Gatunki czosnku – właściwości lecznicze, kiedy sadzić i jak uprawiać czosnek

Dziesiątki lat temu regularne spożywanie go chroniło przed dżumą i cholerą. Działa bakteriobójczo, więc zaleca się go stosować przy przeziębieniu. Do tego obniża nadciśnienie, zapobiega miażdżycy, usprawnia pracę jelit oraz spowalnia procesy starzenia się. Mowa o czosnku, tak często niedocenianym ze względu na specyficzny nieprzyjemny zapach. A właśnie powąchanie – tylko ostrożne – zmiażdżonego ząbka czosnku – od razu pomaga oddychać przy zakatarzonym nosie. Jest zalecany na bóle reumatyczne oraz stawów. Ponadto można stosować okłady z sokiem z czosnku na trudno gojące się rany.

Polecamy również: Naturalne środki przeciwbólowe 

Przedstawiamy wybrane gatunki czosnku.

Czosnek niedźwiedzi

Ten czosnek znajdujący się na liście czosnków krajowych osiąga czasem pół metra wysokości. Rośnie przeważnie kępami. Owocem jest torebka, która pęka na trzy części i widać sześć nasion. Czosnek niedźwiedzi działa niczym antybiotyk - przeciwwirusowo i bakteriobójczo.

Dowiedz się: Jak uprawiać i wykorzystywać czosnek niedźwiedzi

Pobudza działanie soku żołądkowego i żółci. Pomaga złagodzić skutki kataru i chorób górnych dróg oddechowych, ułatwia oddychanie. Inne gatunki wykazują podobne cechy. Zalecany jest niejadkom – jego liście przemycone dzieciom np. na kanapce pobudzają apetyt. Nadaje się do surówek i jako przyprawa do mięs.

Czosnek sałatkowy

To gatunek uprawny. Ma zazwyczaj ponad 1 metr wysokości. W główce znajduje się pięć-sześć ząbków. W smaku są mniej ostre niż pozostałe gatunki czosnku. Jak nazwa wskazuje, nadaje się głównie do sałatek i surówek oraz jako przyprawa do pieczeni.

Czosnek zwyczajny

Ten gatunek uprawny osiąga czasem nawet ponad 150 centymetrów wysokości. Kwitnie od czerwca do lipca. W cebuli jest od czterech do sześciu ząbków.

Czosnek dęty

Gatunek uprawny. Dorasta do 60 centymetrów. Jego nazwa pochodzi od rurkowatych, wyglądających jak dęte, liści. Te liście są jadalne i zawierają spore pokłady witaminy C. Naukowcy udowodnili, że w czosnku dętym znajduje się 15 razy tyle witaminy C, co w cebuli. Tyle, że w stanie dzikim już prawie nie jest spotykany.

Czosnek skalny (górski)

Z listy czosnków krajowych. Jak nazwa wskazuje, spotkać można go w górach, chociaż obecnie coraz rzadziej. Lipiec i sierpień to miesiące, kiedy kwitnie. Liliowe i fioletowe kwiaty stanowią jego ozdobę. To dlatego często trafiają do wazonu.

Czosnek ozdobny

Ten w naturalnych warunkach nie występuje. To sztuczny gatunek. Stanowi efekt krzyżowania innych gatunków. Jest wiele gatunków czosnku ozdobnego. Są uprawiane m.in. ze względu na kwiaty w kolorach niebieskim, purpurowym, liliowym czy białym. Są wykorzystywane choćby na rabaty albo do bukietów z kwiatów ciętych, świeżych lub sztucznych.

Jak uprawiać czosnek

Żyzna, wilgotna, przepuszczalna gleba to podstawa do ogrodowej uprawy czosnku. Najlepiej będzie, jeżeli będzie to gleba o dużej zawartości próchnicy. - Gdy ziemia jest gorszej jakości, warto ją wzbogacić w naturalny nawóz, polecałbym obornik – mówi Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. - Przy nawożeniu obornikiem, z sadzeniem czosnku należy jednak odczekać rok.

Warto przeczytać: Na co stosować żeń-szeń 

Czosnek sadzi się wiosną (przeważnie na przełomie marca i kwietnia) lub jesienią (październik, ewentualnie początek listopada), zależnie od gatunku. - Z reguły czosnek sadzony jesienią ma potem większe główki – dodaje nasz rozmówca. - Ważne, aby do sadzenia postarać się o wysokiej jakości materiał kwalifikowany, czyli kupowany w sklepie ogrodniczym, a nie od przypadkowego sprzedawcy na bazarze.

Nie ma określonej pory roku na zbiór czosnku. To również zależy od odmiany i terminu jej zasadzenia. Czosnek będzie można zbierać, gdy pojawią się załamania na szczypiorze albo gdy połowa liści zrobiła się sucha. Jeśli uschną wszystkie, będzie zbyt późno na zbiór, bo będzie to oznaczało, że ząbki rosnące pod ziemią prawdopodobnie zdążyły się rozsypać i mogą zacząć się psuć.

Choroby czosnku

Żółte albo brązowiejące plamy na rosnącym czosnku mogą świadczyć o tym, że zaatakował go wirus. Choroba może zostać przenoszona przez roztocza. Jedyną radą jest likwidacja czosnku, bo wirus może rozprzestrzeniać się na inne rośliny. Gdy natomiast ząbki czosnku stają się sine albo mają jasnoróżowy nalot, marnieją, deformują się, możliwe, że to sprawka grzybów. Czosnek zaczyna gnić. W tym przypadku zazwyczaj jedynym ratunkiem jest też pozbycie się czosnku. 

Przeczytaj również: Berberys – antybiotyk z własnego ogrodu