Tarniny to zapomniane owoce. Są świetne na przetwory i urosną w ogrodzie. Mogą zastąpić żywopłot. Sprawdź, jak uprawiać te dzikie śliwy

Śliwa tarnina (Prunus spinosa), zwana także tarką lub ciarką, to gatunek dzikiej śliwy o niewielkich, ale zdrowych owocach, które są w szczególności przydatne do robienia przetworów, a także likierów, nalewek i wina. Wykorzystuje się również kwiaty tarniny, jej drewno i pędy, a i sam krzew jest bardzo pożyteczny, szczególnie dla ptaków.

Tarnina prawdopodobnie jest przodkiem śliwy domowej. Łatwo krzyżuje się z różnymi śliwami (np. ałyczą czy śliwą lubaszką), bywa też wykorzystywana jako podkładka dla szlachetniejszych gatunków. Jednak i samą tarninę można uprawiać. Podpowiadamy, jak to zrobić i na co zwrócić uwagę.

Tarnina ma wiele zwyczajowych nazw, z których wiele kojarzy się z cierniami – ciarka, cierniaki, tarka, tarń, tarnówka, ale też ostręże. Również jej łacińska nazwa Prunus spinosa do tego nawiązuje i oznacza dosłownie kolczastą śliwę.
Śliwa tarnina występuje w Polsce dziko (rośnie także w innych regionach Europy, a także m.in. w Azji). Można ją spotkać na skraju pól i lasów, gdzie tworzy gęste zarośla. To prawdopodobnie od niej pochodzi nazwa miasta Tarnów i innych miejscowości.

Śliwy tarniny najczęściej mają postać krzewów o gęstych pędach, pokrytych długimi i ostrymi cierniami. Na nich wiosną pojawiają się raczej drobne, ale bardzo liczne, białe kwiaty o pięciu płatkach. Tarnina kwitnie wcześnie – najczęściej w kwietniu. Jeśli na polu lub łące widzimy wiosną biały „wał” utworzony przez krzewy, to właśnie kwitnąca tarnina. Jej kwiaty są bardzo miododajne i jako jedne z pierwszych roślin dostarczają pokarmu pszczołom i innym zapylaczom.
Liście pojawiają się późnej. Są jajowe lub eliptyczne, o lekko ząbkowanych brzegach. Owoce tarniny są kuliste i mają granatowy kolor ze srebrzystym nalotem (podobnie jak borówki). Dorastają do ok. 1-1,5 cm średnicy. Tak jak w „zwykłej” śliwce, w ich wnętrzu kryje się pestka, która jest stosunkowo duża, jak na wielkość owocu.

Sprawdź też: Jak uprawiać wiśnię wonną, czyli antypkę. To wytrzymałe i piękne drzewo

Decydując się na uprawę lub zbiory tarniny musimy uważać na jej ostre i mocne kolce. Mogą one wbić się głęboko w ciało, a bywa, że nie zawsze udaje się je w 100% wyciągnąć.
Trzeba też wiedzieć, że pestki tarniny są toksyczne. Podobnie jak pestki innych owoców zawierają cyjanowodór, ale tu występuje on w większym stężeniu. Jednak przypadkowe zjedzenie pestek tych owoców jest raczej trudne.

Tarniny są doskonale przystosowane do naszego klimatu i wyjątkowo mało wymagające. Jednak jeśli chcemy, żeby dobrze owocowały trzeba je posadzić w słonecznym miejscu, najlepiej na zasadowej (wapiennej) ziemi. Na kwaśnym podłożu nie będą dobrze rosły. Zdecydowanie lepiej radzą sobie z suszą niż mokrą ziemią. Są odporne na mróz, nie wymagają podlewania. Można je zasilać nawozami organicznymi, najlepiej podnoszącymi poziom pH ziemi (kompost, obornik, mączka bazaltowa, popiół).

Śliwy tarniny nie wymagają cięcia, ale można to robić na przedwiośniu oraz pod koniec lata. Co kilka lat można wyciąć najstarsze pędy, żeby odmłodzić roślinę.

Śliwa tarnina nadaje się przede wszystkim do większych ogrodów. To bardzo dobra roślina na „obronny” żywopłot, który można formować lub nie. Ze względu na rozmiary oraz ciernie stanowi barierę nie do przebycia. W tarninowych zaroślach czy żywopłotach bardzo chętnie bytują ptaki, m.in. sikorki. To schronienie, które zapewnia im bezpieczeństwo, a jesienią i zimą – także pokarm. Takie zarośla docenią też np. jeże.
Tarniny bardzo dobrze nadają się do obsadzania i umacniania skarp. Tworzą one rozbudowany, choć płytki system korzeniowy i dobrze stabilizują podłoże.

Polecamy: Świdośliwa pięknie kwitnie i ma jadalne owoce. Sprawdź, jak ją uprawiać

Trzeba jednak wiedzieć, że śliwy tarniny mogą tworzyć liczne odrosty korzeniowe. To właśnie dzięki nim formują gęste zarośla. Jeśli mamy do zagospodarowania duży i trudny obszar, może to być zaletą, jednak w większości wypadków jest sporą wadą. Odrosty korzeniowe należy usuwać, najlepiej odcinając je tuż przy korzeniu. Można też zadbać o bariery korzeniowe, ale muszą one być z wytrzymałego materiału.

Owoce tarniny, choć nie mają wiele miąższu, są bardzo wartościowe. Surowe są cierpkogorzkie w smaku, jednak to się zmienia po przemrożeniu. Dlatego warto je zbierać dopiero po przymrozkach lub – po wcześniejszym zbiorze – włożyć do zamrażalnika. Owoce tarniny zbiera się w październiku-listopadzie.
Owoce tarniny są zdrowe. Pomagają m.in. regulować ciśnienie krwi, obniżać poziom „złego” cholesterolu czy spowalniać zmiany miażdżycowe.
Więcej informacji o właściwościach tarniny oraz przepis na tarninówkę znajdziesz tutaj.
Z owoców tarniny robi się przede wszystkim przetwory – soki, konfitury, galaretki. Niedojrzałe tarki wykorzystywano też do marynat. Z owoców tarniny robi się także nalewkę – tarninówkę, a także regionalne likiery, np. w Hiszpanii (w Nawarrze) pacharán. Nadają się także na wino.