Padalec w ogrodzie – co on tam robi. Jak wygląda padalec, czy jest jadowity i jakie są pożytki z padalca

 W ogrodach dość często pojawiają się padalce. – To jaszczurki bez widocznych kończyn – wyjaśnia Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. – Często mylony jest z wężem właśnie ze względu na brak odnóży. Podkreślmy jednak, że padalec to jaszczurka beznoga.

W Polsce padalec jest dosyć często spotykany. – Zwłaszcza na podmokłych, zalesionych terenach, a także na działkach położonych blisko lasów, stawów, łąk oraz tam, gdzie w półcieniu rosną mchy i paprocie – dodaje Mikietyński. – Ten pospolity gad bywa tępiony, więc znajduje się pod częściową ochroną (od 2014 r., wcześniej był pod całkowitą ochroną). Oznacza to, że nie można go zabijać, a z działki czy ogrodu można jedynie przepłoszyć. Jednak zastanówmy się, czy koniecznie trzeba to robić.

Sprawdź: Jakie jaszczurki można spotkać w ogrodzie i czy są groźne? Poznaj pogromców ślimaków!

Padalec jest zupełnie niegroźny dla ludzi. Nie jest jadowity. Jego mechanizmem obronnym, np. po schwytaniu, jest odrzucenie ogona i ucieczka. Wprawdzie jego wygląd u wielu osób budzi dreszcz grozy, jednak to nie powód, by uznać tę jaszczurkę za niebezpieczną. A w ogrodzie może być wręcz pożyteczny.  – Żywi się przede wszystkim wolno poruszającymi się owadami, ich larwami, małymi gryzoniami, pająkami, dżdżownicami albo ślimakami, ale pozbawionymi muszli. – dodaje ekspert.

Padalec porusza się powoli, wiec w praktyce poluje głównie na niezbyt szybkie zwierzęta, czyli dżdżownice oraz ślimaki nagie. Dżdżownice są wprawdzie pożyteczne, jednak ślimaki nagie to prawdziwe szkodniki (i w większości gatunki obce, inwazyjne). Stosunkowo niewiele zwierząt je zjada, a padalec jest jednym z nich. Jeśli mamy plagę ślimaków, warto łaskawszym okiem spojrzeć na padalca, jeśli zawita do naszego ogrodu.

Jednocześnie padalec ma sporo wrogów. Mówi się, że padalec swoim zapachem (niewyczuwalnym dla człowieka) przyciąga żaby, ropuchy. Zwłaszcza te drugie atakują małe padalce, traktując je jak pożywienie. Polują na nie też bociany, kruki i lisy czy jeże. 

Podpowiadamy: Dlaczego warto mieć jeża w ogrodzie i jak o niego zadbać

Padalec mierzy zazwyczaj maksymalnie pół metra, z czego 60–70 procent jego długości stanowi ogon. Gad gubi ogon w momencie zagrożenia (nowy odrośnie, ale już krótszy). Grzbiet pokryty łuskami jest czarny, szary, brązowy, czasem rudy, bywają też padalce o turkusowych wzorach na ciele. Padalec ma malutkie oczy i niewielkie otwory uszne.

Padalec w ogrodzie często zagrzebuje się w ziemi, przebywa też pod desami, kamieniami, ukryty w różnych zakamarkach. Potrafi nawet drążyć korytarze, ale znacznie płytsze niż kret. Gad jednak nie spulchnia gleby. Nie uszkadza korzeni roślin. Padalce często też korzystają z nor i korytarzy wydrążonych przez inne zwierzęta. Właśnie w takich miejscach zimują - zapadają w sen zimowy, który trwa od października do marca. Często na "zimowisku" gromadzi się więcej zwierząt. W maju przypada sezon godowy padalców, a młode jaszczurki przychodzą na świat późnym latem.

Padalce są aktywne głównie o zmierzchu i na początku nocy - wtedy polują. Jednak można spotkać je także w ciągu dnia, szczególnie rankiem i po deszczu.

Zobacz: Sposoby na pozbycie się kreta z ogrodu 

Zwróć uwagę na szczegóły. Padalec ma głowę jakby połączoną z tułowiem, natomiast głowa żmii jest wyraźnie wyodrębniona od tułowia. Ciało padalca jest dość sztywne, a żmii – giętkie, elastyczne. Padalec jest też drobniejszy niż żmija. Ponadto na grzbiecie żmii najczęściej (choć nie zawsze) jest wyraźny wzór - zygzak. Rozróżnienie tych zwierząt jest o tyle ważne, że żmije są jadowite, a ich jad jest niebezpieczny. Jednak żmija chętniej ucieka niż atakuje, a w przypadku ugryzienia nie zawsze wstrzykuje jad. Jednak po ukąszeniu przez żmiję trzeba jak najszybciej udać się do lekarza.

Padalce bywają mylone też zaskrońcami. To węże, ale zupełnie niegroźne. Podobnie jak żmije, ale inaczej niż padalce, mają wyodrębnioną głowę. Na jej tylnej części "za skroniami" mają charakterystyczne żółte plamy. Zaskrońce zwalczają szkodniki (gryzonie) i są objęte częściową ochroną.

Jeśli chcemy pozbyć się padalca z ogrodu, są sposoby, aby go wyprosić. Odstrasza go hałas wydobywający się z kosiarki do trawy. Są też specjalne odstraszacze - to niewielkie urządzenia, które wydają wibracje, odstraszające węże i padalce. Kto się nie boi (a nie powinien), niech schwyta padalca np. przez rękawicę ogrodową i przeniesie padalca w kartonie czy na gazecie w inne miejsce. To jednak stresujące dla zwierzęcia, a próby schwytania mogą się skończyć uszkodzeniem jego ciała.

Przeczytaj:Metody zwalczania turkucia podjadka 

Strach przed wężami i jaszczurkami

Problemy z zaakceptowaniem padalca w ogrodzie mogą mieć osoby cierpiące na ofidiofobię - czyli strach przed wężami lub herpetofobię - strach przez pełzającymi, oślizgłymi zwierzętami, w tym wężami i jaszczurkami (choć węże wcale oślizgłe nie są). To, jak większość fobii,  strach połączony z obrzydzeniem, który nie musi mieć nic wspólnego z realnym zagrożeniem. Jest jednak silnym i nieprzyjemnym uczuciem.

Tego o padalcu mogłeś nie wiedzieć

Samice są dłuższe (około 50 cm), ale za to głowy samców są większe. Tęczówka oka u padalca jest często czerwono-żółta, a źrenice pozostają ciemne. Te jaszczurki potrafią pływać. Zdarza się, że podczas porodu na świat przychodzi jednocześnie 26 małych padalców.