Dziurawiec zwyczajny – uprawa, pielęgnacja i zastosowanie. Jakie właściwości zdrowotne ma dziurawiec i jakie są przeciwwskazania do kuracji?

Dziurawiec zwyczajny (łac. Hypericum perforatum) to jedno z najpopularniejszych ziół. Ma żółte kwiaty i charakterystyczne, jakby podziurawione liście, co widać przy patrzeniu na niego pod światło. W listkach znajdują się minizbiorniki wypełnione olejkami eterycznymi. Roślina ta nazywane jest także ziołem świętego Jana lub zielem świętojańskim. To dlatego, że dziurawiec zaczyna kwitnąć około 24 czerwca, czyli w imieniny Jana. Owoce rośliny stanowi torebka z czarnymi nasionami.

Surowcem zielarskim są szczytowe części pędów wraz z kwiatami, które zbiera się w czerwcu i lipcu, kiedy rośliny są w pełnym rozkwicie.

Polecamy również poradnik: Jak stosować ziele dziurawca: herbata, tabletki, nalewka czy olej?

O dziurawcu zielarze wspominali już w lekarskich kronikach w starożytności i w średniowieczu. Picie naparu pomaga w dolegliwościach żołądkowych i dróg żółciowych. Działa rozkurczowo, moczopędnie, a także obniża ciśnienie. Stosuje się go do okładów na rany, bowiem posiada właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne i ściągające. Ziele walczy nawet infekcjami wirusowymi.

Dziurawiec jest uznawany za naturalny lek antydepresyjny. Stosowany regularnie ma działanie regulujące wydzielanie neuroprzekaźników nerwowych, dzięki któremu poprawia nastrój.

Dziurawiec ma niezwykle cenne właściwości, jest jednak kilka sytuacji, kiedy nie powinniśmy go przyjmować. Przede wszystkim ziele to stosowane z różnymi lekarstwami może powodować obniżenie ich skuteczności lub wejść z nimi w interakcje i poważnie zaszkodzić.

Dziurawca nie można łączyć z lekami antydepresyjnymi (może to powodować bardzo poważne zaburzenia w organizmie. Wchodzi on też w interakcję z lekami antykoncepcyjnymi, osłabiając działanie tabletek. Nie wolno stosować dziurawca również w przypadku terapii antynowotworowej, a ponadto z lekami przeciwzakrzepowymi, przeciwwirusowymi i antybiotykami. Najlepiej unikać łączenia go z jakimikolwiek medykamentami, a jeśli jakieś przyjmujemy na stałe –  skonsultujmy to z lekarzem.

Dziurawiec ma też właściwości fotouczulające – oznacza to, że zwiększa wrażliwość na słońce, co może prowadzić uczuleń i przebarwień skóry. Dlatego zaleca się, żeby preparatów, naparów czy oleju z dziurawca nie stosować latem, kiedy jesteśmy wystawieni na działanie promieniowania słonecznego. Osoby z bardzo jasną karnacją, nadwrażliwością na słońce czy problemami skórnymi, powinny zrezygnować ze stosowania dziurawca.

Aby przygotować tzw. herbatę z dziurawca, łyżkę stołową suszonego ziela trzeba wsypać do szklanki, zalać wrzątkiem i wymieszać. Potem należy przykryć ją pokrywką i odczekać kwadrans. Napar można pić dwa razy dziennie. Pierwsze efekty powinny być odczuwalne już po paru dniach kuracji.

Dziurawiec można też kupić w postaci gotowych preparatów w aptece i sklepie zielarskim, również jako herbatkę ekspresową, tabletki i wyciąg olejowy.

Zioło jest przez niektórych traktowane jak chwast. – To dlatego, że dziurawiec to często samosiejka – mówi Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. – Rośnie na łąkach, polanach, brzegach rzek, przy drogach, w zaroślach. Szybko się rozprzestrzenia, także na słabych, ubogich glebach. A najszybciej i najbardziej intensywnie w ziemi pulchnej, lekkiej, o lekko kwaśnym odczynie. Roślina ta dobrze znosi suszę. Lubi słońce, ale kwitnie też w miejscach lekko zacienionych. Nie jest podatna na choroby i szkodniki. Dziurawiec jest w pełni odporny na mróz. Na zimę jego części naziemne zanikają, ale odrasta wiosną. To roślina wieloletnia.

Dziurawiec zaczyna obsypywać się kwiatami pod koniec czerwca. Kiedyś za początek jego kwitnienia uważano dzień świętego Jana. Stąd właśnie zwyczajowa nazwa dziurawca, czyli wspomniane ziele świętojańskie. Dziurawce kwitną dość długo – do sierpnia, a nawet września.

Kto chce uprawiać to zioło, powinien wysiać nasiona dziurawca płytko w glebie w październiku albo w listopadzie, zanim nadejdą mrozy. To ważne, bo nasiona muszą ulec tzw. stratyfikacji, czyli przemrożeniu. Pierwsze wschody nowych siewek powinny pokazać się w kwietniu.

Nie powinno się jednak dopuszczać do tego, żeby roślina szybko zajęła cały teren, bo wtedy może zagłuszać inne rośliny. Jak go ograniczyć? – Po przekwitnięciu kwiatów należy usunąć resztki kwiatostanu, bo w przeciwnym razie każdy podmuch wiatru może spowodować, że nasiona same będą się wysypywały i rozsiewały dziurawiec – dodaje Mikietyński.

Dziurawiec zbiera się w okresie kwitnienia. Do suszenia zbiera się kwiatostany wraz z górną częścią łodygi i górnymi listkami. Do suszenia dziurawiec warto związać w niezbyt grube pęczki i powiesić w przewiewnym, suchym i koniecznie zacienionym miejscu. Susz należy przechowywać bez dostępu światła.

W średniowieczu wierzono, że dziurawiec chroni przed piorunami i zawieszano go w oknach domów. Natomiast sok z tej rośliny służył do przepędzania złych demonów (przekonanie, że dziurawiec chroni przed złymi duchami, było rozpowszechnione już w starożytnej Grecji).