Irys, kwiat bogini tęczy Irydy – kiedy zakwita najpiękniej?

Już w czasach starożytnego Rzymu irys (inaczej: kosaciec) był znany. Mężczyźni, którzy obdarowywali nim swoje panie, cenili je za zalety: czystość duszy i ciała. Irys to również symbol wiary i nadziei. A legenda głosi, że kto po raz pierwszy ujrzy ten kwiat, wkrótce zakocha się z wzajemnością. Irys stał się inspiracją dla artystów. Nawet opera zatytułowana, jak ten kwiat, powstała we Włoszech.

Polecamy poradnik: Dlaczego irysy nie kwitną i co zrobić, by miały piękne kwiaty 

Wszystkie kolory tęczy

Mówi się, że irys kwitnie we wszystkich barwach tęczy. I to prawda, chociaż nam najczęściej kojarzy się z kolorem niebieskim. – Kwitnie jednak także na biało, kremowo, żółto, granatowo, fioletowo, różowo, nawet na brązowo – wymienia Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. – Sama faktura płatków też mieni się różnokolorowo. Irys ma różne kształty i wielkości kwiatów. Kwiaty są pojedyncze lub występują w kwiatostanach.

Przymrozki irysowi niestraszne

Irys wywodzi się z rodziny kosaćcowatych. Wygląda na delikatny kwiat, ale nawet przymrozki nie powinny mu zaszkodzić. – Sprzyja mu żyzna, przepuszczalna gleba – zaznacza Mikietyński. - Ziemia powinna być bogata w fosfor i potas. Jeśli taka nie jest, warto zastosować nawozy ze zwiększoną dawką obu tych składników. Potas odpowiada bowiem za gospodarkę wodną, natomiast fosfor za kwitnienie. A irys najlepiej kwitnie, gdy rośnie w wilgotnej ziemi. Należy go więc często podlewać, ale nie przesadzić, bo zgnije. To dlatego, że nadmiar wody powoduje gnicie kłączy.

Przeczytaj również: Azalie to piękne krzewy ozdobne do przydomowego ogrodu 

Zdarza się, że irys zakwitnie nawet na łące, brzegach oczka wodnego, w ogródku skalnym czy na zboczach, porośniętych trawą.

Odmiany irysa

Irysy, zależnie od odmiany (a jest ich około 200), zaczynają kwitnąć w maju, a przestają przeważnie w sierpniu. Do najpopularniejszych należą kosaciec syberyjski kwitnący m.in. na biało-różowo, holenderski (niebieski), Florentina (biały lub kremowo-żółty) i Germanica (fioletowy).

Irys lubi słońce. W cieniu gorzej rośnie i kwitnie. Roślina wymaga też stanowisk osłoniętych od wiatru, zacisznych. To dlatego gleba powinna być dobrze nagrzana. – Irys rozmnaża się przez podział kłączy – kontynuuje ogrodnik. – Gdy kwiaty przekwitną, w sierpniu, wykopujemy stare kłącza i przycinamy liście, najlepiej w kształcie tzw. półłuku. Rana, która powstanie, a więc miejsce po odcięciu, warto zabezpieczyć węglem drzewnym, choćby tym z grilla, lub środkiem przeciwgrzybicznym. Kłącza od razu po tym można wsadzić do ziemi na głębokość około 5 centymetrów i je delikatnie przysypać. Ani jesienna słota, ani mróz zimą nie powinny im zaszkodzić. Można je ewentualnie okryć agrowłókniną, gazetami albo pierzynką z liści. Po zimie, mniej więcej w maju, nasz irys zacznie kwitnąć.

Przesadzanie irysów mile widziane

To bylina wieloletnia, ale co 4-5 lat powinna być przesadzona. – To z tego względu, że za bardzo rozrasta się wszerz – podkreśla ekspert. – Dobrze też pamiętać o nawożeniu. Przydatne są nawozy z magnezem, borem, cynkiem, miedzią, siarką i żelazem w składzie.

Polecamy: Rododendrony, czyli różaneczniki – kwitnące krzewy do ogrodu 

Irys jest raczej odporny na szkodniki. – Mogą go zaatakować natomiast choroby grzybowe – twierdzi Mikietyński. – Na liściach pojawiają się wówczas przebarwienia i plamy. To może być oznaka obwódkowej plamistości liści. Zalecałbym środki chemiczne.

Tego o irysach mogłeś nie wiedzieć

Korzenie i kłącza niektórych odmian irysa (choćby Germanica) są wykorzystywane w kosmetyce, m.in. do produkcji perfum. Proces jest jednak długotrwały, ponieważ korzenie i kłącza muszą odleżeć przynajmniej 3 lata. Zapach jest podobny trochę do fiołków. Olejek z irysa też był popularny: w dawnych czasach stosowano go podczas medytacji.