw wskazać, jaki metraż aktualnie zajmują oraz wykazać swoje dochody. Jeśli spełniali kryterium, dostawali pozytywną decyzję z urzędu miasta albo gminy. Po otrzymaniu przydziału na mieszkanie komunalne, o dochody więcej nie byli pytani przez urzędników.

Na temat: Zapłacisz wyższy czynsz za mieszkanie komunalne, jeśli zarabiasz lepiej 

Zdarza się, że sytuacja materialna osoby bądź rodziny, która zamieszkała w tego rodzaju lokalu, po pewnym czasie poprawia się. Najemcy mogliby kupić mieszkanie na wolnym rynku, ale nadal mieszkają w lokalu należącym do gminy. Tymczasem tworzą się kolejki osób, które spełniają kryteria stanowiące podstawę do ubiegania się o takie mieszkania, lecz muszą czekać, często latami, na przydział, bo miasto czy gmina nie dysponują wolnymi lokalami. Jednocześnie gminy nie mają pieniędzy na zwiększenie zasobów mieszkaniowych. Muszą czekać, aż lokum zwolni się niejako w sposób naturalny, a więc najemca umrze albo liczą na to, że lokator sam zdecyduje się na wyprowadzkę z gminnego mieszkania, co jest rzadko spotykane.

Nowe przepisy już od kwietnia 2019

Od kwietnia 2019 roku ma się to zmienić. Od ponad dwóch lat zapowiadane są zmiany w przepisach dotyczących mieszkań komunalnych. Cel przyświeca im taki: osoby lub rodziny, które stać na zakup lub wynajem mieszkania na wolnym rynku, ale mieszkają w dalszym ciągu w lokalach komunalnych i nie kwapią się do ich opuszczenia, mają dwa rozwiązania. Jeśli wykażą wyższe dochody, będą musiały liczyć się z podwyżką czynszu (wariant pierwszy) albo wyprowadzą się (wariant drugi).

Gminy po cichu liczą na to, że najemcy wybiorą drugie rozwiązanie. Skoro lokatorzy się wyprowadzą, zwolnione lokum będzie można przyznać osobie czy rodzinie z listy oczekujących. W ten sposób chociaż trochę będzie można rozładować tłok oczekujących w kolejce na tego rodzaju mieszkanie, a bywa przecież, że niektórzy w tej kolejce stoją od kilkunastu lat.

Mieszkanie komunalne a kryterium dochodowe

Po nowemu ma być lepiej, bo sprawniej. – Zmiany te wprowadzono ustawą z dnia 22 marca 2018 roku o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw – wymienia Karolina Wojciechowska, rzecznik Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Toruniu.

Gminy nabędą prawo do regularnego sprawdzania dochodów najemców mieszkań komunalnych. Deklaracje odnośnie wysokości dochodów będą dotyczyły trzech ostatnich miesięcy poprzedzających złożenie tejże deklaracji. To gmina poprosi najemców do przedstawienia tych informacji. Nie będzie można jej odmówić.

Pani rzecznik wyjaśnia: – Ustawodawca nałożył na gminy obowiązek weryfikacji (nie częściej niż co 2,5 roku) spełniania przez najemców, z wyłączeniem umów najmu socjalnego lokalu, kryterium wysokości dochodu, uzasadniającego oddanie lokalu w najem. Gminy są na etapie opracowywania zmian w przepisach prawa miejscowego, zgodnie z wymaganiami ustawowymi.

Zmiany dotkną też osoby, które starają się o przyznanie mieszkania komunalnego. Będą one musiały złożyć:

• deklarację o wysokości dochodów w ostatnich 3 miesiącach,
• oświadczenie o stanie majątkowym osób w gospodarstwie domowym,
• dodatkowo w części gmin oświadczenie o nieposiadaniu tytułu prawnego do innego lokalu położonego w tej samej lub pobliskiej miejscowości (w tym samym lub sąsiednim powiecie).

Jeśli osoba starająca się o mieszkanie komunalne nie złoży tych dokumentów lub na etapie ich weryfikacji zostanie stwierdzona rażąca dysproporcja między deklarowanymi a faktycznymi dochodami, lokal nie zostanie przyznany.

Co czeka statystycznego najemcę mieszkania komunalnego?

Po kwietniowych zmianach nadal będzie obowiązywało gminne kryterium dochodowe. Gminy co jakiś czas wyślą do najemcy pisemne żądanie złożenia deklaracji o dochodach, posiadanym majątku i posiadaniu lub nieposiadaniu prawa do innego lokalu mieszkalnego. Lokator będzie miał na to miesiąc. Jeśli najemca przekroczy uchwalony przez gminę próg dochodowy, czeka go podwyżka. Wysokość podwyżki czynszu będzie stanowiła różnicę pomiędzy kwotą przeciętnego miesięcznego dochodu w przeliczeniu na osobę w gospodarstwie domowym a kwotą kryterium ustaloną przez gminę na drodze uchwały.

Z kolei osoba, która nie zgodzi się na ujawnienie wysokości swoich dochodów, będzie musiała liczyć się z tym, że gmina nie przedłuży z nią umowy najmu. To dlatego, że gmina uzna przedstawienie informacji o dochodach za obowiązek, któremu lokator nie sprostał. Tym samym będzie czekała go wyprowadzka z zajmowanego mieszkania komunalnego. To samo dotyczy pozostałych wymaganych dokumentów.

Nasz poradnik: Wniosek o przyznanie mieszkania komunalnego 

Magdalena Marszałek, rzecznik Administracji Domów Miejskich w Bydgoszczy, zaznacza: – Nowe przepisy, które wejdą w życie, dotyczą osób, które dopiero będą zawierały umowy najmu. Względem nowych najemców rzeczywiście weryfikacja dochodów będzie odbywała się nie częściej niż raz na 2,5 roku. Na mocy ustawy gmina jest zobowiązana do zmiany prawa miejscowego, które będzie procedowane w najbliższym czasie, po wejściu w życie przepisów ustawowych.