Fiołek wonny na pachnący dywan w ogrodzie, do sałatki i na przeziębienie. Te kwiaty mają zaskakujące właściwości. Sprawdź

Fiołki wonne to wyjątkowo dobrze znane kwiaty. Kojarzą je nawet ci, którzy nie są zapalonymi ogrodnikami czy nawet wielbicielami kwiatów. Ale warto wiedzieć, że fiołek wonny (Viola odorata) to tylko jeden z bardzo licznych gatunków tych roślin. Wiele z nich rośnie dziko w Polsce, a bywa, że rośliny krzyżują się między sobą. Jednak fiołek wonny, zwany też pachnącym, zgodnie z nazwą wyróżnia się pięknym zapachem. O ile same kwiaty znamy, to nie zawsze wiemy, że fiołki wonne mają właściwości lecznicze, są też wykorzystywane w kosmetyce. W dodatku zarówno aromatyczne kwiaty, jak i młode liście fiołków są jadalne i smaczne. Radzimy, jak uprawiać fiołki i jak je wykorzystać.

Fiołki wonne to drobne rośliny i na pozór niezbyt okazałe rośliny, ale warto je mieć w ogrodzie. Pomimo niewielkich rozmiarów, wyglądają bardzo wdzięcznie, a pachną tak mocno, że często wcześniej można wyczuć niż wypatrzeć, szczególnie jeśli rosną w większej ilości. A ponieważ mają tendencję do rozrastania się (w dobrych warunkach), często wręcz tworzą prawdziwe pachnące „dywany”.

Fiołki wonne mają okrągławe liście wyrastające na kilkucentymetrowych ogonkach. Ich krawędzie są lekko ząbkowane. Młode są jasnozielone i błyszczące, a starsze ciemne i od góry lekko omszone. Pachnące kwiaty fiołków wyrastają na nagich łodyżkach. Każdy ma pięć płatków – dwa na górze i trzy na dole. W tak zwanej gardzieli (w głębi kwiatu) jest żółta plamka, często z jasną otoczką i żyłkowaniem. Kiedy spojrzymy na kwiat fiołka z boku, na szczycie zauważymy niewielką tzw. ostrogę. Zapach fiołków kusi nie tylko nas. To rośliny miododajne, które chętnie odwiedzają pszczoły.

Polecamy też: Kwiaty magnolii smakują fantastycznie. Sprawdź, co z nich zrobić

Kwiaty fiołków najczęściej są ciemnofioletowe, ale bywają też białe. Wyhodowano też odmiany ozdobne o:

• białych kwiatach (odmiany Alba, Royal Wedding),
• różowych (odmiana Rosea),
• żółtopomarańczowych (odmiana Sulphurea).

Ciekawie prezentuje się też odmiana o jasnofioletowych kwiatach oraz liściach z bordowym przebarwieniem w centralnej części (liście są też mocnej wydłużone niż u innych odmian) – to fiołek wonny Heartthrob. Są też odmiany od większych kwiatach, należy do nich np. Königin Charlotte (Queen Charlotte).

Fiołki wonne kwitną wiosną, najczęściej w kwietniu i maju, ale jeśli jest ciepło, to kwiaty mogą pojawiać się już w marcu. W dobrych warunkach powtarzają kwitnienie w sierpniu i wrześniu, choć nie jest ono tak obfite jak wiosną.

Fiołki wonne są łatwe w uprawie, ale trzeba im zapewnić warunki zbliżone to takich, w jakich rosną naturalnie. Oznacza to lekki cień – te kwiaty warto sadzić pod drzewami i krzewami, które zrzucają liście na zimę. Wiosną, pod nimi, fiołki będą miały dużo światła, a potem przyjemny cień. Urosną też w słońcu, ale wtedy warto zadbać o podlewanie. Ponadto lubią żyzną, próchniczą i przepuszczalną ziemię. Warto zasilić ją kompostem, a także ziemią liściową. Nie wygrabiajmy też liści z miejsca, gdzie rosną fiołki, bo w ten sposób będą miały naturalne okrycie na zimę oraz podłoże o lepszych dla nich właściwościach. Pod drzewami trudno też o ładny trawnik, a fiołki mogą z czasem stworzyć zieloną murawę.

Sadzonki fiołków, szczególnie ozdobnych odmian można kupić. W sezonie bywają sprzedawane w doniczkach i takie można sadzić przez cały sezon. Można także kupić nasiona fiołków, ale najlepiej posiać je na przełomie lata i jesieni (sierpień i wrzesień). Wynika to z faktu, że potrzebują okresu przechłodzenia, a przy tym ich rozwój z nasion jest długi. Można je posiać od razu w wybranym miejscu lub na rozsadniku, z dobrą ziemią. Z rozsadnika na miejsce stałe przesadza się je kolejnej wiosny. Fiołki chętnie też rozsiewają się same.
Uwaga: jeśli mamy różne odmiany może się zdarzyć, że rośliny skrzyżują się i nowe będą miały inne kolory niż mateczne rośliny.

Fiołki tworzą rozłogi, przez które rozrastają się. Można to też wykorzystać do rozmnażania tych roślin. Kępę wystarczy wykopać i rośliny z korzeniami podzielić i posadzić. Warto to robić, bo przy okazji odmłodzimy fiołki (miejsca, gdzie rosną najdłużej, mogą się ogałacać z czasem). Jeśli mamy już jakieś rośliny lub znajomą osobę, która ma fiołki w ogrodzie, dobrze jest skorzystać z tej metody. Robi się to wiosną lub wczesną jesienią.

Fiołki wonne można sadzić między innymi z wiosennymi kwiatami cebulowymi, szczególnie takimi, których nie trzeba często wykopywać, jak cebulice, śnieżniki, miniaturowe żonkile, tulipany botaniczne, śniedki baldaszkowate. Pięknie wyglądają też z różnymi pierwiosnkami czy zawilcami gajowymi. Można je też sadzić w pobliżu funkii (szczególnie drobniejszych), które stosunkowo późno wypuszczają liście. Z fiołków wonnych można robić obwódki rabat kwiatowych, ale trzeba pilnować, by nie rozrastały się nadmiernie. Dobrze też się nadają do swobodnych nasadzeń pod drzewami.

Fiołek wonny to zioło, który ma m.in. właściwości przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, antybakteryjne i wykrztuśne. Napar z kwiatów i liści (ale także kłączy) stosuje się przy różnorakich dolegliwościach – od przeziębień, przez reumatyzm do dny moczanowej. To tylko niektóre przykłady.

Dowiedz się więcej: Na co pomaga fiołek wonny i jak go stosować? Przepis na leczniczy napar z fiołka

Ale fiołki wonne to też bardzo smaczne rośliny. Młode, chrupiące liście można wykorzystać jako składnik wiosennej sałatki. Jada się również kwiaty, a ich smak odpowiada aromatowi. Można je dodawać do sałatek, ale też deserów. Wykorzystuje się je do aromatyzowania cukru, a kandyzowane – jako dekorację deserów (można też w świeżej postaci, od razu po zerwaniu). Pysznie smakuje też napar ze świeżych lub suszonych kwiatów (jednak nie można przesadzać z mocą i ilością).
Oczywiście fiołki do jedzenia czy jako zioło trzeba zbierać z czystych miejsc (w ogrodzie zwróćmy uwagę na to, czy nie rosną przy ulicy). Uważajmy też na wszelką „chemię” stosowaną w ogrodzie.